"mehmed uzun" tarafından kaleme alınan ve uzun yıllar birlikte barış içinde yaşamış çeşitli dinlerin ve kültürlerin dönemine götüren "tarihsel" güzel bir kitaptır.
Dicle bir çocugun gözlerinde yansiyor. Bu çocuk, 1870'li yillarda bugünkü Cizre'de yasamis tarihi bir kisilik olan Kürt Beyi "Mir Bedirhan'in on alti yasindayken tahta çikisini da gören Biro'dur. Çocuk Biro, bilgi'ye âsik, sesler'e tutkundur. Yaninda yöresinde duydugu ve duymadigi bütün seslerin ardina düser, onlari ruhunda hissetmek ister. Bu istegi, onu bir sala bindirecek, Dicle'nin deli dalgalariyla bogusturacak, görmedigi diyarlara götürecek...
"Dicle'nin Yakarisi" sesler üzerine kurulmus bir romandir. Unutulmuslarin, unutulmus sesleri üzerine.
Siz istediniz, ben de anlatacagim. O vakit, kandili yakin ve unutulmuslarin sesine kulak verin."
"Dicle'nin Yakarisi"nin kilit cümlesidir belki bu cümle. Bir gece meclisi kurulmustur, divanhane agzina kadar doludur. Biro anlatir; Musul, Ninova, Yezidilerin yurdu Lalis, Bagdat, Istanbul, Girit, şam... Mezopotamya'nin kadim haklari; Süryaniler, Keldaniler, Kürtler, Yakubiler, Yahudiler, Ermeniler, Türkmenler...
Bu romanda olaganüstü bir tarihiçi gezi var; bizden önceki medeniyetlerin, Babil'in, Ninova'nin, Asur'un; Medlerin ülkesinden geçiyoruz. ve kitabi okuyup bitirdigimizde, "Biz nasil da zengin bir kültür yataginda otuyormusuz da haberimiz yokmus" duygusunu yasiyoruz. *
"...Beni beslemiş hayat yoluna hazırlamış olan,o ağzından bal damlayan yaşlı Yezidi Apê Xelef, Tiyar dolaylarında, dağ zincirleri içinde, asi kayalıklarda,çoban kepeneği yorganı, külahı yastığı; koynunda kavalı, yıldızlardan bir halı altında, büyüttüğü çobanların yamacında,başını yere koymuş ve gözlerini yummuştu.Koca bir ömrü,tıpkı sözleri gibi sade, ancak zengin görmüş geçirmiş olan bir çoban, ona doğanın kalbinde bağışlanmış olan böyle bir ölümden daha güzel bir ölüm bulabilir miydi? "
diclenin sürgünleri ve diclenin yakarışı/sesi adlı 2 kitaptan oluşuyor. mehmed uzunun 7. romanıdır.okurken her satırında heyecanlandığım ve dengbej bironun sesini kitabın içinde duyabildiğim muhteşem bir mehmed uzun eseri. özellikle ape xelefin maceralarını unutmamak gerekir. yazar adeta unutlmuşların sesini yani kendi kültüründen olan halkın sesini kitabında mükemmel imgelerle kitabına yansıtmış. okurken adeta o dengbejlerin kılamlarını söylediği şevbuherklerde buluyorsunuz kendinizi. acılarını,hüzünlerini,sürgünlerini,kaderlerini,kültürlerini yaşama dair duyulan her şeyi resmedebiliyorsunuz hayal dünyanızda. zaten yazar daha kitabın ilk sayfalarında okuyucuyu kitaba büyük ustalıkla bağlıyor. tabiki muhsin kızılkayanında kürtçeye hakim olduğu ve mükemmel çevirisini de unutmamak gerekir. belki de o dile hakim olmayan biri tarafından çevrilseydi bu kadar sevmezdim çünkü muhsin kızılkaya o kitapta geçen kültürün kendisi. aslında mehmed uzun romanları kürtçe daha bir güzel çünkü çok yalın sunuyor eserlerini okuyucusuna. ama eğer bir gün kürtçeyi çok iyi bilirsem bu romanı alıp kürtçesini okuyacağım. o kültür içinde yaşayan herkesin okumasını istediğim kader kuyusundan sonra okumalarını istediğim 2. kitabı. (bkz: mehmed uzun) (bkz: diclenin sürgünleri) (bkz: dengbej) (bkz: kılam) (bkz: şevbuherk) (bkz: muhsin kızılkaya) (bkz: kader kuyusu)
birçok şey öğrenebileceğiniz, bir kültürü daha iyi tanıyıp anlamanızı sağlayacak bir kitap.
mehmed uzun bu kitabın devamı olarak diclenin sürgünlerini yazmıştır.
