iki tanedir aslında ve bunlar kuantum mekaniğindeki ölçme problemiyle dolanıklık konularıdır. çözemediği demeyelim de bir ihtimal zamanı yetmediğinden ötürü çözemediği sorunlardı belki de. zamanı yetseydi bile çözememe ihtimali de vardı çünkü ya vaktinin büyük bir kısmını deterministik bakış açısını değiştirmeye harcayacak ya da determinizm de ısrar edip sonunda asıl mekaniği anlayıp rastgeleliği yıkacaktı.
ilk önce heisenberg belirsizlik ilkesiyle işleyen parçacıkların olduğunu söyleyen fizikçilere karşı çıkar ve "bu işin ardında başka bir mekanik var ve size her şey olasılık olarak yansıyor. gidin o mekaniği bulun. her şey deterministik işliyor, sikerim sizin belanızı" der. einstein'a göre bilim olasılıklarla değil net sonuçlarla ilerlemekteydi ve öyle de ilerlemeliydi. fakat ne yazık ki daha sonra bell teoremi einstein'ın haksız olduğunu gösterecekti.
einstein dolanıklık olayını da aşırı saçma bulup buna "spooky action at a distance" adını vermiştir. bohr'un ileri sürdüğü bu fikir karşısında ona "ahahaha uzaktaki elektronlar etkileşiyor öyle mi? ahahaha" diyerek tam tabiriyle taşak geçtikten sonra "lan bu amık nasıl bir şey bulmuş böyle bunu ne yapıp edip haksız çıkarmam lazım yoksa biterim ben. kesin ip var, kesin" diyerek odasına çekilip gizlice evrenin işleyişinin deterministik olması gerektiğini gösterecek kanıtlar bulmaya çalışır ancak ne yapıp etse de bulamaz. bohr da der ki "bak albert... evren indeterministik bir şekilde işliyor. benimle inatlaşmayı kes. su çok güzel, sen de gel hadi" dese de einstein en son ifadesinde dolanıklık etkisinin gizli değişkenlerden ötürü anlaşılamadığını ve bu yüzden kuantum olaylarının bize intereministikmiş gibi gözüktüğünü söyler. sonrasında da göçüp gider zaten.
