"1)olma mı , yapma mı , etme mi gibi estetik harikasi kelimelerin kullanıldığı Denizli yöresinin konuşma stili. Ayrıca -hööle bi yürüyüp gelive biyo , irahmat yaaiyosa semsiyeni de alive- gibi cumlelere de sahiptir.
7) al bunu götüvecesen götürüve, götüvemicesen götüvecek vaa
Bu paraya götüreceksen götür,götürmeyeceksen,götürecekler var.
*nerem deding *? : hasta birisinin şikayetinin ne olduğunu sormak için kullanılır. ör. cümle: kişi a: nerem deding bizim gıız? kişi b: sooma gareee, öskürü öskürü bitmediii. soonuda * hurama hööle bi ağrı girdi. kıpırdeyemeyyon. tokturu gitçen hindi
9) Uç nokta olarak nitelendirdiğim bir Örnek;
enkini enkirden al enkireye goyve ( sunu suradan al suraya koy )
10)Sevgili babaannem sokakta güneşin altında oynayıp terleyen kuzenime kızmaktadır:
-demingkden ben sene kölgelerde oyna dimedim mi?
- .....
-geberdirin çocuk seni
- .....
-git önkü yüzünü yuuka gel.sırtındakini de değiştir.koş baken!!!!
11) Dünyanın neresinde olursa olsun, o memlekette hangi dil konuşuluyor olursa olsun iki denizlili'nin birbirini tanımasını sağlayan konuşma tarzı. konuşanların asla utanmadığı, düzeltme ihtiyacı hissetmediği az sayıda ağızdan biridir bu coğrafyadaki. Bilenler için çok estetik ve akıcıdır.
12) Türkçe ögretmenlerinin bile 'pekiyi ama i ve e hallerine karıştırıyorsun' dediği, hoş bir ağız. Otobüs yolculuğunda kendinden çok su istenen Denizlili bir muavinin 'sayin yolculaamiz duz mu yaladingiz? hareme kadar su yok gaari' dediği de bir arkadaş tarafindan test edilip onaylanmıştır
13) ismin hallerine bir haller olan ağızdır.Lisedeyken matematik hocası vardı Denizlili.Her ne kadar üniversite bitirse de ağız gitmiyor olsa gerek 'bugun Elif'e kaldıralım.' gibisinden laflarıyla her ders ayrı bir faciaya yol açma riski taşırdı.
14) Denizli doğumlu ya da çocukluğunuz burada geçmişse zihninizden hiç silinmeyecek konuşma . Türk dili profesörü olsanız , TRT Ana Haber Bülteni sunucusu olsanız da gerektiğinde .
Nedipbarin , Tavası gitcem ben , Ahmet de ordan gelipba tarzı cümleleri hiç çekinmeden kullanır , kendinizle gurur duyarsınız.En güzeli bunu yaşlı insanlarla konuşmaktır.
15) 'Sıranızı geçin'
-Denizli Anafartalar Lisesi müdürünün öğrencileri hizaya sokmak için söylediği emir cümlesi
16) Herkes cik-cuk'le konuştuğu için son derece şirin gelir kulağa yöre insanının konuşması. Ciddiye almak zordur bazen. bu yörelerde pazar yerinde dolaşmak da çok keyiflidir. Yaşlı teyzecikleri öpmemek için zor tutar bazen insan kendini. Ortalıkta bir saat dolaşıp diyalogları dinlemek bile meditasyon etkisi yapabilir. Örnek:
- domat dativeecenmi iki gilo.
- dattim dattim. aha suracikta. aliveecen mi?
- alcem de tobayi aciveecen mi?
- accem de parami cikariveemedim bi dakka bekleyiveecen mi?
- bekleyiveririm nolcekki...
şeklinde uzar gider.
bir süre ortalıkta dolaştıktan sonra 'beni bak' denilmesi normal gelmeye bile başlayabilir...
17)Denizli'de iki kadın pazarda karşılaşırsa şu repliğin geçmesi kuvvetle muhtemeldir:
-ne buuuu neree gidik giden??
-çocuklaaa döndeeme (dondurma) isteepturuu ne zımandıı..
-pazarı varem de dalgan alem.. (Pazara gidip dalagan=ısırgan otu alacak)
18) Mesela 'biyol' vardır, bir şey isterken kullanılır. örneğin:
- biyol ötüvee çil horozum (bir kere öter misin çil horozum?)
'dinelmek' vardır, (ayakta) durmak anlamında:
- bizimoğlan orda dinelme de beni bi çay yap. (arkadaşım/çocuğum ayakta durma da bana bir çay koy.)
gahpeerif (kahpe + herif) sık kullanılan bir küfürdür. Gahpecik, gahpenin doğurduu, gahpe garı gaşlı (kahpe karı kaşlı) gibi türevleri mevcuttur. Denizli ağzı ortamda Denizlililerle fazla bulunulduğu vakit dillere pelesenk olmakta, dilin ayarı kaçabilmektedir
19) Rivayet olunduğuna göre pazar yerinde uzun süren bir alışveriş sırasında güzelim ürünleri alıp almamakta kararsız kalan müşteriye karşı satıcı kadın cevap verir: 'götüceksen götü götümiceksen götüme.. go'. dilimizin yöresel elastikliği konusunda Denizli ağzı en dikkati çeken tarzdır denebilir
21) Yavrım ben onu nezmandır söleboturum bilip batırın mı? = yavrum ben onu nezamandan beri söyleyip duruyorum,biliyor musun?
22) istanbul ağzından başka konuşma duymadıysanız, ilk seferde kafanızı sağlam karıştırabilecek, yurdumun en komik ağzı
23) Denizli ağzı diye birşey yoktur Denizlice vardır.
24) eşsiz bir ağızdır. Gapçık ağızlı diye bir kavram vardır misal. Beni bırakın, hala ne olduğunu anlayabilmiş bir nene, dede yoktur. bu konuşmanın özü komedi üzerine kurulu gibidir sanki. Misal dedeniz size küfreder ama belki anlayamadığınızdan belki de söylediği şeyin komikliğinden dedenize kızamazsınız bile.
-dede neden bu böyle?
-sus bakem gapçıkaazlı!
-o ne demek dede?
-höyt höyt edip durma bakem gömüveğcem şimcik depçiğine
işte böyle. bu ve bunun gibi kendine ait söylenişi son derece komik, ama ne anlama geldiği tam bir muamma olan kelimeler içerir bu konuşmalar J
25)Mersin'deyiz,Denizlili bir hemşehrimiz ögretmen..Sınıfta gürültü yapan bir öğrenciye bağırır,
-Kızdırmeyin bene,şindi sene tahtaya kaldırır,sıfıra bascen.
26)Seneler evvel,memleketinde elektrik olmayan Denizlili istanbul'a gidip caddelerdeki yanan lambaları görünce şaşkınlıktan şöyle demiş: Yanıpba..yanıpba..Ne gaz yetçek ne fıtıl..
27)istanbul'da hamamda başı sabunlu gözleri kapalıyken sabun kalıbını yürütmüşler bizimkinin.Olayı arkadasına anlatmış,-Gahpaçocukları..hamamda bana sabunsuz kodular (hamamda beni sabunsuz bıraktılar)
28)-Çeşmide gala,Gavga edip bala..(Çeşmede kadınlar kavga ediyorlar) "
Gibi gibi çoğalan örneklerle açıklanabilir ağızdır. Sevimli gelir. Şehrin göbeğinde bu ağız pek kullanılmaz. Özellikle tavas, kızılcabölük, çal, acıpayam gibi güzide ilçelere doğru gidildikçe duyabilirsiniz bu sevimli ağzı.
