deyim aktarması

entry1 galeri0
    1.
  1. anlatıma güç katmak, anlatımı zenginleştirmek için bir sözcüğün benzetme amacıyla başka bir sözcük/kavram yerine kullanılmasına deyim aktarması denir. Deyim aktarmaları şu şekilde yapılır:

    insandan Tabiata Aktarma: insana ait özelliklerin benzerlik ilişkisi sebebiyle tabiata ait bir kavram/ad için kullanılmasıyla oluşur. Meselâ "Köprünün başını tutmuştu Delidumrul" cümlesindeki gibi. Buradaki"baş" insana ait bir kavramdır; köprü için kullanılmıştır.

    Tabiattan insana Aktarma: Tabiatla ilgili sözcüklerin insana uygulanmasıdır.
    "Gönlüm yine dalgalı bugün." cümlesinde ise gönül denize benzetilmiştir.

    Tabiattan Tabiata Aktarma: Tabiata ait kavramların yine tabiatın başka bir unsuru için kullanılması ile oluşur. "Bir med zamanı gökyüzü kurşunla örtülü." cümlesindeki kara bulutlar, kurşuna benzetilmiştir.

    Duyulararası Aktarma: Görme, koklama, işitme, tatma, dokunma duyusuna ait kavramların başka bir kavram için kullanılmasıdır. "Tatlı bir ses beni kendime getirdi." cümlesindeki tatlı sözcüğü (tatma duyusu) işitme duyusu için kullanılmıştır.

    Somutlaştırma: Temel anlamı somut olan sözcüklerin soyut bir yan anlam kazandırılmasına somutlaştırma denir.

    Bir bitkiyi üretmek için toprağa tohum saçmak ya da gömmek için kullanılan "ekmek" sözcüğü bir şeyin başlamasına yol açmak anlamına geldiğinde somutlaşır. Mesela "Fesat tohumları ekti." cümlesindeki anlam soyutken, somut eylemle anlatılmıştır. Çünkü "ekmek" eylemi somut bir eylemdir ve yukarıdaki örnek cümlede soyut kavramı daha iyi anlatabilmek, kavramı daha iyi canlandırabilmek için soyut kavramı somutlaştırmıştır.
    "Yemek nihayet pişti." cümlesindeki "pişmek" eylemi somut bir eylemdir. "Fatih bu işte iyice pişti." cümlesindeki "pişmek" sözcüğü soyut bir kavram için söylenmiş; dolayısıyla bu cümlede de somutlaştırma yapılmıştır.
    2 ...
© 2025 uludağ sözlük