ikinci dünya savaşının en atlanan detaylarından birisidir.
genellikle kimse bilmez bunu. bilenler de "hatırlansın" istemezler.
müttefikler adına gerçek bir fiyaskoyla sonuçlanmış, korkunç bir yenilgi, ölü ve silah mühimmat ve savaş aracı kaybına sebep olmuştur.
önsahne:
stalin´in "almanya´yı 2 cephede savaşmaya zorlama" baskısı stalin´in diplomat ve üst düzey subaylarınca müttefiklere mütemadiyen bildirilmekte, sovyetler birliğinin ne kadar da dayanabileceği henüz bilinmemektedir. eğer sovyetler almanlarla , almanların istediği türden bir barış antlaşması yaparlarsa, savaş, en azından avrupa´da ilelebet "kaybedilmiş" olacaktır.
o halde stalin´in gönlünü hoş etmek önemlidir.
ilkbahar 1942´de stalin ve sovyet yetkililerle görüşmeler devam etmekte, stalin devamlı olarak "batı´nın kendisini uyuttuğunu" almanların sovyetleri mahvetmesini beklediklerini düşünmekte, ancak batı da, hitlerin savaş makinesine karşı çıkabilecek ne insan, ne de silah üretiminde bulunabilecek silah fabrikası olduğunu, ellerinden geleni yaptıklarını ama, şu halleriyle saldırırlarsa, püek bi kayda değer başarı elde edemeyeceklerini söylemektedir.
ikinci dünya savaşının başında amerikan ordusu, belçika ordusundan daha küçük ve güçsüzdür. abd´nin hitler´in savaş makinesine kafa tutabilmesi için asker alımı yapacak, o askeri giyidirecek, besleyecek, yatıp kalkmasını sağlayacak binalar, onların bindirilip "atlantik" gibi herhangi bir gölle kıyaslanamayacak vahşilik ve büyüklükte bir su engelini geçirecek sayıda gemi üretmesi öyle derhal , bir anda olamamaktadır.
ama stalin ülkesinin durumundan emin değildir. şartlar ne olursa olsun, "ikinci cephenin" mutlaka açılmasını istemektedir müttefiklerden.
planlama:
ingilizler stalin in gönlünü hoş edebilmek için bir "deneme çıkarması" yapmayı planlarlar. lord mountbatten bunu planlar. aslında ilkin 1942 temmuz ayı seçilmiş, code adı "operation rutten" olarak belirlenmiş olmasına rağmen, bu gerçekleşmez, ve "operation jubilee´" olarak tarihe geçecek bir çıkarma hareketi üzerinde çalışılır.
amaç; atlantik kıyısında wehrmacht´ın "direnç gücünü ölçmek"tir. yani işgal amaçlı değil "deneme" amaçlıdır. çıkartmanın yapılacağı yer, bretagne bölgesinden normandiya bölgesine doğru kıyı çizgisindeki "dieppe" kasabasıdır. bu kasabaya çıkarma yapılacak, çıkarma tamamlandıktan sonra ingiltere´ye geri dönülecektir.
operation jubilee´:
18 ağustos 1942 gecesi 240 gemi çeşitli ingiliz limanlarından yola çıkar, daha operasyon başlamadan ilk vukuat gerçekleşir ; 3. kommando divizyonunu taşıyan gemi konvoyu, manş´ta bir alman gemi konvoyuyla karşılaşır. gerçi müttefik konvoyu alman konvoyunu derhal imha etmiştir, ancak alman konvoyu bu esnada "kıyı savunma grubunu alarma geçirmiştir.
bu durumda işin "gizliliği" artık kalmamıştır. ancak ingilizler bundan haberdar değillerdir.
bu vukuat sonrasında grupların pozisyonları bozulmuş, manş denizinde birbirlerini kaybetmişlerdir. kıyıya çıkış , bundan dolayı "orkestrasyonlu" olarak gerçekleşememiş, ilkin 18 komando askeri kıyıya ulaşmış, gerçi destek olmadığı için oradaki alman birlikleriyle "temasa" geçmiş, üstelik de bulundukları bu bölgeyi 1,5 saat savunmayı başarmışlardır.
ilk düzenli çıkarmayı 4. komando divizyonu 04:30´da varenville´ye çıkarak gerçekleştirmiş, oradaki alman birimlerini imha ettikten sonra, başarılı bir biçimde gene geri dönme yoluna çıkmışlardır.
ancak hermann bartelt komutasındaki i.r.571 isimli alman birimi tehlike altındaki kıyı şeridine konuşlandıktan sonra , esas çıkarma grupları planlanandan çok daha geç bir saatte, yani gecenin koruması kalktıktan sonra , dieppe kıyısına ulaşırlar.
yoğun ağır makineli saldırısıyla karşılaşırlar.
sonuçta 19 ağustos 1942 sabahı dieppe kıyılarında 5000´inin üstünde müttefik askeri ölür. 2200 asker , esir olur. almanlar buna karşılık 370 kayıp verirler, 250 kadar da yaralıları vardır.
müteffiklerin 120 uçak, almanların 74 uçak kayıpları vardır.
müttefikler bu çıkarma girişiminde cepheye sürdükleri kuvvetlerin yüzde 70´ten fazlasını kaybederler.
sonuç;
1942 agustos ayı itibarıyla müttefiklerin fransız anakarasına bir çıkarma yapabilecek güçleri olmadığı anlaşılır.
sonradan, savaş bittikten sonra , ingiltere ve kanada´da bu konu deşilecek ve lord mountbatten eleştiri oklarına hedef yapılmak istenecektir. kamuoyu ; "sırf yeşillik olsun, deneme olsun, oyun olsun diye, binlerce askeri neden ölüme gönderdiniz?" sorusuna yanıt aramaya kalkacaktır.
ancak operation jubilee´´nin "operation overlord - esas çıkarma, normandiya çıkarması" perspektifinden müttefikler adına çok öğretici olduğu bugünkü askeri tarihçiler tarafından düşünülür.
bu yazının tek bir harfi "copy-paste" değildir. tarafımdan yazılmıştır. ve bu konu hakkında "türkçe" internet sayfalarındaki ender yazılardandır.
kaynaklar ;
winston churchill - 2.dünya savaşı
john keegan - 2. dünya savaşı
gerhard weinberg - silahlar altında bir dünya - 2.dünya savaşının genel tarihçesi.
