Dona Gracia Mendes 16. yüzyılda Avrupa ve Osmanlı tarihinde önemli bir rol oynamış zengin bir Yahudi kadındı.
Dona Mendes ve kocası Francisco Mendes Yahudi kökenli Portekizli bir banker aileden geliyorlardı. Portekiz'deki Engizisyon döneminde zorla Hristiyanlığı kabul etmişlerdi. 1537 yılında kocasının ölümü üzerine Dona Mendes kocasının işini üstlendi. 16. yüzyılda Avrupa'nın en güçlü hükümdarları olan Kutsal Roma imparatoru V. Karl ve Fransa kralı I. François'ya kredi açtı.
Servetini önce Portekiz'den Venedik'e götüren Dona Mendes 1553 yılında servetiyle birlikte istanbul'a geldi. 1556 yılında daha sonra Osmanlı tarihinde büyük bir rol oynayacak yeğeni Yasef Nassi'yi de istanbul'a getirdi. Dona Mendes'in servetini kullanarak Sokullu Mehmed Paşa'nın itirazlarına rağmen II. Selim'in tahta çıkmasına yardımcı olduğu bilinmektedir.
