Ederlezi evet birçok Balkan dilinde, özellikle Balkanlar'da yaşayan çingenelerin dilinde * hıdrellez anlamına gelmektedir. Ederlezi adıyla bilinen ezgi ise, her yerde yazdığı gibi Goran Bregovic'e ait bir ezgi değildir. Balkanlar'da sıkça duyulan, birçok topluluğun farklı sözlerle seslendirdiği bir halk ezgisidir. Goran Bregovic, bu ezgiyi düzenlemiş, aranje etmiştir. Yani onun bestesi değildir.
aşırı hüzünlü olduğundan mıdır çözemedim, dinlerken son derece sıkıldığım, içimi afakanların bastığı, kulaklarımı tırmalayan ağıttır. güzel bir ezgi aslında ama şahsen ben hiç huzur alamadım. dinleyince cenaze namazından çıkmış gibi hissediyorum..
balkanlarda pek çok millet tarafından kutlanılan bayram, nam-ı diğer hıdırellez ya da hızır-ilyas. eski mezopotomya ya da islam öncesi türklerinden çıktığı düşünülen bu bayram, osmanlı döneminde de kutlanır olmuş ve o coğrafyalarda da ederlezi adıyla anılır olmuş. çok hoş vecizeleri, an'aneleri barındırır bu bayram. kimisi tepelerden kömeç (ekmek herhalde) bırakır, düz düşerse o senenin uğurlu geçeceğine inanılır. kimisi süte tahta kaşık bırakır, o mayayı sene boyu kullanır. adaklar adanır, otuç tutulur falan. hızır ile karşılaşmak içindir tüm bu şenlikler.
aynı zamanda da time of the gypsies filmine de eşlik etmiş olan muhteşem bir balkan türküsünün adıdır. merak edenler için
. bu türkü, daha önce de belirtildiği gibi hüzünlü bir ağıttır aslında. bir boşnak arkadaşın anlattığına göre, ederlezi bayramında tüm akranları güle oynaya şenlikleri kutlarken kendisi hüzünlü bir şekilde bir kenarda oturan bir adamın/ya da kadının hikayesini anlatıyormuş. bilemiyoruz tabi. çingene ağıtıdır ama, onu biliyoruz. ayrıca bu ağıta dans edenler, şuna da dans etmişlerdir:
en yakın arkadaşımla biz bu şarkıyı çok severdik. liseye giderken hergün otobüsde dinlerdik. hatta basmanede itfayenin yanında ne zaman çingene çiçekçiyi görsem aklıma bu şarkı gelirdi. bir gün hıdırellez günü arkadaşımın babasının çingene çırağı 6 mayıstan 2 gün önce burun ameliyatı olucam diye izin almış. meğer o gün izmirdeki bütün çingeneler işyerinden bir bahane uydurup kaçmış ve hıdırellezi kutlamış. buda böyle bir anımdır.
bir de beirut tarafından dinlenmesi gereken goran bregovic şarkısıdır.
böyle hani içinizde acıdan filler sikişiyordur , ama siz yüzünüze tebessüm kondurmak zorundasınızdır ya... Ha işte bu şarkı o acı buhranının içindeki tebessüm oluyor.
