Eylül ayından beridir bitmek tükenmek bilmeyen yangınlara teslim olan (bkz: avustralya) dır. Ve bugün sürekli takip ettiğim tek haber. Açıklamalarda 23 kişi ölmüş. Binlerce hayvan telef oldu. Çok üzücü çok.
Avustralya’da eylül ayında başlayan ve yaklaşık 20 kişinin hayatını kaybettiği orman yangınları kontrol altına alınamıyor. Yangınlar nedeniyle kumsallara sığınan yaklaşık 4 bin kişinin tahliyesi için Avustralya Deniz Kuvvetlerine ait 2 savaş gemisi Victoria eyaletinin sahillerine gönderildi. Ülkenin güneydoğusundaki çok sayıda bölgede mahsur kalanlar, yangınlardan kaçmaya çalışıyor.
Avustralya’da orman yangınları hem insan hayatını, hem de vahşi yaşamı olumsuz etkiliyor. Eylül ayında başlayan yangınlarda şimdiye kadar bin 300 ev kül oldu, binlerce hayvan hayatını kaybetti ve onlarca insan kayboldu. Hafta sonu ise yüksek sıcaklıklar ve kuvvetli rüzgarların beklendiği bölgede yangının daha da büyüyeceği tahmin ediliyor.
Avustralya Deniz Kuvvetleri, yangınlar sebebiyle sahil bölgelerine sığınan 4 bin kişi için kurtarma çalışmalarını sürdürüyor. Ülkenin güneydoğusundaki kasaba ve kentlerde yakıt ve gıda stoklarının azaldığı, insanların başka bölgelere kaçmaya başladıkları belirtilirken, sadece Yeni Güney Galler’de yaklaşık 4 milyon hektarlık orman bölgelerinin küle dönüştüğü belirtildi.
Avustralya Başbakanı Scott Morrison ve yönetimine yönelik eleştiriler büyüyor. Çevre aktivistleri muhalefet, yönetimin iklim krizi ve beraberinde gelen orman yangınlarına müdahalede yetersiz ve etkisiz kaldığını belirtiyor.
7 milyon hektarlık alanı kül olan, 24 insanı, sadece bir eyalette yarım milyar hayvanını kaybeden Avustralya, yangına karşı 3 bin askeri seferber etmesinin ardından yeniden yapılanma için 1.39 milyar dolarlık paket açtı. Ama Başbakan'ın "Yangınlar devam ediyor ve daha aylarca yanacak" uyarısı Avustralya'nın ufkunu daha da kararttı.
Okyanusya kıtasının büyük bölümünü oluşturan Avustralya ormanlık ve çalılık bölgelerde başlayan, aylardır devam eden ve giderek şiddetlenen yangınlar karşısında ölüm kalım mücadelesi veriyor.
Sadece bu ülkeye özgü, bazısı nesli tükenme tehlikesi altında bulunan hayvan türlerinin yaşadığı Avustralya'da bügüne dek yangınların bilançosu hayvanlar için insanlardan da vahim oldu.
Yangın yüzünden ülke çapında en az 24 insan öldü.
Yangından en çok etkilenen Yeni Güney Galler eyaletinde yarım milyar hayvanın yangın yüzünden can verdiği tahmin ediliyor.
Sydney Üniversitesi'nden ekolojistler, eylül ayından beri 480 milyon memeli hayvan, kuş ve sürüngenin doğrudan yangınlarla ya da yangından kaynaklanan nedenlerle öldüğü tahminini paylaştı.
Ekoloji profesörü Chris Dickman, gerçek rakamın tahminlerden çok daha büyük olabileceğini belirtti.
Ekolojistler, yangınların başka eyaletleri de sarması nedeniyle bu sayının artabileceği uyarısı yaptı.
Aylardır Avustralya'dan ilerleyen yangın duvarlarından kaçan kanguruların, kömüre dönmüş koalaların, ağaçlardan ölü bedenleri düşen kakadu papağanlarının görüntüleri geliyor.
Yeni Güney Galler eyaletinin orta-kuzay yakasındaki koala nüfusunun üçte birine tekabül eden en az 8000 koala dört aydan kısa sürede öldü. Yaşam alanlarının da yaklaşık üçte biri yok oldu. Bu yüzden uzmanlar, koala soyunun kurtarılamayabileceği görüşünde.
Yangınlarla mücadele için 3000 yedek asker ve uzmanlık sahibi diğer askerler göreve çağrıldı.
Yangınlar sırasında Hawai'ye tatile gittiği için eleştiri oklarının hedefindeki Başbakan Scott Morrison, yangınlardan etkilenen bölgelerin iki yıl içinde yeniden yapılanması için ilaveten 1.39 milyar ABD dolarına denk gelen fon kanalize edeceklerini açıkladı.
Yangının yaralarını sarmak için ne gerekirse hükümetin ödeyeceğini söyleyen Morrison, bunun 347 milyon dolarının Haziran 2020'de bitecek mali yıl, yaklaşık 700 milyon doların 2020/21 ve 347 milyon dolarının 2021/22 için tahsis edileceğini belirtti.
"Yangınlar devam ediyor ve daha aylarca yanacak" vurgusu yapan Avustralya Başbakanı, daha fazla kaynak ayırmak gerekirse temin edileceğinin altını çizdi.
Avustralya son on yıldır en kötü kuraklıklarından birini yaşıyor. Aralık ayında bir sıcak hava dalgası ülke çapında en yüksek ortalama sıcaklık rekorunu kırdı.
Ülkeden atmosfere öyle çok ısı ve duman yükseliyor ki korkunç görünümde ve etkide ateş hortumları ve duman kasırgaları oluşturuyor.
Bu kasırgaların çaktığı kuru yıldırım ve şimşekler de karaya yeni yangın tetikleyicisi olarak geri dönüyor.
abi yazik ya. dunya niye bu isi sadece avustralyaya birakiyor, yardim edilse ya bu beceriksizlere. sirf basbakanin tavri bile bana yeterince umursamiyorlarmis gibi geliyor. gecen de bir itfaiye calisaninin elini sikmak isteyen basbakani reddettigi vidyo gordum. var bu basbakanda bi orospu cocuklugu.
Edit: okuduguma gore yeni zelanda, papua yeni gine, vanuatu yardim teklifinde bulunmus ve amerika da itfaiye eri gondermis. Gerekirse tum dunyanin yardim gondermesi lazim. Ne demek yangin aylarca devam edecek, yuzlerce ulke bir yangini el birligiyle sonduremeyecekse kapatalim dukkani. burada yanan hayvanlar, alanlar tum dunyanin sorumlulugunda.
Avustralya'da rekor düzeydeki sıcak hava ve aylardır süren kuraklık yüzünden çıkan yangınlar geçen hafta etkisini daha da yoğunlaştırdı.
Eylül ayından beri süren ve alevlerin yüksekliğinin kimi zaman 70 metreyi aştığı yangınlar sonucu en az 25 kişi hayatını kaybetti, çok sayıda kasaba boşaltıldı, milyonlarca hayvan öldü.
Bütün dünyanın Avustralya'ya odaklanmasına ve ünlü oyunculardan siyasetçilere çok sayıda kişinin düzenlenen kampanyalara destek çıkmasına sebep olan yangınların nedenlerini ve yangınlarla ilgili bilinmesi gerekenleri derledik.
1. Yangınlarda son durum ne?
Avustralya'da Pazartesi günü itibarıyla yangından etkilenen yerlere yağmur yağdı ve sıcaklıkların düşmeye başladığı görüldü. Ancak yetkililer yangınların tekrar ortaya çıkabileceği uyarısında bulunuyor.
Ülkenin doğu kıyısındaki Sydney'den Melbourne'a kadar çok sayıda şehre güçlü yağmurların etki ettiği görüldü. Ancak yetkililer Perşembe günü itibarıyla sıcaklıkların tekrar yükselmesini beklediklerini; bu yüzden de bugünün hasar tespitinin yapılması ve gerekli alanların boşaltılması için kullanılacağını söyledi.
Kapalı yollar açılırken yüzlerce kişinin duman yüzünden etkilenerek dışarı çıkamadığı görüldü.
Avustralya Başbakanı Scott Morrison yangınların aylarca sürebileceği uyarısında bulunmuştu.
Ülkenin başkenti Canberra ise Pazartesi günü yangınlardan ötürü dumanla kaplandı.
Başkentte yer alan acil durum yönetim ofisi, Avustralya Ulusal Müzesi ve Avustralya Ulusal Üniversitesi, yangınlardan ötürü oluşan sisten ötürü kapalı olduklarını açıkladı.
içişleri Bakanlığı gerekli olmadıkça çalışanlarının binaya gelmemesini salık verdi. Sağlık Bakanlığı da binaya gelinmemesi gerektiğini belirtti.
Melbourne'daki görüş mesafesinin ise 1 kilometreden daha az olduğu açıklandı.
New South Wales Eyaleti Kırsal Yangın Kurumu'nun (NSW RFS) Pazartesi günü erken saatlerde attığı tweete göre bu eyalette 136 aktif yangın var.
Victoria eyaletinde ise 31 aktif yangın bulunmakta.
2. Yangınların bilançosu ne?
Reuters haber ajansının verilerine göre yangınlarda şimdiye kadar 8 milyon hektar alan yok oldu.
Binlerce ev küle dönerken, çok sayıda kasaba elektrik ve internet bağlantısı olmadan yaşamak zorunda.
Eylül ayından beri en az 800 evin tahliye edildiği bildiriliyor.
Avustralya Acil Durumlar Bakanı Lisa Neville, Victoria eyaletinde 67 bin kişinin tahliye edildiğini açıkladı.
Yaklaşık bin kadar turistin Avustralya donanması tarafından kıyılardan alınarak götürüldüğü duyuruldu.
Adelaide Tepeleri'ndeki şarap endüstrisine üzüm sağlayan bağların üçte birinin yok olduğu belirtiliyor.
Uydu görüntülerine göre yangından en çok etkilenen Victoria ve New South Wales eyaletlerinden yayılan dumanlar Yeni Zelanda'ya kadar vararak hava kalitesinin etkilenmesine neden oldu.
Avustralya'da bir yangın yüzünden en çok sayıda insanın hayatını kaybettiği afet Şubat 2009'da yaşanmıştı.
Kara Cumartesi olarak adlandırılan yangında Victoria eyaletinde 180 kişi hayatını kaybetmişti.
3. Yangınlar neden meydana geldi?
Avustralya yaz aylarında yaşanan yangınlara alışkın olsa da bu yıl normalin üzerinde görülen sıcaklıklar ve kuraklık, yangınların şiddetinin daha fazla olmasına neden oldu.
insan faktörü de kimi zaman yangınların ortaya çıkmasında etkili olsa da, kuru tarım alanları üzerinde şimşeklerin çakması üzerine de yangınların başladığı görülüyor.
Yangınlar bir kere başladı mı otların yanmasıyla ortaya çıkan közlerin rüzgarla yayılması diğer alanların da tehlike altına girmesine yol açıyor.
Otları tutuşturan yangınlar, gökgürültülü fırtınaların oluşmasına, bu da şimşeklerin meydana gelmesine ve daha fazla yangının ortaya çıkmasına neden oluyor.
Bu da bir volkan patlaması ya da atom bombası etkisi yaratarak yangınların kendi fırtınalarını ortaya çıkarmasına yol açıyor.
4. Yangınların bu kadar yayılmasının nedeni ne? iklim değişikliğinin etkisi var mı?
Avustralya'da yangınların bu kadar büyümesi ve kontrol altına alınamamasında yazların daha sıcak ve kuru geçmesinin etkisi var.
Bilim dünyası uzun zamandır iklim değişikliğinin şiddetlenmeye başlamasıyla Avustralya'da daha uzun, sıcak ve kuru yazların yaşanacağı uyarısında bulunuyordu.
Bu da tarımsal alanların daha kuru bir hale gelerek daha kolay tutuşmasına ve yangınların daha kolay yayılmasına neden oluyor.
Bilim insanları iklim değişikliğinin yangınların daha sık ve daha şiddetli görülmesine neden olacağını belirtmekteydi.
Verilere göre Avustralya 1910 yılından beri bir derece daha ısındı. En büyük ısınma 1950 senesinde yaşandı.
Avustralya 2019 Aralık'ında ise en sıcak hava rekorunu iki defa 40,9 ve 41,9 derece ile kırdı.
ikisi de 2013'te ölçülen 40,3 dereceden daha yüksekti.
Ayın sonunda ise normalde ülkenin kalanından daha serin olan Tazmanya'da bile 40 derecenin üzerinde sıcaklıklar ölçüldü.
Meteoroloji uzmanlarına göre Avustralya'da yangınların kontrol altına alınamamasında en çok etkili olan durumlardan biri de Hint Okyanusu'nda görülen çift kutuplu iklim olayı.
Hint Okyanusu Dipolü olarak adlandırılan olayda deniz üst yüzeyi sıcaklıkları batı tarafında daha yüksekken doğu tarafında daha serin oluyor.
Bu iki taraf arasındaki sıcaklık farkı bu yıl son 60 yılın zirvesinde.
Bunun sonucu olarak da doğu Afrika'da ortalamanın üzerindeki şiddette yağmurlar ve seller görülürken güneydoğu Asya ve Avustralya'da kuraklık yaşanıyor.
5. Şimdiye kadar kaç hayvan hayatını kaybetti?
ingiliz Times gazetesine konuşan çevre yetkilileri, yapılan hesaplamalara göre yangınlarda şimdiye kadar en az 480 milyon hayvanın öldüğünün tahmin edildiğini aktardı.
Koala nüfusunun da üçte birinin hayatını kaybettiği düşünülüyor. Çevre uzmanlarına göre toplamda 8 bin koala hayatını kaybetmiş olabilir.
4 bin çiftlik hayvanı ve koyunun da öldüğü hesaplanıyor.
6. Yangınlarla nasıl mücadele ediliyor?
Yüz binlerce itfaiyeci, çoğunluğu gönüllü olmak üzere haftalardır bazen günde en az 12 saat olmak üzere çalışıyor.
itfaiyecilerin üzerine bu kadar büyük bir çalışma yükünün binmesi, ülkenin itfaiye gücü olarak gönüllülere ihtiyaç duymasının sorgulanmasına yol açtı.
Avustralya'nın federal hükümeti geçen hafta yaptığı açıklamada başta New South Wales eyaleti olmak üzere gönüllülerin talep etmeleri takdirinde 4 bin dolara kadar tazminat alabileceğini söyledi.
Bu politikaya Avustralya Başbakanı Scott Morrison başta karşı çıkmıştı.
Yangınların kontrol altına alınamaması üzerine ordu, askerlerini, gemilerini ve hava araçlarını yangın bölgelerine göndermeye başladı.
Başbakan Morrison, Cumartesi günü ise ülke yakın tarihinin en büyük askeri seferberliğini ilan ederek 3 bin askerin gönüllü itfayecilere yardım etmesi için alana gönderildiğini açıkladı.
Hükümet, ABD ve Kanada'dan su tankerlerini barındıran hava araçları konusunda takviye yardım talep etti.
Kanada, 30'dan fazla itfaiye görevlisini Avustralya'ya göndereceğini açıkladı.
7. Avustralya Başbakanı Scott Morrison neden eleştiriliyor?
Avustralya Başbakanı Scott Morrison, gerek iklim değişikliğinin rolünü küçümsemesi gerekse yangınların şiddetlendiği dönemde tatiline devam etmesinden dolayı ülkesinde eleştirilere maruz kaldı.
Scott Morrison, yangınlar devam ederken geçen ay içinde ailesiyle Hawaii'ye tatile gittiği için eleştirilmişti.
Eleştirilerin üzerine tatilini yarıda keserek geri dönen Morrison, hükümetinin iklim politikalarını savunmaya devam etti.
Morrison'ın askerleri, yangınlara müdahale etmeleri için seferberliğe çağırmasını itfaiye birimlerine haber vermeden yapması da eleştirilmesine neden oldu.
Avustralya'nın karbon salınımı politikaları uzun süredir eleştiriliyor.
Ülkenin madencilik geçmişi ve güçlü kömür lobisi yüzünden iklim değişikliği ile mücadele için gerekli adımların atılmadığı belirtiliyordu.
Morrison da bu politikaları değiştirmemekle suçlanıyor.
8. Bağış yapılmasına ihtiyaç var mı?
Avustralya bu kadar büyük çapta yangınlarla aylardır mücadele ettiği, milyonlarca canlı hayatını kaybettiği ve evler yok olduğu için dünyanın dört bir yanından ülkeye yardım etmek gerektiğine dair çağrılar büyüyor.
Yangınlarla en çok mücadele eden eyaletlerin başında olan yetkililer de para yardımına ihtiyaçları olduğunu açıklıyor.
Sadece yangınlarla mücadele etmek için değil, yangınlardan sonra hayatta kalanların yaşamına geri dönmesi ve yangınların yok ettiği alanların ıslah edilmesi için de ülkenin bağışlara ihtiyacı olacak.
Avustralya Başbakanı Morrison, hükümetine yangınlarla mücadelede getirilen eleştirilerin ardından yerel topluluklara yardımcı olması için 1,39 milyar dolar değerinde Ulusal Yangın iyileşme Kurumu kurduğunu açıkladı.
Sosyal medyadan da çok sayıda oyuncu, müzisyen ve ünlü ya bir kampanya düzenlediğini ya da bağış kampanyalarına destek olduğunu açıkladı.
Şarkıcı Pink sosyal medyadan yaptığı açıklamada kurtarma çalışmalarına yardımcı olması için 500 bin dolar bağışladığını açıkladı.
Nicole Kidman, Keith Urban, Novak Djokovic, Maria Sharapova, Selena Gomez gibi çok sayıda isim de bağış yaptığını açıklayan ünlüler arasında.
9. Avustralya'da yangınlar altında yaşam nasıl?
Çok sayıda Avustralyalı yangın sırasında evleri yok olduğu için tanıdıklarının yanında kalıyor.
16 yaşındaki Gabriel Kam de bu insanlardan biri.
BBC'ye konuşan Kam, itfaiyecilerin tavsiyelerini dinlediklerini, evin etrafındaki çalıları ve ağaçları temizlediklerini ancak evlerinin bir anda yok olduğunu anlatıyor.
"O an geldiğinde yapabileceğiniz çok fazla bir şey yok" diyen Kam, kedilerini ve giysilerini alıp kaçtıklarını anlatıyor. Şimdi Kam ve ailesi bir tanıdıklarının evinde kalıyor.
Yetkililer çok sayıda evi kapı kapı dolaşarak ailelere alanı terk etmeleri gerektiğini söylerken yangının etkili olduğu alanların yakınlarında yaşayanlar dumandan ve buna bağlı olarak artan hava kirliliğinden de etkileniyor.
10. Avustralya'ya seyahat edilmesinde bir sakınca var mı?
Çok sayıda hükümet Avustralya'ya seyahat notunu güncelleyerek gidilecek yerlere dikkat edilmesi uyarısında bulunuldu.
Ülkede olanlara haber merkezlerini dinlemeleri ve yetkililerin uyarılarına göre davranmaları konusunda açıklama yapıldı.
ingiltere, vatandaşlarına yaptığı uyarıda olağanüstü halin ilan edildiği yerlerde özellikle dikkatli olunması ve yerel yetkililerin açıklamalarının sürekli takip edilmesi gerektiğini söyledi.
Avustralya Turizm Ofisi de çoğu turistik yerin yangınlardan etkilenmediğini, ancak seyahat edecek yolcuların uçuşlarından önce tekrar en son güncellenmiş bilgilere bakması ve değişen koşullardan haberdar olması gerektiğini ifade etti.
Avustralya'da Eylül ayında başlayan ve büyük bir yıkıma neden olan yangınların, önümüzdeki birkaç gün içinde yağmurların durmasından sonra daha da şiddetlenmesinden endişe ediliyor.
ingiliz Daily Telegraph gazetesine göre Avustralyalı uzmanlar, New South Wales eyaletindeki yangınların, rüzgarın etkisiyle Victoria'daki alevlerle birleşerek bir "mega yangına" dönüşebileceğini söylüyor.
11 milyon futbol sahası büyüklüğünde bir alan yandı
Bu yıl her zamankinden erken başlayan yangınlar şimdiye kadar sekiz milyon hektarlık bir alanı, yani yaklaşık 11 milyon futbol sahası büyüklüğündeki bir alanı küle çevirdi.
Toplam 25 kişinin hayatını kaybettiği, yüz milyonlarca hayvanın telef olduğu yangınlarda on binlerce kişi evlerini terk etmek zorunda kaldı.
Avustralya'da normalde en fazla yangın Ocak ve Şubat aylarında görülüyor. Yangınlar, yağış mevsimiyle birlikte havaların serinlemeye başladığı Mart'a kadar devam ediyor.
Ancak "Burning Planet" (Yanan Gezegen) kitabının yazarı Prof. Andrew Scott'a göre küresel olarak orman yangınlarının döngüleri değişiyor. Havaların serinlemesi alevleri artık daha az etkiliyor.
Prof. Scott, "Yüzey yangınları eskisinden daha hızlı ilerlemeye başladı. Bu, nedenini tam olarak bilemediğimiz yeni bir olgu. Bunun nedenlerinden biri alışılmadık derecede şiddetli rüzgarlar olabilir. Normalde sıcaklıklar düşünce yangınlar azalır. Ama bu kez öyle olmadı" diyor.
Yağmur ormanları da yanıyor
Bir başka endişe kaynağı ise yangınların yağmur ve okaliptüs ormanlarında da etkili olmaya başlaması. Daha önce bu ormanlarda yangın görülmüyordu.
Uzmanlar, yangının korları 10 kilometre kadar uzağa taşıması ve alevlerin görülmedik hızla ilerlemesi nedeniyle artık hiçbir yerin güvende olmadığına dikkat çekiyor.
Avrupa Orman Enstitüsü'nden yangın uzmanı Alexander Held, "Bir taraf çöl, bir taraf okyanus. Sonunda yanacak bir şey kalmayacak" diyor.
Prof. Scott, büyük orman yangınlarının hava koşullarının ciddi şekilde değişmesiyle sona erdiğini belirterek "Bu ölçekteki bir yangına insan müdahalesinin etkisinin sınırlı olur" diye konuşuyor.
'Dua edip bekleyeceğiz'
Alexander Held de "Kontrol eşiğini aştığımız zaman uçaklarla alevlere su atmak faydasız. Sanırım yağmurların gelmesi için dua etmekten başka çare yok" diye konuşuyor.
Victoria Eyaleti Afet Bakanı Lisa Neville'e göre, şimdiki yangınların söndürülebilmesi için 20 santimetrelik ani yağışlara ihtiyaç var. Bu, Pazartesi günü başlayan yağmurların sekiz katı demek.
Normalde Avustralya'nın ekosistemi, orman yangınlarına uyum sağlamış durumda. yangınların şimdikinden daha az şiddetli olduğu dönemlerde hayvanlar habitatlarına geri dönüyor, bitki örtüsü de yeniden canlanıyor.
'480 milyon hayvan öl müş olabilir '
Fakat uzmanlar şimdiki yangınların büyüklüğü karşısında ne olacağının kestirilemediğini söylüyor. Zira birçok hayvan yangınlardan yeterince hızlı şekilde kaçamadı ya da alternatif yaşam alanları bulamadı. Bir çalışma, 480 milyon hayvanın ölmüş olabileceğine işaret ediyor.
Yangınlar, ciddi oranda hava kirliliğine de yol açıyor. Başkent Canberra şu anda dünyada hava kirliliğinin en fazla olduğu kent durumunda.
Dumanların bölgedeki yüksek yerlerde kar örtüsü üzerinde bir karbon tabakası oluşturabileceği belirtiliyor. Bu tabakanın karların erimesini hızlandırarak küresel deniz seviyesini yükseltebileceğinden endişe ediliyor.
