çocukken bizi neşelendiren coşku veren,özellikle nakarat kısmında "la la laa laaaa laaaaa laaaaaaa" dedirtip bugün bile anımsadığımda güldüren bir marşımızdır.
samsun'a çıktıktan sonra havza'ya geçerken bindiği araç bozulan mustafa kemal'in beklerken mırıldandığı dize. aracın bozulduğu bu yer eski samsun ankara yolu üzerinde bulunan (bugün atayolu) gürgendağ mevkiidir. hava o sıra anlatıldığı gibi hep dumanlıdır burada; ben denklanşöre basana dek.
saatte yalnız 15 kilometre süratle gidebiliyorlardı bozuk anadolu yollarında...
o gittikleri yol da yol değildi, balçık, çukur, kasis...
her kasise, her çukura girişte otomobilin bir yeri arızalanıyor, bir yerinden ses geliyordu.
birinci arızada durdular.
dağlar rum ve ermeni çeteleri ile dolu.
böyle bir yolda eski bir mercedesin öylece durup durması rum ve ermeni eşkıyasına adeta davetiye demekti. https://galeri.uludagsozluk.com/r/1851558/+
belki de bu yolda otomobillerin arızası sebebiyle mustafa kemal paşa'nın kafasındaki milli mücadele fikri başlamadan bitebilirdi.
otomobil tamir edildi, yola devam edildi.
birkaç kilometre yol alındıktan sonra diğer otomobil arıza yaptı.
mustafa kemal paşa'nın yanındakiler yarım saat uzaklıktaki köyden bir vasıta bulmaya gittiler.
köyde ne araba ne vasıta bulunabilirdi.
mustafa kemal paşa'nın içi içine sığmıyordu. bir an önce havza'ya varmak ve kurtuluş mücadelesine fiilen başlamaktı niyeti.
otomobil yeniden tamir edildi, ilerlediler.
birkaç kilometre daha gittikten sonra bir daha durdular.
bu sefer otomobil artık tamamen bitmiş, dingili yerinden çıkmıştı.
atatürk otomobilden indi. dr. refik saydam'a dönerek;
"doktor, havza'ya kadar yürüyebilir misin?" diye sordu.
refik saydam'ın olumlamasından sonra arkasına döndü ve yürümeye başladı.
dağ başını duman almış,
gümüş dere durmaz akar...
güneş ufuktan şimdi doğar,
yürüyelim arkadaşlar...
bu ağaçlar güzel kuşlar,
yürüyelim arkadaşlar...
bu marş, kurtuluş savaşımızın ilk marşı olarak kayıtlara geçti.
yürüdüler... hiç durmadan yürüdüler, önlerinde tam 3 sene 4 ay sürecek bir kurtuluş yolu vardı.
hiç durmadan yürüdüler...
