osmanlı döneminde bugünkü diyarbakır için kullanılan isim. bekirin diyarı anlamına gelir şehrin fethedilesinde önemli katkıları olan emevi komutanının ismidir diye rivayet olunur.
diyaribekir, cumhuriyet devrinde diyarbakır'a dönüşmüştür. ancak kürt halkının ne diyarıbekir ne de diyarbakır isimlerini kullanmayıp, fethedilmeden önceki ismiyle (bkz: amed)adlandırmaları ilginçtir.
Diyarbakir da yaşayan ve şehre adını veren Bekiran aşireti ,dokuzuncu yüzyıldan on dokuzuncu yüzyıla uzanan zaman dilimi boyunca belirli aralıklar ve müdahalelerle önce Ermenileri sonra da Gürcüleri yönetimi altına alan Kraliyet ailesini doğurmuştur. Ter Gewondiyan'a göre ,ilk Bagratilerin özgün bölgesi Diyarbekir ile Bingöl arasında kalan bölgeydi. Bekiranllılar Ptolemy ,Bagravendi lerin Van Gölü ile Dicle Nehri arasında kalan bölgesini Bagraundene Regio ,yani: Bagravendiler'in Bölgesi olarak tanımlamıştır.
orjinal hali diyar-ı bekir'dir. atatürk cumhurbaşkanı sıfatıyla bu şehire ilk geldiğinde( daha önceden komutan, ordu mifettişi vs birçok defa gelmiştir) sözüm ona trenden iner inmez "ne kadar güzel bir kentiniz var. benden hatıra size diyar-ı bekir ismi diyarbakır olsun." demiştir. ahali ise "paşam başka memleketlerin kurtuluş günleri var. bizim yok bu mevzuda kederliyiz. derdimize bir çare! diye mukabelede bulunmuştur. bunun üzerine gazi paşa da o günün tarihini yani 15 kasım 1937 tarihini atatürk'ün diyarbakır'a gelişi ismiyle bayram ilan etmiştir. o gün bugündür. her yıl 15 kasım diyarbakır tren istasyonunda temsili olarak kutlanır.
nottirik: hikaye inandırıcı gelmedi değil mi oysa ben saf, gürbüz, ayva tüylü, döşü kıllı ilkokul çocuğu iken şehrimizi tanıyalım adlı ders kitabında bunu çok pis yemiştim. yıllar sonra uyandım tabi dünya harbi sonrasında diyarbakır'ı işgal etmeye fransızın götü yememiş, ahalide zaten açlıktan kırılıyor kıtlıktan. birde kutlama yapmak için gaziden bayram mı isteyecekler. diyar-ı bekir isminin diyarbakırolması mevzusu ise tamamen türk dil kurumunun denyoluğu, ses uyuşmazlığı bilmem ne diyerekten değiştirmişler.
