sıkıcı ve dandik bir film. forward tuşuna basmaktan düğme içine göçtü.
sanatsal drama-gerilim gibi bişey. Filmin dandikliğini kurtarmak için araya zaman yolcuğu-wormhole gibi bilim zırvaları şerpiştirmişler. Sonuç=dandik darko.
edit-beddua: eksiliyenlerin başına filmdeki uçak motoru düşsün.:)
--spoiler--
Herşeyden önce, şirin baba şirineyi yaratmadı. gargamel yarattı. şirine oraya gargamelin ajanı olarak gönderildi. ve görevi niyeti şirinlerin köyünü yok etmekti. ama şirinlerin ezici iyiliği onu değiştirdi. ve bütün o düzüşme senaryosu asla olamazdı. çünkü şirinler aseksüeldir. onların o beyaz donlarının altında üreme organları bile yok. işte burada bir şirin olmakla ilgili bir mantıksızlık var. Eğer bir "şeyin" yoksa yaşamanın ne anlamı vardır ki ?
--spoiler--
anlaması biraz gayret isteyen, lakin anlayabilen için de güzel film, ben o kadar kasamam aga diyen de gitsin twilight serisine bir göz atsın, güneşe çıkınca parlayan vejeteryan yakışıklı vampirler falan var, liseye gidip aşık falan da oluyorlar, paylaşılamayan kız vs vs daha ne olsun.
güzel film.. güzel olmasının iki sebebi var. birincisi paralel evren kavramını çok iyi ele alması, ikincisi ise kişilerin kıyameti kendi ölümleridir bakış açısını çok iyi yansıtması.. puanı ise senaryoda ki bazı boşluklardan kırdım. filmi anlamak zor benim ikinci izleyişim herşeyi anladım diyebilirim. lakin açıklayıcı bir metin hazırladım.
donnie darko paranoyak şizofren ve anti sosyal bir gençtir ve bir psikiyatrdan terapi almanın yanı sıra bazı ilaçlar da kullanmak zorundadır. büyük bir tavşan kılığında frankle karşılaşmasıyla hayatı biraz daha değişir ve frank ona okulu su basmasını sağlamak, çocuk pornosuyla uğraşan birinin evini ateşe vermek gibi eylemleri salık verir. fakat frankin donnie darkoya söylediği en önemli şey zamanda yolcuğun mümkün olabileceğidir.
lisenin hocalarından kitty farmer yaşamın iki seçenek arasında gidip geldiğini, yapılan her şeyin korku ve sevgi arasındaki çizgi üzerinde herhangi bir yerde olduğunu savunuyordu. bunu hitap ettiği insanlara aşılamanın yolu da ellerine tutuşturduğu kâğıtlarda yazan aktiviteleri bu çizginin üzerinde nereye koyacaklarına onları karar verdirmek şeklindeydi. donnie darko, kitty farmerin korku ve sevgi insan duygularının en derin olanlarıdır. şeklindeki bir hayli modern analizine itiraz eder: değerlendirilmesi gereken başka şeyler de var. insan duygusunun tam bir spektrumu gibi. her şeyi öylece 2 gruba ayırıp diğerlerini inkâr edemezsiniz.
peki insani duygular gibi zaman da karmaşık iç içe geçmiş bir şey midir? insani duygular nasıl korku ve sevgi arasında düz çizgisel olarak gidip gelen şeyler değilse, zaman da başlangıç ve son arasında gidip gelen bir şey değil midir? filmin bu soruya da cevabı zamanın düz çizgisel başlangıçtan sona doğru giden bir şey olmadığı yönünde. bunu da stephen hawkingin teorisine dayandırıyor: bir solucan deliği (wormhole) sayesinde, uzay zamanın 2 bölgesi arasında kısa yol oluşturulabilir. böylelikle bir sonraki zaman ya da bir önceki zaman arasında bir geçişenlik ortaya çıkar. zamanın düz çizgisel bir şey olduğu da zaten kendiliğinden var olan bir şey değil, insanların yaşamlarına belli anlamları dayatmak için ortaya attıkları ya da inandıkları bir şey.
o halde iki zaman arasındaki geçişkenliği sağlayan şey nedir? bir zaman diğer zamana nasıl müdahale edebilir? filmin bu soruya verdiği cevap halüsinasyonlardır. tavşan maskesiyle karşısına çıkan frank, donnie darkonun diğer zamanlarla olan bağlantısıdır. elimizde iki zaman dilimi olsun biri evde verilen partiye kadar geçen zaman dilimi diğeri de partiden sonraki zaman dilimi. ilk zaman diliminde iki tane frank vardır. ilki donnie darkonun kız kardeşi elizabethin erkek arkadaşı olan frank (elizabeth partinin bir safhasında frankin nerde olduğunu sorar), evdeki partiye de gelir ve ardından arabayla donnie darkoya bakmak için ölü babaannenin evine kadar gider. ikincisi donnie darkonun halüsinasyonu olan frank.
filmi araba kazası sahnesinden geriye doğru okuduğumuzda şöyle bir okuma yapmak mümkün. normal olan frank, donnie darkonun kız arkadaşı gretchenin ölümüne sebep olmuştur. bunun üzerine donnie darko normal franki gözünden vurarak öldürür. bu sahne sinemadaki diyalogu anlamlı kılan tek sahnedir. donnie darko, halüsinasyon olarak ortaya çıkan franke gözüne ne oldu diye sorduğunda, ona bir cevap vermek yerine ondan garip bir şekilde özür diler. özür dilemenin nedeni gretcheni öldürmüş olmasıdır. donnie darkonun psikiyatrikti ile konuşurken ona yakında frankin birini öldüreceğini söylemesi de tam da bu öldürme olayıdır.
burada asıl kritik soru şu: zamanlar arası bir geçişkenlik varsa, bir insanın yaşama başlama ve onu bitirme süreci diye bir şey var mıdır? filmin buna da verdiği cevap hayır. insan tek düze bir şekilde zamanın içinde yaşamaz. belli bir anda doğup belli bir anda ölmez. bunu da donnie darkonun kendi yaşamı üzerinden diğer yaşamlardan anlarız. donnie darko iki kere ölmüştür. ilk ölümü uçak motorunun odasına düştüğündeki ölümü, diğer ölümü ise frankin hayatına müdahale ettiği ve kazadan sıyırdığı yaşamının devam eden safhasındaki ölümüdür. fakat bu devam eden safha tekrar uçak motoru kazasının olduğu sahneye geleceğinden ölümün kendisi bir keredir. gretchenin ve frankin ölümleri de benzer şekildedir. ilk ölümleri araba kazasının olduğu sahnededir. ikinci ölümleri ise donnie darkonun olmadığı zaman dilimini yaşayıp ölmeleridir. fakat bunların ikinci ölümleri hakkında film bize bir şey söylemez.
gretchen ve frank, frankin donnie darkoya musallat olan halüsinasyonun müdahale ettiği bir yaşamda ölmüşlerdir. o halde frank iki kere suçludur hem gretcheni öldürdüğü için hem de bu ölümlere giden süreci yönettiği için. fakat asıl soru şudur, frank müdahale olmayan bir yaşamda gretcheni öldürmüyorsa o halde donnie darkoya musallat olmasının nedeni nedir? paralel yaşamın yaşandığı zaman frankin donnie darkoya kalan günü söylediği donnie darkonun onunla ilk karşılaştığı andan itibaren geçen zamandır. bu karşılaşma öncesi donnie darkonun kız kardeşiyle yani frankin kız arkadaşı elizabeth ile yaşadığı tartışmanın rolü ne olabilir? bu tartışmamıydı donnie darkoya franki halüsinasyonlarına dahil ettiren şey?
anlama zorluğunun sebebi sadece motor kazasından sonra seyirciye acaba şimdi ne olacak duygusunu uyandırmasıdır. seyirci burada paralel evrende yaşadığını bilmediği için filmin sonlarına doğru da kafası karışmaktadır. işte asıl neden bu. zaten yazdıklarımı okuyan biri filmi seyrederse hiçbir sorun kalmaz..
filmde bir sahne de bariz iki de hata tespit ettim onları da belirtmek isterim. çinli kızın spektruma koyduğu çarpı bir sahne sonra siliniyor.
bilim kurgu ve psikolojik gerilim sevenlere hitap eden bir film. tabii filmin psikolojik gerilim filmi olmaması dışında. psikolojik bilim kurgu diyebiliriz belki de. her neyse!
filmi izlemeden önce internetten yapılan yorumlara baktım. anlamak için iki kere izlemek lazım, çok iyi film, çok süper film gibi yorumlar bırakmış izleyenler. ben de baştan sona dikkatlice izledim.
şizofrenik bir gencin zamanda yolculukla ilgilenmesi oldukça ilgi çekiciydi. bu bakımdan pek bir hevesle izledim. sonuna kadar her şeyi anladım. anladım da... bu donnie denen ergen tanımadığı bir insanı nasıl görüyor hacı? adam şizofrenik ne diyon sen, falan diye düşünüyor olabilirsiniz fakat konu şu ki bu adam harbi geleceği görmüş.
bildiğim kadarıyla rüyamızda gördüğümüz, bilinç altımızda uydurduğumuz insan yüzlerini hayatımızda en az bir kere gördüğümüz insanlardan ya da onların birbirine karıştırılmış hallerinden seçiyoruz.
o zaman... adam bildiğin geleceği görmüş. solucan deliklerini keşfetmiş ve zamanda geriye gitmiş!
yani kahramanımız biraz deli meli ama şizofreni değil. evet.
tanımadığı ama gerçekte var olan insanı hayal etmiş. vay be!
ilk izlediğimde, takriben 7 sene önceye tekabül ediyor, filmi gayet iyi anlamıştım! sonra, bakam kim ne demiş film için deyip intte sörç ettiğimde ise herkes filmin karmaşıklığından, ilk izleyişte birçok soru işareti bıraktığından dem vuruyordu. bunlar neden bahsediyorlar acaba diyerekten filmi ikinci kez seyrettiğimde ise korkunç bir şekilde hiçbirsey anlamamıstım, işin kötü tarafı ilk anladığım şeyi nereden, nasıl anladığımı ise hiç anlayamamıştım; öyle bir richard kelly filmidir bu.
izlemekten çok büyük haz duyduğum filmin adı ve baş karakterin ismidir.
--spoiler--
şimdi bu filmi izlemeden önce hakkında söylemek istediğim tek şey hakkında bir şey okumadan izlemeniz. konusunu bilmeyin yani. eğer ki kara delikler, paralel evrenler, uzay zaman bükülmesi ya da kırılması, solucan delikleri vb. konular ilginizi çekiyorsa sizin için muazzam bir kurguyla önünüze serilen bir film bu.
şimdi sakin kafayla oturup izlediğinizde ilk başlarda gerilim filmi olduğunu sanıyorsunuz. ama bir panormal activity tarzı saçma bir kurgusu yok yani gerilirken. bariz bir şekilde olayın kahramanının gözünden görebiliyorsunuz filmde. donnie darko nam-ı diğer donald darko kardeşimiz film başından itibaren enfiye almış meczup gibi dolanmakta ortalıkta.
haline tavrına bakıp da vay mına kodumun ergeni senin triplerini yerim ben türevinde serzenişlerde bulunabilirsiniz ama lakin ki öyle değildir. şizofrenik bir ruh durumuna sahip bu arkadaşımız aslında sonsuz olasılıktan birisine denk gelmiş ve bir solucan deliğine canlı canlı tanıklık etmektedir. şöyle ki evine düşen uçak motorunun anlamını kimse (federal havacılık dairesi başta olmak üzere bu arada federal havacılık dairesi falan derken kendimi gayet sığ hissettim, neyse kimse bu uçağın motorunu çözemiyor) bilmiyor.
halbuki paralel evrenden gelmiştir o motor. neyse bu arkadaşımızın ısrarla karşısına çıkan tavşan kıyafetli arkadaşın maskesini kim dizayn ettiyse ellerinden sıkmak istiyorum kendisinin. gerçi filmin sonunda gary jules'un mad world ünü dinlerken anlıyoruz ama o nedir ya? nasıl bir cadılar bayramı giysisidir. çok az filmin sonunda gözlerim dolmuştur. birazcık da duygusallık yaşamışımdır ama bu film bambaşkaymış. tabii ki teknik yönden bazı kusurları, senaryoda eksikleri bulunuyor ama ilk izlediğinizde sizi vurmasını istediğiniz bir film varsa bu filmi şiddetle tavsiye ederim.
film biterken o kız donnie darko arkadaşımızı hiç tanımadı ya o çok koydu bana ya. kimseye bu filmi anlamadın mı ya edebiyatı yapmak istemem ama birazcık rölativite ya da ne bileyim modern fizik bilmek gerekir diye düşünüyorum. pusula görmüş einstein gibi olursunuz cidden.
--spoiler--
zamanla ayağa düşmüş overrated filmdir. donnie abimiz sayesinde şizofreni ve kuantum fiziğini çok yüzeysel olarak gördüğümüz bu film zamanla ergen malzemesi olarak, eternal sunshine of the spotless mind ile beraber facebook'ta beğenilen 'havalı' filmler arasına girmiş ve bir çok insan gözünde değeri düşmüştür.
Şirinler şakaları ve psikologtaki kendinden geçme sahneleri canımdır.
Fakat allah aşkına şundan bi sik anlayan varsa gelsin bana da anlatsın arkadaş. Ne gizli kapalı filmmiş he.
--Ay aman hemen eksileyin zaten, entel piçler. Anlamadım lan işte.
nedenini anlamadığım bir suretle herkesin sevdiği ama sevilecek bir yanı olmayan filmdir. Entellektüel görünmeye çalışan ergenlerin başucu filmleridir.
zamanda yolculuk üzerine çok ilginç ve biraz da anlaşılması zor teoriler içeren film.
--spoiler--
öncelikle filmin sonunda, donnie o bulutumsu şey sayesinde zamanda yolculuk yaparak geçmişe gider, odasına düşen uçak motorundan haberdardır ama buna rağmen odasından çıkmaz ve ölür. intihar eder ama tabi ki herkes bunun bir kaza olduğunu varsayar zira kimse donnie'nin zamanda yolculuk yaptığından ve uçağın motorundan haberdar olduğunu bilmez. okuldaki sevgilisi de onunla hiç tanışmamış olur. kısacası filmdeki hiçbir şey en sonunda yaşanmamış olur, yaşanmış şeylerden bir tek donnie haberdardır. peki bu yine de bu olayların gerçekleştiği anlamına gelir mi? yoksa zaman geriye alındıysa ve sadece donnie hatırlıyorsa bunlar yaşanmamış sayılır mı?
şimdi zamanda yolculuk teorisine geçelim. (not: bu bilgilerden büyük kısmı internetten alınmıştır, kendi teorim filan değildir.)
öncelikle somutlaştırmak için şu şema yan sekmede dursa faydalı olabilir: http://tinyurl.com/cbpz2aj
AB noktası arası filmin başladığı yerden uçak motorunun düştüğü yere kadar. yani b noktası, paralel evrenin * bir dönüm noktası oluyor. ana zaman çizgisinde yani B'den D'ye giden "düz" zaman çizgisinde, donnie'nin ölmüş olması gerekiyor, ancak donnie'yi odasından çıkaran o anlamlandıramadığımız güç (ben bunun donnie'nin şizofrenisiyle alakalı olan bir şey olduğunu düşünüyorum, yani bir çeşit halüsinasyon olarak da adlandırabiliriz.) paralel evrenin oluşumuna neden oluyor ve film BD çizgisinden devam etmek yerine, BC çizgisine sapıyor. ancak bu bakış açısına göre, paralel evren ve asıl olması gereken ana zaman çizgisi, bir süre sonra kesişirse (bu kesişimin ne olacağından emin değilim) bu bütün sistemin çökmesine sebep olucak ve tüm varoluşu sonlandırabilecek bir kara delik oluşumuna sebep olacaktır.
filmde dünyanın sonunun geleceğini söyleyerek yapılan geri sayım (28 gün ....) donnie'nin ölümüne mi, yoksa paralel bir evrenin oluşması ve iki evrenin çakışması sonucu tüm varoluşun sonlanacağına yapılan bir geri sayım mı bundan emin değilim. donnie'nin ölümü dünyanın sonu olarak tabi ki adlandırılamayabilir; ancak bir birey öldüğünde dünyanın devam edip etmediğinin farkında olmayacak ve ona göre dünya aslında yok olmuş olacaktır. bu bakış açısıyla bakıldığında da bir bireyin ölümü, dünyanın yok oluşu olarak da adlandırılabilir. 28 günlük geri sayımın sonucunda, donnie zamanda yolculuk yapar ve B noktasına geri döner, sonunda da ölür ve zaman ana çizgisinde devam eder böyle paralel evren oluşmamış olur ve tüm varoluşun sonu gelmez. donnie'nin ölmek istemesinin tüm varoluşun yok oluşuna sebebiyet vermemek olduğunu düşünüyorum. ancak donnie'nin film boyunca bu paralel evren ve "düzeni bozma" hakkında bir farkındalık geliştirdiğini fark etmedim. yine de yaşlı kadının yazdı zamanda yolculuk kitabından bu tarz bir farkındalık kazanmış olabilir, bundan emin değilim. bunun yanında şizofreni ve hayattan memnun olmama, yalnız hissetme gibi sorunlarından dolayı intihara meyilli bir genç oluşu da pekala ölmek istemesine sebebiyet vermiş olabilir. seçim sizin.
--spoiler--
en meşhur repliği olan: "Biraz insan ol diyeceğim ama, seni de zor durumda bırakmak istemiyorum." cümlesinin filmin neresinde geçtiğini bir türlü bulamadığım film. ingilizce çevirisini falan yazarak aramayı denedim ama yine hiçbir kaynakta bulamıyorum.
onun dışında "bittiği yerde asla bitmeyen", bittikten sonra da internete girip size forumları, sözlükleri karıştıran bir filmdir. bir sürü yorum okursunuz ancak öyle taşlar yerine oturur.* bir de biraz gerebilir sizi, ama izleyin seversiniz.
edit: koskoca sözlükte bana o repliğin nerede geçtiğini söyleyebilecek bir yazar vardır diye düşünüyorum!
edit 2: yokmuş öyle bir replik, bu repliği kim uydurdu da bu filme mal etti, sonra da her yerde o cümlenin altına donnie darko diye imza attı, çok merak ediyorum doğrusu.
Mukemmel bi filmdir cunku size zamanin ne kadar kiymetli oldugunu ogretir. o boktan filmin basina saatler harcadiktan sonra gereksiz islere ayirdiginiz zamani sorgulamaya basladiysaniz sanslisiniz. Bakmayin hayatimin filmi diyenlere onlara paralel evren,zamanda yolculuk geveleyen kici basi belli olmayan bi film ceksen onu da begenir,bi bok anlamaz ama anlamadigima gore super filmmis der yine begenir.
"biraz insan ol diyeceğim ama, seni de zor durumda bırakmak istemiyorum." şeklinde bir repliğe sahip olmayan filmdir. bu replik muhtemelen donnie brasco filminde geçer veya çeviri yapan kişinin hayal gücüne aittir. en akılda kalan replikleri ;
--spoiler-- donnie darko: why are you wearing that stupid bunny suit? *
frank (tavşan): why are you wearing that stupid man suit? *
--spoiler--
ve
--spoiler--
gretchen ross: donnie darko? what the hell kind of name is that? it's like some sort of superhero or something. * donnie darko: what makes you think i'm not? *
--spoiler--
şeklindedir ve çoğaltılabilir.
filmi izledikten sonra paralel evrenler, zaman kavramı, donnie darko karakteri ile asıl anlatılmak istenen kişi veya kavram gibi şeyler kafanıza takılır. ayrıca 2009 yılında devam filmi olarak çekilen ve kardeşinin başından geçenleri anlatan bir film vardır ki değil izlemek fragmanına bile bakmamanız tavsiye edilir. (bkz: s. darko)
uyarı üzerine ekleme: ayrıca şirinlerin cinsel hayatı hakkında çok aydınlatıcı bilgiler veren bir sahnesi de mevcuttur.
2. edit: spoiler.
3. edit: farklı entrylerde gördüğüm filmlerle ilgili ingilizce replik yazma eleştirisi üzerine türkçelerini de ekledim.
