Alevi ozanların Alevilik felsefesini sonraki nesillere aktardıkları özlü şiirlerdir. Örneğin aşağıdaki deyiş, (bkz: devriye) inancını anlatan deyişlere bir örnektir.
Lâ mekân ilinde bir nokta iken
ismi var, cismi yok yerden gelirim
Daha hiçbir nesne yaratılmadan
Kandilin içinde Nûrdan gelirim.
Dört nesneden yoğrulup da yapıldım
Şekillendim, fırınlara atıldım
Mevlam ruh verince ayağa kalktım
Adem denen bir beşerden gelirim.
Kabil, Hâbil olup dünyaya geldim
Öldüren ben idim, ölen ben oldum
idris ile bile cennete girdim
Nâciyeden, pâk mâderden gelirim.
Nûh Peygamber ile bir gemi yaptım
Her mahluktan bir çift içine attım
Tûfanda münkîri suya gark ettim
Müminlerle bir seferden gelirim.
Hûd Peygamber ile gezdim bir zaman
Zalimler elinden dedim el’aman
Salih ile taştan çıkardım bir can
Mucize gösterdim Birden gelirim.
ibrahimle bile putları kırdım
Nemrûdun emrine ben karşı durdum
Elim kolum bağlı ateşe girdim
Nârı nûr eyledim kordan gelirim.
ismâil, Hâcerle çöle atıldım
Yâkup ile figanlara katıldım
Yusuf ile kul oluban satıldım
Mısır ülkesinden, vardan gelirim.
Eyyüb ile derde düştüm, küsmedim
Kurt yedi vücudum, şükrüm kesmedim
Şuâyb ile doğruluktan geçmedim
Lâl ü mercan satan şârdan gelirim.
Tûvâ vadisinde Allahı gördüm
Tûr dağına çıktım, Tevratı aldım
Âsâm canlı idi ben onu bildim
Küntü kenz sırr-ı esrârdan gelirim.
Hızır ile âb-ı hayâtı içtim
ilyas ile bile göklere uçtum
Yûnus Peygamberle ummana düştüm
Balığın karnından, gârdan gelirim.
Lokman oldum, ölüme çâre buldum
Danyal ile rahmet suyunda yundum
Üzeyre yeniden bir Tevrat sundum
Zülkarneynle bile sırdan gelirim.
Dâvud oldum sapanımla taş attım
Calûtu öldüren kahraman zâttım
Süleymânla inse cine hükmettim
Kuş dilini bilen Pîrden gelirim.
Zekeriyyâ ile beni biçtiler
Yahyâ ile bile başım kestiler
isâ ile çarmıhlara astılar
Bedenim bıraktım, dârdan gelirim.
Muhammed Mustafâ şefâat kâni
Ona tâbi olan buldu îmânı
Aliyyel Mürtezâ Velîler Şâhı
Kamber, Selmân oldum, yârdan gelirim.
Mansur geldim, âzâlarım kestiler
Nesîmîydim, bedenimi yüzdüler
Bu gelmemde adın Nizam dediler
Bir gerçek evlâdı erden gelirim.
daha niceleri vardır ama söyleyenlerden akla ilk Sabahat Akkiraz gelir.
Sabahat akkiraz'ın sesinden bir aşık dertli deyişi:
bab-ı ihsanından mürüvvet eyle mürüvvet eyle
karıştırma her bir eşyaya beni
bakma isyanıma dost dost merhamet eyle
ulaştır menzili a'laya beni beni dost beni beni
dertli'ye tükenmez nice dert verdin ala dert verdin
ne çekmeğe sabır sabır ne gayret verdin
ne saltanat verdin ne devlet verdin verdin
ya niçin getirdin dost dost
dünyaya beni beni dost beni beni
beni beni beni beni sevdiğim beni beni
çok şükür bir dara dost dost yitirdin beni beni
azam ali'de bu deyişin hakkını vermiştir . ondan da dinlemek güzeldir.
deyişlerin bu kadar içten olmasının tek nedeni allah'a içten bir haykırış olmaları. doğru olanı anlatmaya çalışır. bektaşi kültürünün anadoluya armağanıdır. türküyle karıştırmamak gerekir. türkü her duyguyu anlatabilir ama deyiş aşktan başka hiç bir şeyi anlatmaz.
Aleviliği çağrıştıran her melodinin adıdır. Türkü, nefes, duaz bunlar da alt adlardır. Yoz ve yobaz üretimden farklı olunduğunun anlaşılması için Deyiş en uygun tanımlamadır.
