bir amme hizmeti yapıp vikipedi çevirisi olmayan bu savaşı sizin için çevireceğim. ingilizcesini de vereceğim ki isterseniz kontrol edebilesiniz.
google da arayanlar bunu bulacak biz de zall a para kazandıracağız. neyse sağlık olsun *
Arkaplan:
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
The Battle of Edessa took place between the armies of the Roman Empire under the command of Emperor Valerian and Sassanid forces under Shahanshah (King of the Kings) Shapur I in 260. The Roman army was defeated and captured in its entirety by the Persian forces and for the first time in Rome's military history against a foreign enemy their emperor was taken prisoner. As such, the battle is generally viewed as one of the worst disasters in Roman military history.
edessa savaşı, imparator valerian'ın komutası altındaki roma ordusu ile şahanşah(şahların şahı) birinci şapur'un ordusu arasında(sasani imparatorluğu) 260 yılında yaşandı. roma ordusu yenildi ve pers ordusu tarafından tamamen ele geçirildi(kalanları esir). ilk defa bir roma hükümdarı düşman tarafından savaş esiri olarakalındı. bu sebpeple edessa savaşı roma askeri tarihindeki en kötü facialardan biri olarak anılmaktadır.
Muharabe:
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
In his sixties, the aged Valerian marched eastward to the Sassanid borders. According to Shapur's account, he met the main Persian army under command of the King Shapur I, between Carrhae and Edessa and was thoroughly defeated and captured with his entire army.[2]
According to the Roman sources, which are not very clear, the Roman army was defeated and besieged by the Persian forces. Then Valerian tried to negotiate but he was captured and it is possible that his army surrendered after that. The prisoners included, according to Shapur's claims, many other high-ranking officials, including a praetorian prefect,[4] possibly Successianus. It has also been claimed that Shapur went back on his word by having the emperor seized after agreeing to ceasefire negotiations.[5]
60 yaşlarındaki valerian, sasani sınırına, doğuya doğru ilerledi. Şapur'un tarafının söylediklerine göre şapur'un komutası altındaki ana pers ordusu ile carrhae ve edisa'nın arasında karşılaştı.(sanırım urfa oluyor yanılmıyorsam) yenildi ve bütün ordusuyla birlikte ele geçirildi(esir).
roma kaynaklarına göre, kesin olmamakla birlikte, roma ordusu yenildi ve pers güçleri tarafından kuşatıldı. Daha sonra valerian sasanilerle iletişim kurmaya çalıştı. yakalandı ve ordusu ondan sonra teslim oldu.
kişisel fikrimi ekleyeceğim arkadaşlar. bence de roma kaynaklarının verdiği gibi olması mümkün çünkü aynı taktiği carrhae savaşında da uyguladılar. buyrun o da yazılmış (bkz: carrhae savaşı). eğer teori doğru ise. birinci defa kandırmak perslerin zekası ama ikinci defa aynı hataya düşmek romalıların aptallığıdır ki carrhae savaşında da aynı şekilde önce kuşatmış sonra da crassus'u surena esir almıştı.
şapur'un iddialarına göre savaş esiri olarak diğer yüksek rütbeli komutanlar, subaylar, romalı muhafız lideri de mevcut. muhtemelen o kişi de Successianus. sonraki cümleye dilim dönmedi :D mütabakatın kabulünden sonra şapurun sözünden geri dönmüş olabileceği ve imparatoru öyle el koyduğu gibi bir söylenti de mevcut diyor.
Savaş sonrası:
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
There are varying accounts as to Valerian's fate following his capture at the hands of Shapur.
Some scholars claim Shapur sent Valerian and some of his army to the city of Bishapur, where they lived in relatively good conditions. Shapur used the remaining soldiers in engineering and development plans, as the Romans were skilled tradesman and artisans. Band-e Kaisar (Caesar's dam) is one of the remnants of Roman engineering located near the ancient city of Susa.[6]
According to another source (Lactantius), Shapur humiliated Valerian, using the former emperor as a human stepping-stool while mounting his horse. He was reportedly kept in cage and was humiliated for the Persian Emperor's pleasure, according to Aurelius Victor. Upon his death, Valerian's body was allegedly skinned and stuffed with, depending on which account, manure or straw, to produce a trophy of Roman submission preserved in a Persian temple.[4][5]
However, there are also accounts that stipulate he was treated with respect, and that allegations of torture may have been fabricated by Christian historians of the late antiquity to show the perils that befall persecutors of Christianity.[5]
Following Valerian's capture, Shapur raided Cilicia but he was finally repulsed by a Roman force that was rallied by Macrianus, Callistus and Odenathus of Palmyra. Macrianus proclaimed his sons Macrianus and Quietus, as Emperors while in the Balkans, Ingenuus and Regalianus revolted too, only to be defeated by an army sent by Gallienus, the son of the captured Emperor Valerian.[4]
Valerian'ın Şapur'un eline geçmesinden sonraki kaderi hakkında bazı söylentiler mevcut.
Bazı bilginler Şapur'un valerian'ı ordusunun bir bölümü ile bishapur a gönderdiğini ve orada iyi koşullarda yaşadığını söylemektedir. hahah bi saniye kürtler gibi yapacağım. onlar da hani her şehri kafasına göre değiştiriyor ya, xers diyor xekqari diyor hahahahaha şimdi kürtler gibi yapıcam şehirleri kafama göre çevireceğim. mesela bishapur a bişapur diyeceğim :D :D
şapur'un kalan askerleri mühendislik ve gelişim planları kullandığını söylüyorlar. ki romalılar iyi esnaf ve zanaatkarlardı. ki iranın suza şehrinde Band-e Kaisar(sezar'ın barajı, sezar köprüsü iki anlamda geçiyor) roma etkili bir örnek mevcut.
lactantius'un kaynağına göre ise. şapur valerian'ı ata binerken kullandığı basamak olarak kullandı(aşağıladı yani). ve yine lactantius'un söylediğine göre kafeste tutuldu ve pers imparatoru onu canı istediği zaman aşağıladı.
aurielius victor'a göre ise ölümü üzerine valerian'ın derisi yüzüldü, saman ya da gübre ile dolduruldu ve pers tapınağına ödül olarak koyuldu.
neyse daha söylentilere girmeyeceğim.
valerian'ın yakalanışından sonra şapur klikyaya baskın yaptı fakat macrianus, callistus ve palmira'nın odenathus u tarafından püskürtüldü.
her neyse çok yoruldum * elimden gelenin en iyisini yaptım. son bi cümle biraz karışık geldi ama valerian'ın oğlu perslerin eline geçmediğine göre pek de mühim değil.
