dünyanın en sempatik şivelerinden biridir. egenin havasını, insanının sıcaklığını, efelerinin asaletini barındırır. ne zaman iki egeli bir araya gelse bu şiveyle konuşmaya doyum olmaz.
farklı bir başlıkta da aynı şeyi yazdım. bölgelerimiz arasında "şive" farklılığı diye bir şey yoktur. kelimelerin farklı telaffuzu "ağız" kavramıyla ifade edilir. ege ağzı yani...
bizim ege bölgesinin konuştuğu tatlı mı tatlı, güldüren şive.
muğlanın ve aydının tamamında, denizlinin büyük bir bölümünde, izmirin ödemiş, tire, torbalı, selçuk gibi güney ilçelerinde ve merkezinde, manisanın alaşehir, sarıgöl, salihli, turgutlu gibi güney ilçelerinden bu tatlı şive konuşulur.
izmir merkezin kuzeyinde menemenden itibaren, manisanın kuzey ilçelerinde mesela akhisar, soma gibi ilçeler, uşak, afyon, kütahya gibi yerlerde bu şive tam olarak görülmez, bu bölümlerde biraz daha sertleşir bu tatlı şive.
şimdi entryimize ege şivesiyle devam edelim :
bu şiveyi gonuşuveemek pek tatlıdıı. (r harfleri yutulur cümle sonunda)
sayıveediğim bölgeleeede insanlaaa yıllaa yılı konuşuyoruu. (şimdiki zamandan oluşan yüklemler geliyoru-gidiyoru şeklindedir)
boooçlarımı bu hafta kapatıveeecen. (gelecek zaman eki olan -ecek, -acak ekleri yuvarlanır. orjinal hali kapatacağım olan kelime tam olarak kapatıveecen şekline dönüşür)
hadi geliveee gari, hindi gelivee. (orjinal hali ''hadi gel artık, şimdi gel'' şeklindedir. hemen her 2-3 cümleden birinde gari kelimesi kullanılır. garinin tam karşılığı 'artık' olarak nitelendirilebilir)
aaşama kadaaa top oynayıpduruuun. (orjinali ''akşama kadar sürekli top oynuyorsun'' şeklindedir)
Yete gari dayanımeyon,
Horazla ötübbaken kalkarın zabah,
Devrilmiş yatıyo benim gocagarı,
Uyansan canıma minnet emme,
Gımıldımeyo sanırsın cavırın gağnısı,
Varıyon tâleye elimde çapa,
Toprakdan alıyon hıncımı,
Iscan göbende çalışıyon aşama gada,
Ule ıscak bi aş bişirmeyo benim garı,
Ne ziman gelsem sokakda oturuyo,
Yok Ümmünün moru, Fadimenin alı,
Bişe dedin mi o yonan çenesi durmeyo,
Bilmem filancanın malı sene mi galdı,
Sinirimden ölcek oluyon kimi zaman,
Ah! Hindiki aklım olsa alımıydım sene,
işi yarımaz dediydi ırahmatlık anam,
Hinde gada idare ettim emme,
Bundan keri yete gari dayanıman,
Bakıyon aşamları göğde bi yıldız,
Ey goca ırabbım! Yol göste bene,
Sende akıl va emme bi garış gız,
Ne eden gari bilmenkine,
Adamın derdi öküz, garının derdi sakız,
Sen bilisin şuracıkda canımı alıve,
Ne de bende o şans,
Gökden kasnak yağsa geçmez başıma,
Çalış çabıla besle ne güzel de,
Su gattın ya bişmiş aşıma,
Hakime desem, annatsam durumu,
Bene boşa beyim desem olu mu?
Ne bilen sömüzü halan dinle mi?
Ne varıdı beni bi dinlise,
O zuman bayram ilan edcen,
Tellala vecen, ünnetcen her ye de,
Ule garı deli ettin bene,
Ne ekmek etmesini bilisin,
Adam yoruldu geldi deyipde,
Davşan ganı gibi çay bişiriverisin.
Hey yavrum, aradında buldun gari,
Hanım mı va on barnağında marifet?
Gidcek yerim olsa gidcem emme,
Şeytan dürtsü de deyon sabır et,
Gızdırma bene a gocagarı,
Ne ziman sene arısam yoksun evde,
Yok Hatcenin düğünü, Cennetin hayırı,
Gıpırdımıdan otursen bi yo ya yerinde,
I ıh! Olmecek, ben sene boşecen,
Alcen höle bıldırcın gibi bi dene,
Kıskancından çatır çatır çatlecen,
Adamın gıymetini annecen emme,
Cavırlan başı göğ olsun, bi da vamecen.
"Enkini enkire goma" (onu oraya koyma) şeklinde tamamen anlaşılmayan kelimelerden oluşmuş cümleler de içerir. Ülke sınırları içindeki en sempatik ağızdır.
ün dünleen zabırdadanag bi getivedim gim demiş naal oluyu uu. arkadaşiımın hızlıca söyleyebildiği ama benim aklımda kaldığı kadarıyla budur. her söylediğinde yarar beni. ( yarmak güldürmek anlamında kalbi fesatlar) .
kusura bakmasın egeliler ama ciddi bir konu konuşmaya pek müsait olmayan şivedir, sanki adam taşak geçiyor bizle konuşurken o biçim şekilli laflar falan ne diyon lan? dediğin zaman ne deyiverin? gibi oluyor, kısacası muhabbeti kısa tutmak lazım bu şiveyi konuşan insanlarla pek bir numarası yok.
Görüp görülebilecek en enteresan türk dili şivelerinden biridir. Komik bir yapısı vardır;
-adi bakeğem gidiverek(hadi bakalım gidiyoruz)
-alıbakeğem şu gitabı(al bakalım şu kitabı)
gibi enteresan cümleler topluluğuda denir.
çocukluğumdan beri egelilerden sıkça işittiğim, uzun süre duyduktan sonra dile pelesenk olan, yaşlı tonton teyzelere çok yakıştırdığım şivedir. 3 ayımı muğla da geçirdkten sonra ankara ya döndüğümde benim de onlar gibi "naapıpdurun? nolcek sankim, pattis yemeği yapam mı domatla da bek iyimiş gızım" diye konuşmama sebep olmuştur.
manisalı annemin akrabalarının kullandığı ağızdır. annemin kuzeninin düğününde kuzenlerinden birisi sürekli olarak gari kelimesini kullandığı için küçük kardeşim küfrettiklerini sanıp ağlamıştı.
