uluslar gibi dinlerinde sonu vardir. bir din, dogar, buyur, yaslanir ve olur. dunyadan yuzlerce din gelip gecmistir. bundan 4000 yil once amon ra ya inanan milyonlarca misirlidan gunumuze kimse kalmamistir. bircok din bu tehlikeyi gormus ve kendini yenilemistir ya da diyanet benzeri kurumlar kurularak devletler tarafindan kontrol altina alinmaya calisilmis ve guncellemeye tutulmus ve gunumuze ayak uydurulmaya calisilmistir. baska turlu bin yil oncesinin kutsal sayilan kitaplariyla gunumuz farklidir. en basitinden cehennem algisi atestir. cunku 1000 yil once ates en korkunc olum sekliydi. oysa atesin kesfinden once gelen insanlarin cehenneme gidince karsilastiklari durum heralde bir sok yasiyacaklardir. ahaah! bu ne ola ki?
muslumanlik dinini ele alirsak; kuran da sadece arabistan meyvelerinin gecmesinden tutunda; "bir arpa boyu kadar", "gunes basak boyu kadar yukseldiginde" gibi sadece o donemi yansitan olcu birimleri ve sadece arap sosyal hayatini duzenleyen sosyal kurallara varincaya kadar bircok sey simdi guncelleme ya da "yok orda aslinda sunu demek istemis" gibi mesaj ya da imge aramalara kacilmaktadir. halbuki basit dusunuldugunde yerli bir kabilenin inandigi dinin gelisimi ile muslumanlik ya da hristiyanlik arasinda bir fark yoktur. sadece biri dogru yayilma stratejileri izlemis digeri ise yerelde kalmistir.
"dinsiz insan dini bilinçli olarak yaşama yeteneğini ve böylece onu anlama ve üstlenme olanağını kaybetmiştir; fakat varlığının derinliklerinde hala bunun anısını muhafaza etmektedir."
mircea eliade
büyük felsefeci, dinler tarihi profesörü eliade'ye katılmamak ve insan doğasındaki gerekliliğini yadsımak mümkün görünmese de, günümüzde gerçek bir karşılığı olmayan, içi boşaltılarak hurafelerle doldurulmuş, diğer pek çok değer ve olgu gibi kısırlaştırılmış kavram. ya da şöyle söylemek gerekirse; günümüzde hiçbir dini olgunun, belli bir kitleyi tanımlamaya yeterli bir anlam ihtiva ettiğini düşünmüyorum.
kimi zaman ağzımıza, yüzümüze, kafamıza sürülmeye çalışılan çimento. namussuz namus bekçilerinin yaşamsal ve politik bir oyuncak olarak kullandığı herkesin içinde yaşaması gereken yüce inanç düzeni.
sigmund freud a göre; insanoğlunun sıkıntıya düştüğü anlarda bilinçaltında kendisine koruyucu bir baba araması ve bu arayış sonunda tanrıyı veya doğa üstü güçleri baba(koruyucu) rolüne yakıştırmasıdır.
