Kardeş kelimesinden türediği doğrudur. Gürcüce tada (t ve d peltek söylenir) kardeş demektir. Rusça'nın da etkisiyle sözcük sonuna gelen -ş sözcüğe sevgi anlamı katmıştır. Pavel, pavloş gibi.
Bir de t-d değişimi diye birşey var. Kuzeydoğu Anadolu'dan Kafkasya'nın kuzeyine kadar uzanan geniş bir coğrafyadaki müslüman olsun olmasın pek çok halk hatta Ermeniler bile kelimenin orjinalinde başta t varsa d ile, d varsa t ile değiştirerek söylüyor. Doktor-tohtor, dut-tut, domuz-tonğuz, davit-tavit, tarak-darak, taş-daş gibi.
dışarıdan bakıldığında, yiğido, çotanak gibi yerel halkı tanımlamak için kullanılan sevimli (?) sözcüklerden biri gibi görünse de işin aslında, kürtleri ve türkleri kendilerince ayırt etmek için kullanılan faşist sözcüktür. kelimenin farsça olmasıysa ayrı ironik.
anne tarafından mensubu olduğum erzurum'un yerli halkının kullandığı hitap sözcüğü. her yanı ayrı güzel memleketimin, -30 lar da dahi insanın içini ısıtan bir sözcüktür bu. eskiden anlamı farklıydı, eskiden erzurum'da hele dadaş bi yardım edebilirmisen bana derdik. şimdi ben erzurumluyum diyen herkesin dilinde dolanıyor.
Dadaş kelimesi değişik anlam ve şekillerde yorumlanmıştır. Kimine göre; mert, cesur, özü sözü doğru zalimin karşısında, mazlumun yanında olan merhametli, yiğit biridir. Kimilerine göre; erkek kardeş, ağabeyi, cesur, yiğit, tüm erdemleri kendisinde toplamış mükemmel bir insandır. "Aynı zamanda 'numune-yi misal' bir Erzurumludur. Bazılarına göre de. bar tutan, at binen, cirit atan. kabadayı, tığ gibi bir delikanlıdır."
Dadaşlık, öyle rastgele kazanılmış bir sanat veya meslek değil, bazı müstesna şahsiyetlerde görülen; "efendilik" gibi fıtrî (doğmatik) bir ruh asaletidir. Bu düşünceden baktığımızda tarihî bir misyona sahip olan dadaş, "Zaman zaman serhat boylarının bekçisi, âcizin. yoksulun, kimsesizin hamisi, eli ve sofrası açık mert bir köylü, bir esnaf, camilerimizin imanlı, toksözlü. nur yüzlü vaizi, siyasî hayatın medeni cesaretini nefsinde toplamış cesur bir hatip, yiğit bir kumandan, vazifesini namus bilen bir memur, bir öğretmen kendisini ailesine ve çocuklarına vakfetmiş Erzurumlu bir ana veya babadır."
Dadaş, aile içinde ve dışında herkesin saygınlığını kazanmış, her konuda kendine güven duyulan, sofrası eşe - dosta yoksula düşküne açık, iyi bir aile reisidir.
Ayrıca gakkoş'un Erzurumlu hali deyip basitleştirmemek lazım, kıskanmamak lazım dediğimiz durumdur. Dadaş ayrıdır Gakkoş ayrıdır. Ayrıca ne pezevenk anlamına gelir, dada mada da değildir. Dadaş zamanımızda çok az kalmasıyla birlikte, çoğu dadaşım diyene de güven olmaz. Dadaş olan Dadaşım demekten gurur duyar ve çevresinin onunla gurur duymasını da sağlayacak nitelikte insandır.
Erzurum 'da ve yöresinde yerleşik veya menşe-i olarak bu yörenin insanını ya da özellikle bu yöreye ait bir folklör oyunu olan Erzurum barlarını oynayan oyunculardan her birini ifade eder. Bu sebeple dadaş ifadesi üzerinde fikir beyan edenler, bunu Erzurum ve bar sözcükleriyle ilişkilendirirler.
Genel olarak Erzurum yöresinde :
1- Erkek kardeş,
2- Yiğit, delikanlı, babayiğit kimse.
3- Mert, cesur.
4- Arkadaş, dost.
dadaş erzurum dolaylarında yaşayan türk vatanşalarıdır. dadaş deyince mert, yiğit, alçakgönüllü, saygılı, sevgili delikanlı vs. denilmesi kesinlikle yanlıştır çünkü her topluluktan nasıl kötü kalplı çıkarsa dadaşlardanda çıkar yani toplumumuzda kalıplaşmış dadaş kelimesi cesur ve adaletli bir delikanlıyı temsil etmesi yerine erzurumda ve çevresinde yaşayan türk vatandaşlarını temsil etmesi daha akıl karıdır.
dadaş erzurum ilini çağrıştıran, mert ve delikanlı bir erkeği akla getiren kelimedir.
soğuk, uzak, yüksek ve mert insanlar şehrine özel bir ünvan sonuçda.
Dadaş kelimesi değişik anlam ve şekillerde yorumlanmıştır. Kimine göre; mert, cesur,özü- sözü doğru zalimin karşısında, mazlumun yanında olan merhametli, yiğit biridir. Kimilerine göre; erkek kardeş, ağabeyi, cesur, yiğit, tüm erdemleri kendisinde toplamış mükemmel bir- insandır. "Aynı zamanda 'numune-yi misal' bir Erzurumludur. Bazılarına göre de. bar tutan, at binen, cirit atan. kabadayı, tığ gibi bir delikanlıdır."
--spoiler--
Dadaş çelik bir yaydır sen geremezsin
Attığı çelik oku baksan da göremezsin
Hançer barında yanında duramazsın
Dadaş demek bayrak demek,vatan demek
Davul vurunca kendinden geçer barda
Kından silah çıkar vatan olunca zorda
Savaş meydanlarında zanneder ki toyda
Dadaş demek bayrak demek,vatan demek
Gözünü kırpmaz vatan için ölmek varken
Dadaşın destanı söyler Aras akıp giderken
Oh çeker kırk çeşmede suyu yudumlarken
Dadaş demek bayrak demek,vatan demek
Palandöken ejder tepesiyle tarihte ünlüdür
Dadaş vatanın da vazgeçilmez sigortasıdır
Aziziye destanı kahramanlığının bölümüdür
Dadaş demek bayrak demek,vatan demek
