$imdi efenim bu bir sosyolojik tespit olmanin yanisira, siyasi bir tespittir de ayni zamanda. ancak direkt siyasete yonelik degil, siyasetin sosyolojisine yonelik bir tanimlama olacaktir.
en basitinden baktigimizda devletin gozunde insan, "oy vermeli, vergi odemeli, kurallara uymali, anar$i yaratmamali, devleti sorgulamamali ve mutlu aile resmi cizerek"* ya$ayip gitmelidir.
insan, ya$adigi yer neresi olursa olsun, ki$iselle$tirilmi$ ve toplumsalla$tirilmi$ fikirlerin onemsenmesini ister. tek ba$ina veya ikili ili$kilerin hakim oldugu ortamlarda olaylarin aki$inin naturel bir yol izlemesi gereklidir, cikar amacli bir mudahele kesinlikle lokal duzeni bozacaktir.
bu dayatma devletlerin konumuna gore farkliliklar gosterebilir;
ornegin cok fazla gizli kapakli i$lere bula$mi$ ve hep enkaz $eklinde el degi$tiren devletler, insanlarinin her i$e kari$masini istemez..
bir insan modellemeye cali$ilarak tum bir halk "uyumlu" toplum modeline indirgenmeye cali$ilabilir. bir insanin bu tarz bir indirgemeye hayir diyebilmesi icin oncelikle bu tip konularda bilgi sahibi olmasi gereklidir. bu tip konularda bilgi sahibi olmaya ihtiyaci olan bireyin egitimle ha$ir ne$ir olmasi, ozgur bir ailede ve ozgur bir toplumda yeti$mesi, hem kendisinin hem de cevresinin du$unsel geli$im acisindan engellenmemi$ olmasi gerekir. devletin kendi konumuna gore bu tarz bir geli$ime sahip olmu$ birey, tehlikeli olabilir. bu konuda hemen ce$itli onlenler alinir, dayatmanin boyutu belirlenir ve cevresel etkenler hazirlanir.
ornek, egitimin bu insan modeli uzerindeki etkisi inanilmazdir. ozellikle tarih egitiminin nasil verildigine cok dikkat edilmelidir. burada kurum ve kurlu$lardan bagimsiz ornekler vermek zorla$ir ancak $u $ekilde bahsedilebilir; x devletin vatanda$i tarih dersinde kendi atalarinin soykirim nedeniyle katledildigini ogrenerek y devletine ve vatanda$ina nefret besler
ayni zamanda kar$i cephede, y devletin vatanda$i tarih dersinde kendi atalarinin soykirim nedeniyle katledildigini ogrenerek z devletine ve vatanda$ina nefret besler.
akabinde ba$ka bir cephede de z devletin vatanda$i tarih dersinde kendi atalarinin soykirim nedeniyle katledildigini ogrenerek x devletine ve vatanda$ina nefret besler
burada ya$anan beyin gocu, azimsanamayacak derecede buyuktur. bu niteligiyle birey tek tip insan modeli tanimina gayet guzel uymaktadir.
arti, kastedilen kesinlikle ideolojik bazli bir dayatma degildir, gayet esnek olan ve kendi cikari icin ideolojiden ideolojiye i$ik hiziyla seyahat etmeye egilimli olan devlet, tek tip ideolojiye sahip bireyden eninde sonunda rahatsiz olacaktir. ce$itlilik daha makbuldur cunku devlet yer degi$tirdiginde hangi cogunlugu arkasina alacagindan emin olmak ister.
egitimin di$inda ileti$imin de onemi buyuktur. medya, bu tarz bir yonlendirme yapmak icin gayet ho$ ve pembe bir aractir. televizyon, gazete, radyo, internet vs medaynin her $ekilde ortaya cikabilecegi ortam devletin kontrol ettigi ula$im kanallariyla kontrol edilir ve medyanin bir etkili silahlarini kullanmasina olanak tanir. televizyon hala en populer eglence araci olabilmektedir, cok masum gorunen bir televizyon programi bile insanlarin hayalkirikliklariyla dolu bir gelecege sahip olmalarina yol acmaktadir. bu aci gercegin sebebi tabi ki de tek tip dayatmasini dustur edinmi$ devlet ve yonetim birimleridir..
bu dayatmada sosyal hayatin etkisi gozardi edilmemelidir. yalniz kaldigimiz andan yalnizligimizin bittigi ana kadar sahip oldugumuz sosyal hayatin her alaninda bu etkenleri gormek mumkundur. sosyal hayatin ya$anmasi icin kar$imizda oldukca fazla secenek vardir, bir icecek markasindan gittigimiz filme kadar yerli yabanci tum etkenler icimize i$lemektedir. "yerli" kavramina burada ayrica deginmek gerekir ki yerli lafina artik aldanmamak gerekir, kuzu postuna burunmus kurt misali ozgunlugunu kaybetmi$, sadece niteliklendirilmi$ bir kavramdir bu.
cali$ma hayatinda kullandigimiz uretim araclarindan ili$ki icerisinde oldugumuz ki$i-kurum-kurulu$lara kadar tam anlamiyla bir modelleme soz konusudur. iktisadi modelleme mantigiyla yapilmi$ modellemelerdir bunlar, ekonomik olarak bagimsiz olamayan devletler de mecburi bu emperyalize edilmi$ modelleri kabullenmekte, hatta satin bile alabilmektedir.
ba$tan a$agi her alanda sinirlandirilmi$ ve kisitlanmi$ bir insan, cevresine sanki duvarlar orulmu$ gibi davranmaya ba$layacak ve bir oyun hamuru gibi yogrulacak, istenilen $ekle gelince de dayatmanin en guzel ornegi olacaktir.
i$in kotu tarafi ise, bunun farkinda olup da bir $ey yapamiyor olmaktir.
bir cok noktada incelenmesi gereken dayatma ve bu dayatmanin ortaya cikardigi modeldir.
atladigim bir noktayi farkederek bir ekleme yapmak istedim, devletin yonettigi toplumun inanclari da bu modellemede oldukca baskin bir yer tutmaktadir.
modellenmeye cali$ilan insanlarin olu$turdugu toplum, gunluk hayatta inancin baskinligini diger etkenlerden onde tutuyorsa, devlet bir takim dogmatik kurallari on plana cikararak modellemenin daha etkin olmasini saglayabilir. burada inancin gunluk hayata yansittilma orani gayet etkilidir, inanc sert bir $ekilde hayata yansiyorsa, ornegin bazi kurallar ve cezalar buna gore veriliyorsa modelleme bazli amaclar bu $ekilde yasalla$tirilabilir.
yasala$tirma cok sert bir yontem olabilir, daha yumu$ak olanlarindan da bahsedebiliriz; kinama veya toplumsal di$lama gibi uygulamalar da manevi anlamda yasalara benzerler.
devlet; insanin sahip oldugu dogal cevreyi, insanin maddi manevi halini degi$tirmek icin kullaniyorsa tek tip insan modeline dogru bir dayatmadan soz etmek mumkundur. kaldi ki artik bu konuda cumleye "eger" diye ba$lamak mantiksiz olacaktir.
