Alinti:Osmanlı'da vergileme sistemiyle ilgili yazdığım bir tezde bu şarkıya yer vermiştim. Türkünün hikayesinde geçen Debreli Hasan, padişahın iltizam usulüyle* topladığı ağır vergilere isyan eder, birini vurur çok pişman olur ama iş işten geçmiştir. ya yakalanıp idam edilecek ya da ömrü boyunca kaçacak. Bunun üzerine dağlara çıkıp eşkıya olur ancak halktan haraç alan soygun yapanlardan değil zenginlerden halkı soyanlardan paraları alıp fakirlere yardım eden bir nevi Robin Hood Hasan olur yani. genellikle yoksul gençleri evlendiren hasan makedonya da bir de halk için darama köprüsünü yaptırır(tabi zenginlerden cukkaladığı paralarla) mübadele zamanlarında bir şekilde askerden kaçarak türkiye ye girer ondan sonra da nolduğu meçhul, Not: iltizam usulü , devletin kimselere ki bunlar kodaman adamlardır ihale yolu ile vergi toplama yetkisi vermesidir. yani sizin de anlayacağınız gibi, devlet yetkiyi verir, iki sandık altın getir rumeli den der kodaman mültezime, mültezim de iki değil üç sandık toplar zorla iki kasası devlete bir kasası zimmetine. böylelikle bir burjuva sınıfının temelleri atılır zaten fakir olan halk daha da fakirleşir. https://youtu.be/EDRAIXFcVDE
bu türküde anlatılan debreli hasan, çakırcalı mehmet efe ile aynı dönemde yaşamış bir eşkıyadır.
drama köprüsü'nü yöre zenginlerinden aldığı paralarla yaptırdığı söylenir. hakkında pek çok hikaye anlatılan debreli hasan'a rumeli'nin çakırcalı'sı denir. hatta anlatılana göre manastır'dan izmir'e iş yapmaya gidecek bir yahudi tüccara "debreli'den kaçsan çakırcalı'dan kaçamazsın" denmiş gerçekten de debreli'nin burnunun ucundan kaçan tüccar çakırcalı'ya enselenmiştir.
fakir babası olması ve özellikle parasızlıktan evlenemeyen gençlere yardım etmesi halk tarafından çok sevilmesini sağlamıştır. denir ki bir gün yoksul bir dağlı genç düğün parası için tek danasını iskeçe pazarına götürmekteyken yolu debreli tarafından kesilmiş, gencin düğün parası için danasını sattığını öğrenen debreli danayı gençten satın alıp dananın değerinden fazla parayı düğün parası olarak gence vermiş, üstüne de danayı düğün hediyesi olarak vermiştir.
debreli'nin sonu pek çok efenin tersine iyidir. padişahın affına uğrar ve mübadelede türkiye'ye döner.
drama'da doğmuş büyümüş, askerde haksızlık yapan yüzbaşıyı vurup dağa çıkmış eşkiyalık yapmış debreli hasan'a yazılmış türkü.
eşkiyayı halk kahramanı yapansa zengin gayrimüslim tüccarlardan alıp fakir türklere dağıtması, kavuşamayan aşıkları evlendirmesi imiş.
drama köprüsü'nü hasan gece mi geçtin
ecel şerbetini hasan ölmeden mi içtin
anadan babadan hasan nasıl vazgeçtin?
diyor türkünün orjinalinde pek söylenmese de.
daha da anlam kazanıyor sonra da
anadan geçilir de hasan yardan geçilmez dizesi.
ve daha da anlam kazanıyor jandarmayı atlatıp atlatıp drama köprüsünden geçip esmasına gitmesiyle.
daha da anlam kazanıyor eşkiyalıktan pişman olması.
kavuşamayan aşıkları evlendirmesi.
bir rumeli türküsü..ruhi su yorumu benzersizdir..türkünün hikayesi de şöyledir:
türküde bahsi gecen debreli hasan trakya'da drama'da büyümüş, yetişmiş bir halk kahramanı eşkıyadır.dönemin eşkıyalarından çakırcalı efe gibi debreli hasan da zenginden alır fakire verir.tüm malını mülkünü yoksul halk için harcayan, hatta fakir gencleri evlendiren, yoksul köylüye yol olan yoldaş olan bir halk kahramanıdır.türküde bahsedilen drama köprüsünü halkın kullanması için zenginlerden aldıkları ile yaptırmıştır..
Şu ana kadar Ruhi Su'nun drama köprüsü performansının üzerine çıkabilen bir performans duymadım. Ruhi Su o davudi sesiyle bu türkünün hakkını vermiştir.
