türkiyedeki geçmişini ve tarihini araştırırken, sadece ülke sınırları içerisindeki gelişmeleri göze alarak açıklayamayacağımız süreçtir. demokratikleşme ve batılılaşma, üç beş "kanıbozuğun" dayatması değil, modern dünyanın gerekliliğidir.
bizim türklerden kolay kolay tarihçi çıkmamasının bir sebebi de budur işte. dünyayı kendi etrafında dönüyor sanmak, dışarıdan gelen her türlü entelektüel gelişmeleri "dış mihrakların oyunları" olarak algılamak o kadar sinmiş ki ruhumuza, tarihi değerlendirirken de evrensel gerçeklerden değil de bölgesel ve yöresel algılardan yola çıkarak değerlendirmeler yapmaktan öteye gidemiyoruz. haliyle de akademik anlamda itibar kazanamıyoruz. tabi bunun halil inalcık gibi çok önemli istisnaları da yok değil. ama yine de kaideyi bozmaya yetmiyor işte.
bizim millet olarak batılılaşma ve çok sonradan gelen demokratikleşme sürecini iyi değerlendirmemiz ve araştırmamız gerekir. çünkü her şey bir tarafa, bu süreçteki bir takım başarısızlıklarımız, bizi bir zamanlar yeniçeri ağası vasıtasıyla vergi topladığımız ruslardan çok çok geriye düşürmüş ve karşılarında korkudan titrer hale getirmiştir.
elbette her milletin kendi kültürü ve kendine has bir özü vardır. bu tarihsel bir gerçekliktir. ancak şunu unutmayın ki, çağının gerisinde kalmış her kavim, toplum ya da halk; zamanla ya değişmeye ya da tarih sahnesinden yavaş yavaş silinmeye mahkumdur. o halde bizim özellikle kıta avrupasında baş gösteren ve zamanla amerikanın da dahil olduğu ve liderliği devraldığı bu bir takım aydınlanma hareketlerine kayıtsız kalmamamız ve onu iyi analiz etmemiz gerekir. ola ki, bu süreçte toplumumuzun yapısına ve toplumsal hayatın işleyişine uygun olmayan noktalar görürsek, eleştirme hakkımız saklıdır. öte yandan, benzer şekilde, bu fikirleri kendi kültürel birikimimize göre yorumlamamızda ve rötuşlara gitmemizde de bir sakınca yoktur. zaten bu sürecin işleyişi de budur. ancak bizim bu fikirlere kulaklarımızı tıkamamız, üç günlük kırık çarık demokrasimizle kıta avrupasının ve abd'nin demokratikleşme sürecini azımsamamız, sadece çağın çok gerisinde kalmış bir üçüncü dünya ülkesi olarak siyasi hayatımıza devam etmemiz anlamına gelir. bu gerçeği ne kadar çabuk sindirirsek, o kadar iyi bizim için.
