rüştü asyalı'nın dublajı ile zihinlere kazınan denk gelinse izlense kulakların pası silinse diye iç çektirten -jose ferrer yorumu olacak siyah beyaz- tiyatro oyunudur. realizm akımına gark olmuş dünyada romantizmin son sinyali olan eseri dilimize ilk defa -yanılmıyorsam- 1947 yılında sabri esat siyavuşgil cevirmiştir.
"- Ne yapmak gerek peki?
Sağlam bir arka mı bulmalıyım?
Onu mu bellemeliyim?
Bir ağaç gövdesine dolanan sarmaşık gibi
Önünde eğilerek efendimiz sanmak mı?
Bilek gücü yerine dolanla tırmanmak mı?
istemem!
Herkesin yaptığı şeyleri mi yapmalıyım Le Bret?
Sonradan görmelere övgüler mi yazmalıyım?
Bir bakanın yüzünü güldürmek için biraz şaklabanlık edip,
Taklalar mı atmalıyım?
istemem! Eksik olsun!
Her sabah kahvaltıda kurbağa mı yemeli?
Sabah akşam dolaşıp pabuç mu eskitmeli?
Onun bunun önünde hep boyun mu eğmeli?
istemem! Eksik olsun böyle bir şöhret!
Eksik olsun!
Ciğeri beş para etmezlere mi "yetenekli" demeli?
Eleştiriden mi çekinmeli?
"Adım Mercuré dergisinde geçse" diye mi sayıklamalı?
istemem!
istemem! Eksik olsun!
Korkmak, tükenmek, bitmek...
Şiir yazacak yerde eşe dosta gitmek.
Dilekçeler yazarak içini ortaya dökmek?
istemem! Eksik olsun!
istemem! Eksik olsun!
Ama şarkı söylemek, düşlemek, gülmek, yürümek...
Tek başına...
Özgür olmak...
Dünyaya kendi gözlerinle bakmak...
Sesini çınlatmak, aklına esince şapkanı yan yatırmak...
Bir hiç uğruna kılıcına ya da kalemine sarılmak...
Ne ün peşinde olmak, para pul düşünmek,
isteyince Ay'a bile gidebilmek.
Başarıyı alnının teriyle elde edebilmek.
Demek istediğim asalak bir sarmaşık olma sakın.
Varsın boyun olmasın bir söğütünki kadar.
Yaprakların bulutlara erişmezse bir zararın mı var?
- Dök içindeki öfkeyi dostum. Ama saklama benden seni sevmediğini.
- Sus..."
Cyrano De Bergerac'tan... Unutulmaz "istemem eksik olsun" tiradı.
Edmond Rostand
Benim zavallı kahramanım. Onlarca kere ve her defasında göz yaşı ile seyrettiğim müthiş oyunun, aşık, gururlu ve benden dahi büyük burunlu unutulmaz kahramanı. Size bir ken bin oldum diyorum, bana cüceler yetmez benim devlerle zorum. Türkiyede hiç bir oyunun bir daha asla bu kadar büyük alkış alacağını düşünmüyorum. Ve tabi ki Bülent Emin Yarar, oyunu en ön sıradan da izlemek şansını yakalayanlar, onun oyunda düktüğü gözyaşlarınıda alkışladılar en az müthiş performansı kadar. Ve en nihayet üç sezon bıyunca izlenen bu oyunda yanımda yoktu hiç bir zaman...
- Okudunuz mu hiç Don Quijote'u?
- Okumak ne kelime, yaşadım o büyük romanı...
-13.Bölüm değirmenler bölümünü hatırlayın, yeldeğirmenlerine saldırıyorsunuz.
- Ben sadece rüzgara ayak uyduranlara saldırıyorum...
Soylulardan kendini beğenmiş bir soylu olan Valvert, Cyrano'yu küçük düşürmek ister. Ama ne becerikli biridir ne de kültürlü. Cyrano'yu küçük düşürmek için aklına gelen tek söz "Sizin burnunuz çok büyük" tür.
- Siz! Sizin burnunuz... burnunuz...çok büyük. Çok.
- Hepsi bu mu?
- Evet.
- Bu kadarı az delikanlı.Halbuki neler neler bulunmaz söyleyecek.
Mesela,
Hoyratça: Burnum böyle olsaydı, mösyö, mutlaka dibinden kestirirdim.
Dostça: Yana yatmaz mı,senden evvel davranıp kadehine batmaz mı?
Tarifle: Burun değil bir kere, coğrafyada böylesine dağ denir. Dağ değil bir yarımada.
Meraklı: Acaba neye yarar bu alet? Makas kutusu mudur, divit midir izah et?
Zarifane: Kuşları sevdiğiniz besbelli! Yorulmasınlar diye yavrucaklar, temelli bir tünek kurmuşsunuz.
Pür neşe: Birader, şu koskocaman burnunla tütün içince komşu "yangın var" demiyor mu?
Uyarıcı: Aman yavrum, bu ağırlıkla yere düşmenden korkuyorum.
Müşfik: Yaptırın ona küçücük bir şemsiye yazın fazla güneşten rengi solmasın diye!
Alimane: Aristophanesin hippocampelephantocamelos dediği hayvanın burnu böyle değilmiş derler.
Hazin: Bir de kanarsa olur Kızıldeniz, ne bela!
Hayran: Lavantacıya ne mükemmel tabela!
Lirik: Bu bir mühre boncuğu,siz de bir Triton musunuz?
Safiyane: Bu abide hangi günler gezilir?
Askeri: Süvarilere nişan alın!
Sivri akıllı: Onu piyangoya koymaz mısınız? Kesinlikle bu büyük bir ödül olurdu.
Ve hıçkıra hıçkıra nihayet, Pyriame gibi: Böyle berbat edip de yüzünü sahibinin şimdi de utancından kızarıyor, bak hain..
tüm zamanların en iyi oyunlarından biri.
müthiş replikler, şiirsel metinler. oyunu izlemek şansı olmasa da kitabı alıp okunmalı.
ayrıca cyrano bildiğim en iyi ayar ustasıdır.
gerçekten de yaşamış bir karakter. fransız ordusuyla cepheden cepheye koşan, ordudaki boş zamanlarını şiir ve kısa yazılar yazarak geçirendir. aşırı büyük burnuna rağmen, entelektüel birikimi ile görüntüsünün önüne geçmeyi bilmiştir.
taktire değer tüm özelliklerinin sebebi burnu olan insan. ama her şey burnunun ve gururunun gölgesinde kalmış. "gurur aşkta ve savaşta kullanılmaması gereken bir silahtır" demiş fakat kendiyle çelişerek pek bir yaman kullanmıştır bu silahı.
