türkçenin dertli eki.
efenim bu eki her yanlış yazanın kafasına meşe odunuyla bir kez vurulsa bile ekin yanlış yazımının önüne geçebileceğimizi düşünüyorum.
dahi anlamındaki "de", "da" asla "te" ya da "ta" olmayandır. kelimenin sonunda sert ünsüz olsa bile "d" sertleşip "t" olmaz. bunu üç durumla örnekleyebiliriz :
1) 'salakta olsa, dilbilgisi kurallarını öğrenmeli.'
bu cümle hakkında yorum bile yapmıyorum. eğer yukarıdaki cümlede herhangi bir anormallik görmüyorsanız süratle farklı başlık öneririm; eğlendirici, geyik başlıklar bolca mevcuttur.
2) 'salak ta olsa, dilbilgisi kurallarını öğrenmeli.'
işte entry nin girilme gayesi hata, bu cümlede mevcut. doğrusu için;
3) 'salak da olsa, dilbilgisi kurallarını öğrenmeli.'
evet. işte bu cümle gıcır gıcır, tertemiz, yıldızlı 5 alan cümlemizdir.
yazarlarımızın çoğunun nasıl yazılması gerektiğini bilmediği bağlaçtır efendim.
şaşırtıcı olan ise, bağlacın yazımında bu kadar çok hata yapılırken, bu başlığın altına bir elin parmaklarını geçmeyecek sayıda entry girilmesidir ki, bence bu durum, konunun üzerine gidilmesi gerektiğini gösterir. bence tabi.
sözlüğe geleli yaklaşık iki ay oldu. iki aydır bağlacı yanlış yazan arkadaşlara özelden mesaj atıp hatalarını düzeltmelerini rica ediyorum. bak rica ediyorum yazdım sözlük. çünkü hakkaten bu isteğimi kibar bi şekilde dile getiriyorum. mesajla uyarmaya çalıştığım arkadaşlar bilirler, bu konuya son derece kafayı takmış durumdayım. bu amaçla attığım mesaj sayısı belki 200dür. belki daha fazladır. bilmiyorum.
gelgelelim uyardığım yazarlar da sağolsunlar farklı farklı tepkiler vermekten geri durmuyolar. 'kardeş bende gidicem derken ordaki de yi ayırman lazım. bağlaçtır' tarzı bir mesaj attığım zaman bazı yazarlarımız, 'sağol kardeş. düzelttik' diyolar. şimdi haklarını yemeyelim. olgunluk gösteriyolar. ne de olsa ben bu tip bi mesaj attığım zaman biraz bilmişlik taslıyo gibi oluyorum. halbuki öyle bi amacım yok sözlük. şimdi olay ne biliyo musun? bu mesajları attığım adamların önemli bi kısmı güzel yazan adamlar. ya da kadınlar. neyse. kaliteli yazanlar. bağlacı yanlış yazmayı kendilerine yakıştıramadığım insanlar. o yüzden istiyorum ki kişi böyle bi hata yapmasın. karizması artsın.
'karizma mı? ne karizması lan anten? bağlaç yazımıyla karizma mı olur?' deme sözlük. eğer ortam sözlükse, bir takım 'yazar' lar varsa bu sözlükte, amaç da kaliteyse, okunurluksa, elbette gramere uygun yazmanın karizması gelir yazarı bulur. bu olayı burdaki bütün insanlar bilse zaten böyle bi sıkıntı kalmaz. şahane olur. ortalık teletabilerin ikamet ettiği cennetvari mekana döner allah seni inandırsın.
ama bazı yazarlarımız da böyle uyarılar aldıkları zaman maşallah, var olan seviyelerini indirmekten geri durmuyolar. şirin şeyler. daha dün bi yazara bahsi geçen hatadan yaptığını söyledim. 'ben türkçe öğretmeni değilim. bağlacı ayrı yazmaktan çok daha önemli işlerim var' dedi. sanırım ünlü iş adamı mustafa koç a çattım. ayarı da yedim tabi. afiyet olsun bana.
başka bi tanesine 'abi bak bu entry çok güzel. şahane yazmışsın. ama de leri ayıralım' dedim. karmasının bin küsür olduğunu bilmiyodum tabi. bilsem hiç mesaj atar mıyım? 'ayıralım ayıralım kardeşim. sen ayır ben geliyorum yanına' dedi adam. bayan olduğumu biliyo muydu bilmiyo muydu onu kestiremicem. ama ben ona bişey anlatmaya çalışırken adamın böyle şahane, böyle zeka ürünü, böyle, pazarda karpuz satarkene önünden geçen bayana 'ayır abla ayır' diyen adam mantalitesi taşıyan bi cevap atması beni şoke etti... desem yalan olur sözlük. biliyorum bana böyle davranacaklarını. çok takmadım. adamın karması bin küsür sözlük. ama adamlığını sorma. o üç bin beş yüz küsür. seviyesinden yanına gelemiyosun. o derece.
öyle ya da böyle biz bu bağlacı yazmayı bi şekilde öğrenicez sözlük. öğrenmek zorundayız. eğer biz yazarsak, yazar sıfatını kendimize yakıştırıyosak bu böyle olacak. başka çaresi yok. bunun türkçe öğretmenliğiyle ya da başka bi hede hödöyle alakası yok. rövaşatayı kafayla atmaya çalışan, başarılı bi futbolcu olabilir mi? olamaz. zeytinyağını suyla homojen bir şekilde karıştırmaya çalışan, başarılı bi kimyacı olabilir mi? asla olamaz. o zaman gramer kurallarına uymayan bi insan da tam anlamıyla başarılı bir yazar olamaz. bu kadar basittir bu.
yine söylüyorum; de bağlacının, ya da işte, ki bağlacının, soru eklerinin yazımına dikkat etmek demek, her kelimeyi öztürkçe yazmaya çalışmak demek değil. yani sana 'geleceğim diye yazacaksın. ne yapıyorsun diye yazacaksın. birkaç diye yazacaksın, akıllı olacaksın. yarın kardeşini de alıp bana geleceksin' demiyo kimse. o konuda problem yok. sakin ol. gelicem yaz. diil yaz. kendince kelimeler bul. onları yaz. ama bunları yaparken türkçe nin kurallarına uy be kardeşim. eğer türkçe yi savunuyosan yap tabi bunu. savunmuyosan koy götüne rahvan gitsin baby. yeaahhh.
ha ben sana de bağlacını sürekli ayrı yaz demiyorum. hobi olarak yine yazma. günlüğünde yazma. msn de muhabbet ederken yazma. annene git de ki: 'anne ben de çarşıya gidiyorum. ama ben de derken de yi ben kelimesine bitiştirerek söylüyorum' de. vallahi bişicikler demem. kim nasıl karışıcak? di mi ama? velakin burası sözlük. adı üstünde. sözlük. forum değil. entryim silinmesin diye göz ardı etmediğin kuralların yanına bi de gramer kurallarını ekle canım kardeşim. ne kaybedersin? bence çok şey kazanırsın. bırak kaybetmeyi.
de bağlacının tam olarak nasıl yazılacağını örnekler vererek başka bi entrymde anlatacağım efendim. başlığı da 'de bağlacının yazımı' gibisinden bişi olucak. çok yaratıcıyım di mi? bağlacın yazımında hata yapılan her yerde de bu başlığı bakınız olarak vericem. ellere inat. sana inat. bana inat. bekleyiniz.
çok mu biliyosun aliminyüm diceksin... çok biliyorum evet. edebiyat mezunuyum lan ben. gramer kuralları üzerine de 6 tane araştırma ödevi verdim ben. tez niteliğinde. şu an da yüksek lisans yapıyorum. türk dili ve edebiyatı eğitimi üzerine. ben bilmicem de kim bilicek?
+ bilicek değil... bilecek o.
- entryleri tam okumayanlardan mıyız?
+ aynı zamanda şemsi paşa pasajında sesi büzüşesicelerdeniz.
- gıpta ettim.
Yanlış kullanılması çok can sıkan ve yanlış kullanan kişiye beyinden yoksunmuşçasına bakılmasına* sebebiyet veren bağlaç. Sözlük gibi bir ortamda bile yanlış kullanılması da ayrı bir sakatlık tabii ki.
genellikle dil bilgisi özürlü ırgatlar yüzünden katledilen mükemmel bağlaç. kullanmasını bilmeyenin ağzına diline sövmek ve de neyse yani öyle işte. bir tanesi ismin bulunma halidir(-de) : sözlüğümü sende unuttum.
diğeriyse bağlaçtır (-de) : sen de mi sözlüğünü unuttun?
şu türkçe öğrenme akabinde yazma çalışmalarımda ve hala en gıcık olduğum ayrıntı.
nerede ayırıyoruz nerede yapıştırıyoruz? olmuyo arkadaş! sen o kadar farsça kelime öğren, sen o kadar halid ziya oku namık kemal oku.-türklerin okuduğu da muamma- bir de yi ayıramıyorsun diye madara ol. kusra bakma ama adaletini sikeyim johnny.
atışmalı yazışmalarda bazen konuyu yumuşatmaya, bazen de karşı tarafı daha da sinirlendirmeye yarar. işlevseldir.
-çekip gitmek istiyorum bazen.
-bi git ya!
-gidicem az kaldı.buralarda sana kalsın.
-da ayrı
-şimdi sana da, da nada başlıcam ha!
-ilk da olmuş, ikinci da da ayrı olcak.
de bağlacını ayrı yazılacağı yerde bitişik, bitişik yazılacağı yerde ayrı yazan dil bilgisi özürlülerin kullanmasını bilmediklerinden cümlenin içine ettikleri enfes bağlaçlardan biridir. bir de yazar deniyor bu ırgatlara.
yeni nesle türkçe öğreten öğretmen bozuntularına(istisna-kaide kuralı unutulmasın) mı kızsan, hiç özen göstermeden yazı yazanlara, onların algılama kapasitelerine mi kızsan karar vermesi zor. ulen o kadar mı zor hal ekiyle bağlacı ayırabilmek?
