85 yıl süren bir zafer sarhoşluğu, bazı gerçekleri görmemizi engellerken yardıma yetişen mehmet altan yazısıdır,
''Bu haftayı, iki gün dışında Londrada geçirdim... Kişi başına gelir,
Ne kadar biliyor musunuz?
32 bin dolar. ingiltere, vatandaşlarının yaşam kalitesi açısından dünyada ilk ona giriyor. Zengin ve özgürler.
Bu insanını mutlu kılan ülkede rejim ne? Cumhuriyet değil...
Krallık.
Resmi adıyla söylersek: ‘Büyük Britanya Birleşik Krallığı...
***
ingiltereden az bir süre önce de Suriyedeydim.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Türkiye sözcüsü Metin Çorabatırın davetiyle, oradaki iki milyon civarındaki Iraklı göçmenin durumunu görmeye gitmiştik.
Kişi başına gelir...
Vatandaşın özgürlüğü...
Zenginlik...
Bu açılardan Suriye vatandaşının yaşam kalitesi yüzüncü sıralarda sürünüyor.
Ama rejim cumhuriyet.
***
Cumhuriyet ama...
iktidar babadan oğula geçmiş.
Hafız Esad öldüğünde şimdiki Devlet Başkanı Beşir Esad 34 yaşındaymış... Anayasa ise kırk yaşından önce cumhurbaşkanı olmayı engelliyormuş.
Bir gün içinde anayasayı değiştirip Beşir Esadı cumhurbaşkanı yapmışlar.
Nasıl oluyor?
Çünkü Suriye otoriter bir cumhuriyet.
Tek parti zihniyeti ile örülmüş, askerin ve istihbaratın egemenliğinde bir ülke.
Uçan kuştan haberi olduğu söylenen Suriyenin güçlü istihbarat örgütünün adı El Muhaberat.
Şehir efsanesine göre Suriyede nüfusun yüzde sekseni El Muhaberat... Yüzde yirmisi de iş başvurusunda bulunmuş, beklemekte.
***
Cumhuriyet pratik olarak hanedanın elinden iktidarı alıyor.
Ama almasından ziyade iktidarı kime devrettiği önemli.
Örneğin, Suriyede resmen ingilteredeki gibi hanedan yok... Ama egemenlik babadan oğula geçmekte.
ingilterede ise egemenliğin sahibi doğrudan halk.
Neden?
Çünkü ingiltere, çoğulculuğun, çok sesliliğin, insanı sistemin odağına koyan temel hak ve özgürlüklerin esas alındığı çok köklü bir demokrasi.
Suriyede ise Esad ailesi, ordu, polis, istihbarat iktidarda.
Halkın ezberini ise otoriter cumhuriyet şekillendiriyor.
***
Türkiyede cumhuriyet, Osmanlı Hanedanının iktidarını yıkıyor ama egemenliği halka devretmiyor.
Otoriter bir cumhuriyet rejimi kuruluyor.
iktidar, Milli Şef e geçiyor... Umdelerinde demokrasi; yani halk egemenliği bulunmayan Altı Okçu Cumhuriyet Halk Partisine geçiyor.
ingiliz demokrasisine çok uzak, Suriye rejimine çok yakın bir noktada seyrediyoruz.
***
Onun için...
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşının yaşam kalitesi bir türlü düzelemiyor.
Yaşam kalitesi sıralamasında dünyada 92. basamaktayız.
ingiltere ise ilk onda...
85 yıllık cumhuriyet, demokrasiye hep şaşı baktı.
Halk egemenliğini hiç sevmedi.
Yöneteni kutsadı, yönetileni adam yerine koymadı.
Durum ortada...
2008 yılında yüzüncü yılını kutlayacağımız ikinci Meşrutiyetin hemen ardından durum nasılsa, yüz yıl sonra da pek farklı değil.
Sorunlar tıpatıp aynı... Laiklik, Kürt sorunu vs...
Cumhuriyet, demokrasiyle taçlanmayınca, sorun da çözemiyor.
***
Yorgun ve başarısız Birinci Cumhuriyetin yaralarını sarmak, zaaflarını onarmak, halkın zenginleşmesini ve özgürleşmesini sağlamak için çare ne?
Halkın egemenliği... Temel hak ve özgürlükler... Evrensel hukuk... Bireyin mutluluğunu oluşturacak zenginlik ve özgürlük çıtasının yükseltilmesi.
Bunu ne yapar?
AB tam üyeliği...
***
Yüzde 47 oy ile iktidara gelen AK Parti iktidarı sözlerini tutar ve AB istikametinde bir sivil anayasa ile halk egemenliğine dayalı güç dengesinin çatısını kurar... Öte yandan da AB reformları için gaza basarsa...
Cumhuriyetin önümüzdeki yılları hiç şüphesiz daha parlak, halk da çok daha mutlu olabilir.
Ama AK Parti şimdilik bu noktadan çok uzakta durmakta.
***
Cumhuriyetin zindeliği silaha değil, evrensel hukuka, demokrasiye, bireyin özgürlüğünü ve zenginliğini esas alan zihniyete bağlı.
Cumhuriyet olmadığı halde bu gerçekleri anlayan ingiltere yaşam kalitesi açısından ilk onda.
AB üyesi olan Yunanistan 24. sırada...
Biz ise 92. sıradayız.
Seksen beş yıllık cumhuriyet için pek de övünülecek bir durum değil.
Ama üzülmeyin...
Bizim cumhuriyet insanı ve demokrasiyi keşfettiğinde bizim yaşam kalitemiz de yükselecek.
Bir gün mutlaka...
***
Geçen sene yukarıdaki yazıyı yazmıştım...
Genelkurmayın fütursuzca Aktütün iddialarını yalanladığı, ilerleme Raporunun reform konusundaki ataleti vurguladığı, Cumhurbaşkanı Abdullah Gülün hala devlet ve toplumu AB istikametinde gayrete getirmeye çalıştığı dünkü gelişmelerin peşi sıra, öğleden sonra masanın başına oturduğumda...
Sizce, Cumhuriyet Bayramının 85. yıldönümü için yeni bir yazı yazmama gerek var mıydı?
amerika'nın özgürlük ve demokrasi rejimi varken, kim korkar hain cumhuriyetten?
yahu şu misak-ı milli de nereden çıktı tövbe töbe! tek kutuplu dünya düzeni işte mis, alttan italyanlar ve fransızlar, sağ yandan israil ve ermeniler, sol yandan yannaniler... kuzey açık kalsın hava alır işte ülke...
29 ekim sabahı yayınlanmasındaki maksadı apaçık belli olan, cumhuriyet düşmanlığından ziyade buram buram atatürk düşmanlığı kokan yazı.
ingiltere nin krallık rejimini övüyor, neredeyse ingiltere zenginliğini krallıkla yönetilmesine borçludur diyecek. kepazelik başka birşey değil.
