sürekli çok önemli bir kitap olduğu bahsi geçer edebiyat havası taşıyan her muhabbette. geçenlerde bir kitapçıda sadeleştirilmiş olan dede korkut hikayelerini aldım.
çevirenler sağolsun, benim gibi 22 yıldır tek hakim olduğu dil türkçe olmasına rağmen anadilinde çok ileri düzeyde olmayan birisi bile kolaylıkla okuyabiliyor.
kitap için çok şey söylenebilir elbette ben şahsi tavsiyemi araya sıkıştırıp gönderiyorum bu notu: mantık dışı olaylar olmasına rağmen kitap çok akıcı, muhtemelen değerini artıran vasıflardan birisi de yüzyıllar sonra bile akıcı bulunabilmesidir.
dede kortut sıradan insanlardan, devlet adamlarına kadar herkesin saydığı ve danıştığı bilgedir, öğüt vericidir.
bilgeliği eğitici, öğretici ve tenkit edicidir. onun bu kişiliği tarih ve toplum yaşantısından gelmektedir.
geçmiş alplerin başından geçenleri anlatır ve öğütler verir.
iki yazması vardır.
biri dresden de
ikincisi ise vatikan dadır.
fuat köprülü, dede korkut kitabı için şöyle demiştir;
tüm türk yazımını terazinin bir tarafına, dede korkut u diğer tarafına koysanız, dede korkut ağır basar.
12 hikaye 1 önsözden oluşan destan döneminden halk hikayesine geçiş dönemi eseridir. 15.yy da yazıya geçirilmesine reğmen 13.yy özelliği taşır. yazılanı belli değildir.
orjinal adı; kitab-ı dede korkut ala lisanı taifei oguzhandır. 2 tane orjinal nüshası vardır. bunlardan biri vatikanda diğeri almanyada drestende bulunmaktadır. prof. dr fuat köprülü derslerinde der ki terazinin bir gözüne dede korkutu diğer gözüne tüm türk edebiyatını koysanız dede korkut ağır basar.
hangi dönemde yaşadığı bilinmeyen, türk kültürü hakkında en iyi kaynakları, destanlarını bırakmıştır.
onun destanları; başka destanlara benzemez.. ne doğunun mistik yaşamını konu aldığı gibi nede batının akıl almaz, hayal mahsulü destanlarındansır. halkın içindendir dede korkut masalları... adı; bazen masal, bazen efsane, bazen destan... her neyse ne, bilinen şu ki; dede korkut'un eserleri halkın içindendir, halktandır, türk kültürünü yansıtmaktadır.
hikayeleri okunduğu zaman yaşadığı dönem tahmin edilebilir. hikayelerinde hem islami hemde mitolojik unsurlar barındırdığı için islamiyete geçiş döneminde yaşadığı tahmin edilmektedir.
dedem korkut ne güzelde söylemiş, allah! allah! demeyince işler düzelmez, kadir tanrı vermeyince er zenginleşmez. ezelden yazılmasa kul başına kaza gelmez, ecel vakti ermeyince kimse ölmez. ölen adam dirilmez, çıkan can geri gelmez. bir yiğidin kara dağ yumrusunca malı olsa yığar, toplar, talep eyler, nasibinden fazlasını yiyemez. gürüldeyip sular taşsa deniz dolmaz.
kibirlilik eyleyeni tanrı sevmez, gönlünü yüce tutan erde devlet olmaz. eloğlunu beslemekle oğul olmaz, büyüyünce bırakır gider, gördüm demez. kül tepecik olmaz, güveyi oğul olmaz. kara eşek başına gem vursan katır olmaz, hizmetçiye elbise giydirsen hanım olmaz. lapa lapa karlar yağsa yaza kalmaz, yapağılı yeşil çimen güze kalmaz. eski pamuk bez olmaz, eski düşman dost olmaz.
kara koç ata kıymayınca yol alınmaz, kara çelik öz kılıcı çalmayınca hasım dönmez, er malına kıymayınca adı çıkmaz. kız anadan görmeyince öğüt almaz, oğul babadan görmeyince sofra çekmez. oğul babanın yerine yetişenidir, iki gözünün biridir.
devletli oğul olsa ocağının korudur. oğul da neylesin baba ölüp mal kalmasa. baba malından ne fayda başta devlet olmasa...
