Geçmişi çok eskilere dayanan ve Hititler döneminden beri yerleşim yeri olarak kullanılan bir yerdir. Hititlerden sonra Asurlular, Persler, Makedonlar, Romalılar, Bizanslılar, Müslüman Araplar sonra tekrar Bizanslılar en sonunda Selçuklu Türkleri tarafından alınmış bin yıllık bir Türk islam memleketidir.
ismi sırasıyla;
Tiryandafil
Tiranda
Derindere
Darende
olarak değişmiş olup bu güzel ilçe benim memleketim olur.
En önemli geçim kaynağı tarım ve turizmdir. Malatya kayısı üretiminin dörtte birini bu ilçemiz yapar. Ayrıca Malatya'dan önce Sivas'a bağlıydı. Ancak Adıyaman il olup Malatya'dan ayrılınca Malatya'nın azalan nüfusunu arttırmak için bu ilçemiz Malatya'ya bağlanmıştır.
cocuklugumda yilda bir kez gidip, circir olana kadar kendimi kayisi ve dut agaclarina adadigim ilcedir. insanlari ticarete bayilir ve genelde koseyi donerler.
dün geçtiğim şirin bir malatya ilçesi. ayrıca buralı halk türkiyenin dört bir yanına dağılmışlardır ve darendeliler derneği diye dernekleri bile vardır. çoğuda kanımca zengindir.
Geçmişi 7000 yıl öncesine kadar uzanan Darende Malatya'nın dolayısı ile Doğu Anadolu bölgesinin en batı ucunda yer alır.
Hititlerden kalma önemli bir merkezdir. Asurlular, Persler, Romalılar ve Osmanlılar yönetiminde kalan ilçe önemli ölçüde Tarihsel Kültürel değerler ile doğal güzelliklere sahiptir. Darende merkezde Somuncu Baba(Şeyh Hamid-i veli) Külliyesi, Darende Tanıtım Merkezi, Has bahçe Piknik Alanı, Balıklı Havuz ve Balıklı Kuyular , Tohma Kanyonu, Kudret yüzme havuzu, Hasangazi Türbe ve Şehitliği, Uzunok ve Nadir Köprüleri, Medi Şeyh Türbesi, Eski Darende Evleri, Ulucami, Yusuf Paşa Bedesteni, Hüseyin Paşa Hamamı , Cebecizade Mehmet Paşa Kütüphanesi, Ragıp Paşa Türbesi, Zengibar Kale Kalıntıları, Yalnız Minareler ve daha birçok Tarihi eseri iç içe görmek mümkündür. Bunların dışında Darende Rafting, Treking (Doğa Yürüyüşü) yapılabilen ve gezilip görülecek bir çok güzelliğe sahiptir. ilçede başta Sadrazam Mehmet Paşa ilçe Halk Kütüphanesi olmak üzere Önemli kitaplara sahip Kütüphanelerde bulunmaktadır.
* ilçenin 8 km uzağındaki Günpınar şelalesi Ülkemizin birkaç tabii şelalesinden birisi olup önemli bir gezi ve mesire yeridir. Şelaleden sonra yola 15 km devam edip yeni köydeki Geç Hitit dönemine ait ik i aslan heykelinden oluşan Aslantaşları da görmek mümkündür .
* Yenicede Maşat tepe tümülüsü, Ozanda Roma Anıt Mezarını(Ozan Mescidi) görmek mümkündür.
* Balaban beldesinde Şeyh Abdurrahman-ı Erzincani camii özgün kerpiç mimarisi ile ünlü Balaban evleri ve balaban içmecesi gezilmeye değerdir.
* Konaklamak için başta Tiryandafil Otel olmak üzere (Tiryandafil Otuz Yapraklı Gül Anlamına gelip, Darende'nin eski ismlerindendir.) Öğretmen evi ve başka konaklama yerleride bulunmaktadır.
