her ne kadar hatalar olsa da, dizi gayet güzel, emek verilmiş ve izlenilebilir bir dizidir.
hatalar elbet ilerleyen bölümlerde düzeltilebilir.
dizide şimdilik bir çırpıda tespit edebildiğimiz bazı hatalar şunlardır;
1-kayı boyu oğuzların 24 boyundan en kalabalık olanlarından biridir, osmanlı'nın temeli olan bu boyun tamamı değil, bir kısmı ertuğrul gazi'nin babası süleyman şah'ın lideliğindedir.
kayı boyu çeşitli aşiretler halinde birkaç farklı yerleşkede varlığını sürdürmüştür, süleyman şah'ın oymağı, kayı boyunun karakeçili oymağıdır. dizide kayı'nın genelinin 2000 çadırlık bir topluluk olduğuna vurgu yapılıyor ve kayı'dan "oba" olarak bahsediliyor. oysa türklerde birlik silsilesi
a)boy
b)oymak(aşiret)
c)oba
şeklindedir.
------------- ek bilgi1:
Kayı boyu'nun lideri Süleyman Şah'ın asıl adı SELMAN'dır. aşık paşazade tarihi'nde de, kayı ceddinin ismi bütün yazmalarda gösterilen şekli selman olduğu halde süleyman olarak görülmektedir. selman ismi şii dünyasında selman-ı pak'a binayen son derece saygı arz etmekte olan bir isimdir.
aşık paşazade tarihini günümüz türkçesine çeviren hüseyin nihal atsız, ilk sayfada aşık paşazade'nin soy kütüğünü verirken şeyh selman adının karşısına parantez içinde (veya süleyman) diyerek not düşmüştür.
---------------
2-13. yüzyıl'da kayılarda islami ögeler dizide gösterildiği gibi bu denli hakim ve toplum hayatı ile iç içe değildi.
oğuz türkmenleri islam dinini benimsemiş olsalar da henüz eski dinleri, gelenek ve görenekleri yaşamlarında islam'dan daha fazla yer tutmaktaydı. oysa dizide baya baya selamın aleykümler, aleyküm selamlar havada uçuşmakta, ertuğrul gazi ok atarken bilal oğlan gibi "ya hak" diyerek yay bırakmakta. oysa gerçekte 13. yüzyılın ilk çeyreğinde kayıların en az yarısı hala gök tengri inancına mensuptur. hatta ve hatta 16. yüzyıla kadar iran ve horasan'da bulunan şaman inancına sahip kayı obalarının varlığı bilinmektedir.
3-dizide süleyman şah'ın 3 oğlu(ertuğrul, gündoğdu ve dündar) vardır, sungur tekin(tigin) ise uzaklardadır, bir gün dönmesi beklenmektedir. oysa sungur tekin'in de orada olması gerekir, zira sungur tekin süleyman şah'ın ölümünden sonra abisi gündoğdu ile birlik olacak ve orta asya'ya geri dönecektir. dizide sungur tekin halihazırda gitmiş durumdadır.
------------------ ek bilgi:
kaya alp oğlu süleyman şah fırat nehrini geçerken boğularak şehit düşünce (bkz: caber kalesi) oğullarından ertuğrul gazi ve dündar maiyetleri ile birlikte anadolu'ya(ankara-karacadağ), sungur tekin(tigin) ve gündoğdu alp ise aşiretin kalan kısmıyla birlikte tekrar türkistan'a dönerler.
kayılar'ın türkistan'a dönen kolu önce ahlat'a, daha sonra güneye yönelerek kerkük'e uğradılar. bugün, bitlis, şanlıurfa ve kuzey ırak'taki karakeçililer bu sungur tigin ve gündoğdu alp ile birlikte tekrar doğu'ya anayurt'a dönen kayılardandır.
doğu'ya dönen sungur tigin ve gündoğdu alp'in maiyetindeki kayılar'ın hatırı sayılır bir kısmı müslüman değil, tengri inancına sahipti.
bunların doğu anadoluda kalan kısımları kısa bir süre içinde müslümanlığı benimsediler.(ahlat-urfa ve kerkük kolları) diğer kısım ise horasan ve türkistan'da asimile oldular ve çaldıran savaşı'na değin izlerine rastlanmadı...
çaldıran savaşı esnasında ise safevi ordusu'nda "iyi"(kayı boyu'nun sembolü) tamgalı gök bayrak varlığından söz edilir.
bu şah ismail tarafından başvurulan bir savaş hilesi midir yoksa safevi ordusunda gerçekten sungur tigin ve gündoğdu alp soyundan gelen şamanist kayı mensupları var mıdır bilemiyoruz...
----------------------
4-osman gazi han'ın küçük amcası yani ertuğrul gazi'nin küçük kardeşi dündar bey dizide 12-13 yaşlarında bir çocuktur, ama osman gazi ise halihazırda ortada yoktur. oysa ki dündar bey ile osman gazi'nin yaşları birbirine yakındır, aralarında en fazla 10 yaş fark vardır.
5-ertuğrul gazi'nin dizideki yoldaşlarından bamsı beyrek hayali bir karakterdir. ertuğrul gazi'nin yanında bu isimde bir alp yoktur.
6-ertuğrul gazi'nin eşi, osman gazi han'ın annesi halime hatun selçuklu soyundan bir babanın kızı olarak gösterilmektedir, lakin halime hatun'un selçuklu soyu ile bir akrabalığı, kan bağı bulunmamaktadır. ayrıca halime hatun ve ailesi esaretten kurtarıldı gibi gösterilmiştir. gerçekte halime hatun bir bey kızıdır ve anlı şanlı bir düğünle ertuğrul'a eş olmuştur.
7-dizide tapınak şovalyelerinin komutanı "titus" adlı karakter gerçekte bulunmamaktadır.
8-dizide "kara toygar" adlı selçuklu komutanı karakter gerçekte yoktur, olmamıştır. kara toygar, toygargillerden bir kuş çeşididir.
ayrıca bir selçuklu komutanının süleyman şah'ın bey çadırının(yurt) önüne gelip ona posta koyma gibi bir saçmalığa imza atması söz konusu olamaz. zira kayı boyu bizzat hz muhammed tarafından kutsanmış (kut verilmiş) bir boydur, selçuklu sultanları da özellikle bu hususa dikkat etmektedir.
9-dizide oymağa gelen tüccarın yanındaki afşin bey malazgirt savaşı'nda cenk etmiş bir selçuklu komutanıdır. 1071'de tarih sahnesinde olan birinin 1225 yılında kayılar ile rabıta kurması biraz imkansızdır.
farklı bir açıdan değerlendirmek istiyorum. şöyle ki;
o tarihlerdeki olayların çoğu rivayete dayalıdır. elimizde çok az yazıtsal veya arşiv niteliğinde kaynak vardır. dün kitaptan takip ederken cümlelerin sonu sürekli "böyle olduğu düşünülüyor, rivayete göre böyle, bir başka rivayete göre de şöyle olabilir" gibi ibarelerle bitiyor. ortada bir devlet olmadığı için kaynak sıkıntısı var.
birde şöyle değerlendirmek lazım. tarihi dizilerde yaşanmış olaylara tamda sadık kalınamıyor. yani birebir uygun olamayabiliyor. bunun birçok sebepleri olabilir. bence en önemlisi dizinin bekası. ayrıca popülerlik yani reyting ile doğru orantılı gittiği için bir takım durumları değiştirebiliyorlar. direk zıttı veya tam tersi şeklinde değilde farklı yorumlayarak. dizinin bir akış şekli var. atıyorum komple o koca hikaye, yaşanmışlık bir sezona veya iki sezona bölünüyor. ve bunun üzerinden günlere bölünüyor. belirlenen süre boyunca bütün o tarihi içine sığdırıp final yapılacak nihayetinde. bu sebeptendir ki bazı olaylar es geçilebilir veya biraz farklılaştırılabilir.
filmi hayvan gibi boş boş eleştirmek yerine biz tarihi okuyup bileceğiz, bunu da ekstra düşüneceğiz. okuduğun, öğrendiğin bilginin kısmende olsa görsel niteliğindeki bir versiyonu. tarih filmlerden, dizilerden öğrenilmez. açarsın kitapları okursun.
bu arada emektar sanayici'yede çok hürmetler. eline sağlık.
hatasız dizi,film olmaz.bu tür faaliyetleri genel olarak değerlendirmek daha mantıklı olacaktır.dün dizi genel itibariyle ortalamanın üzerindeydi.çünkü bu dizinin örneği 1987 de yayınlanan cihan ünal ın baş rolünde oynadığı kuruluş osmancık dır.* şurada şu bilgi eksikliği burada bu var demek yeni başlayan bir dizi için biraz vicdansızlık olur ama hatalar yok mu var elbette de olacak.ama genele bakalım ve devamının nasıl olacağını görelim.ilk elin günahı olmaz.
çok iyi bir degerlendirme olmuş. Protest in ellerine saglık.
bu kadar basit ve önemli hataların yapılması gercekten cok sasırtıcı. bu hatalar yapıldıgına göre ilerdede yapılacaktır. Düzeltme sansımız olmadıgına göre bize kalanda bu tür bilgilendirmeler yapmak.
şimdi, diriliş ertuğrul dizisindeki bahsettiğimiz hatalar, da vinci's demons dizisindeki hataların yanında çok masum kalıyor cidden. ama bir fark var, da vinci's demons dizisi bir "hayal ürünü" olduğunun üzerini çiziyor, oysa diriliş ertuğrul dizisinin girişinde "bu dizi tarihimizden aktarılmıştır" diye yazıyor.
madem tarihe sadık olduğunu belirtiyorsun, o halde hata yapmayacaksın, ya da "tarihi olaylardan esinlenilerek kurgulanmıştır" yazacaksın oraya.
belirtilen hataların sadece 5. ve 6. maddelerini sezdim. Diğer dizilerdeki hataları gösterip hasan Şaş tarzı ovvculara demek istediğim diğer diziler bizi bağlamaz. dizi 1225 yılında başlıyor ve o yılın bir takım bariz gerçekleri var, onun dışında bulanık bir dönem. kesin gerçeklerle oynamak etik değildir, reyting fuhşuyatına kurban edilmiş tarihi hakikatlere saygısızlık ediliyor ve bu hareket senaristin haddi değil. mesela Aşk hikayesi şartsa bu iş halime hatunun kimliği değiştirilmeden yapılmalıdır.
game of thrones ile karşılaştıranlara karşılık ben de kore yapımı cengizhan dizisi ile karşılaştırıyorum. inanın o dizi mükemmeldi, tarihi saptırmadan senaryoyu renklendirmenin yolunu bulmuşlardı. amerikanların etiği yoktur siktirmeyin game of thrones u.
bazı hatalar senaryo gereği yazılmış olabilir. özellikle 3. hatanın böyle olduğunu ileride sungur tekin'in ileride obaya gelip tekrar döneceğini düşünüyorum.
vikings dizisinde gördüğümüz üzere gerçek olaylar belgesel olmadığı sürece hayali karakterler ekleyerek aktarılabilir. bamsi ve titus karakterlerini bu yüzden yadırgamamak gerekir.
benim dikkatimi çeken husus halime hatun'un yaşıdır. 1225 yılında halime hatun en az 20 yaşında gösteriyor. osman gazi'nin 1258 yaşında doğduğunu düşünürsek halime hatun 53 yaşından sonra doğum yapacaktır. tıbben ne derece mümkün bilmiyorum. tahminlerime göre halime hatun o aralar henüz doğmamış veya çocuk yaştadır.
önümüzdeki hafta yayınlanacak olan 2. bölümün fragmanına istinaden, çok ciddi ve bu sefer affedilemez bir hata daha yer almaktadır.
dizinin tarih danışmanları lütfen biraz çalışsınlar. yoksa böyle giderse eşeğin amına suyu kaçıracaklar.
adamlar oğuz türkmeni kayıları anlatacak iken, abbasi kayıları'nı anlatıyor.
abbasi kayı'sı nedir? diye soracak olursanız, vallahi ben de bilmiyorum. akp zihniyeti ile dizi çekersen, bizim bildiğimiz normal kayılar, abbasi kayısı oluyor işte...
(bkz: diriliş ertuğrul dizisindeki kayı boyu/#26302663)
o dönemdeki türkler'in sadece adı müslümandı. halen daha bir çok şaman geleneğini sürdürüp, islami bilgiden çok uzaklardı. islamın etkisi ile araplaşmamışlardı. öyle derede abdest almalar, ormanda namaz kılmalar, ümmetçi anlayışlar felan yoktu... heleki obalar, islamın i sinden anlamıyordu. halbuki diriliş ertuğrul dizisinde, türkler islam şov yapıyor. o dönemdeki türklerde böyle bir şey söz konusu dahi olamaz. ayrıca türk ismi ve türklük bilinci sıfır dizide. türk ismini sadece tapınakçılardan duyuyoruz. onlarda küçümsemek için söylüyor. ertuğrul ve yoldaşlarıda birer süper kahraman gibi lanse edilmiş... insanlık tarihinde 7 8 askeri aynı anda dövüşüpte deviren savaşçı çıkmış mıdır bilinmez... birde neden teker teker saldırıyor bu düşmanlar ? çok hatalı bir dizi çok... dizinin sadece kostümleri ve müzikleri çok kaliteli... kostümden ve müzikten sorumlu olanları tebrik etmek gerekir.
Muhyiddini ibn-i arabi hazretlerine "ibn-ul-arabi" diyorlar, bu çok büyük bir hata, zira ordaki "el" takisi manayi çok degistirir, "ibnul arabi" diye bilinen zat çok başka biridir, burdaki hazretin adi 'ibni arabi"dir.
Zorunlu edit: lan yeni aklıma geldi, ondan önce şu var ki; üstad mısıroğlu'nun söylediğine göre ibni arabi hazretleri Ertuğruldan önce yaşamış Kayı obasi ile hiç irtibatı olmamış.
dizideki moğol hükümdarı ögeday han'ın kumandanı baycu noyan gizli saklı iş yapan, bekleyen, halihazırda kam davulu eşliğinde bile dans etmiş bir adam olarak gösteriliyor. Oysa Baycu noyan anadoluya birlikleri ile anadoluya geldiğinde heryeri yakmış yıkmış koskocan selçukluyu kösedağ savaşında yenip keyhüsrev'i kaçmak zorunda bırakmıştı. ufacık bir boyula (ki kayı boyunun sadece bir bölümü süleyman şah'ın elindeydi ve ondan sonra ertuğrul gaziye geçti) baş edememesi cidden güldürücüdür. Dizideki moğol askeri kıyafetleride cengiz han filmindeki 40 askerden esinlenilmiş belli oluyor. Moğollar ağır zırh giymezlerdi, o filmdeki olayda ise ölenlerin kim olduğu bilinmesin ve az zaiyat ile düşmanı geri çeksin diye öyle giydirilmişlerdi. Ayrıca unutmadan Abbasilerde tarih boyunca El Aziz diye bir hükümdar olmadı.
Ertuğrulun genç iken müslüman olmasına ait bir delil, kanıt yoktur. Ertuğrulun yaşlıyken islamı kabul ettiği deniliyor bu da tartışmalıdır. Kayı boyunun yarısından çoğu o zaman müslüman değil gök tanrıcı idi.
2. Kayı boyu büyük bir boy idi dizide sayıları az göstürilmiş.
