Bugün sizlere dünyanın bilinen en eski sistematik tıp ve eczacılık kitaplarından biri olan "De Materia Medica"dan bahsedeceğiz. Grekçe "Peri hles iartikes" adlı kitap, daha çok Latince adı olan "De Materia Medica" olarak bilinmekte olup MS. 1. yüzyılda Anadolu'nun Kilikya Bölgesi'ndeki Anazarba (Adana civarı)'da doğan Pedanius Dioscorides tarafından kaleme alınmıştır. Dioscorides; Tarsus, iskenderiye ve Atina’da tıp eğitimi alarak Roma imparatorları; Caligula (37-41), Claudius (41-54) ve Neron (54-68) dönemlerinde Roma ordusunda hekim olarak görev yapmıştır. Orduyla; Anadolu, Mısır, Arabistan, iran, Galya, Afrika, Kafkasya gibi pek çok yeri görme imkanı bulmuş ve gördüğü yerlerdeki bitkileri inceleyerek ayrıntılı bir şekilde kitabında tasvir etmiştir.
Grekçe beş ciltlik eseri (Peri hles iartikes), daha sonraki yüzyıllarda Latince, Süryanice ve Arapça dillerine çevrilmiştir. Dioscorides "De Materia Medica" adıyla günümüze ulaşan eserinde; 600’den fazla bitkisel, 35 hayvansal ve 100 kadar da madensel drogun (işlenmemiş madde) botanik özellikleri, tıbbi kullanım amaçları ve şekilleri, yan etki ve dozajlarını ayrıntılı olarak ele almıştır. Ayrıca kitapta; bitkilerin yetiştirilme yöntemleri, veterinerlik ve tıp dışı kullanımları da belirtilmiştir.
Günümüzde Viyana National Bibliothec'te yer alan kitabın en eski nüshası, Juliana Anicia Kodeksi (Codex Aniciae Julianea ya da Codex Constantinopolitanus)'dir. Nüsha, 472 yılında kısa bir süre (5 ya da 8 ay) Roma imparatoru olan Olybrius kızı, Bizanslı hayırsever prenses Anicia (462-527) tarafından 512 yılında çoğaltılmış olup kendisinin portresini de bu nüshada görmek mümkündür. (ilk fotoğraf) Bu nüsha, tarih boyunca çeşitli bilim insanları tarafından incelenmiş ve çalışmalara kaynak teşkil etmiştir. "Kitabül Haşayiş" adıyla Arapça'ya çevrilen kitabın üç nüshası günümüzde Süleymaniye Kütüphanesi'nde 3702-3703-3704 numaraları ile kayıtlıdır. Bununla birlikte, P. A. Matthioli (1500-1577) tarafından yazılan "Pedaeio Dioseoride Anazarbeo Della Materia Medicinale" adlı italyanca kitabın 1777 yılında Osman b. Abdurrahman tarafından "Kitabü'n-Nebat" adıyla çevirisi yapılmıştır. Osmanlı döneminde De Materia Mediea'nın en önemli çevirisi bu eserdir.
Dioscorides'in beş ciltlik kitabını, 1655 yılında ingilizce'ye çeviren John Goodyer; kitabın 1. cildinde; aromatik bitkiler, yağlar, merhemler, ağaçlar ve onlardan elde edilen usareler (özsu), reçineler ve meyveler; 2. cildinde hayvanlardan elde edilen droglar, hububat ve sebzeler; 3. ve 4. cildinde kökler ve çeşitli köklerin usareleri, yapraklar ve tohumlar; 5. cildinde ise üzümler, şaraplar ve mineralleri konu edinmiştir.
