AFYONKARAHiSAR: ilk ismi KARAHiSAR-I SAHiB. Sahib, bir Selçuklu veziri. Cumhuriyet’in ilk yıllarında Afyonkarahisar, daha sonra kısaca Afyon oluyor. 2005’te ise bu karışıklığı gidermek için çıkarılan kanunla Afyonkarahisar ismini alıyor.
ARTViN: 1921’de il olmadan önceki ismi LiVANE. Örneğin Zülfü Livaneli, Livanelilidir. 1933’te Rize ve Artvin birleşerek ÇORUH ismini alıyor. Sonra Rize ayrılıyor ve 1956’da Çoruh ismi Artvin halini alıyor.
BALIKESiR: Yüzyıllarca KARESi ismi olarak bilinen il 1926’da Balıkesir adını alıyor.
AĞRI: ilk adı BAYAZIT. 1920’de Erzurum’dan ayrılıyor ve Bayazıt oluyor. Cumhuriyet, Osmanlı padişahlarına “yoz” dediği için Bayazıt ismi 1926’da KARAKÖSE adını alıyor. 1938’de Ağrı oluyor. Kelimenin aslı, Ağori.
ADANA: 1926’ya kadar KOZAN. 1926’da Kozan ilçeye dönüştürülüyor. Yine CEBELiBEREKET ismiyle o bölgede bir il daha var. 1933’te Cebelibereket lağvoluyor ve ilçeleriyle birlikte Adana’ya bağlanıyor. Adana ilinin adı 1933’te değiştirilerek SEYHAN isimli bir il haline geliyor. 1956’da Seyhan, Adana oluyor.
BiLECiK: 1926’ya kadar bu ilin adı ERTUĞRUL idi. (Burada bir parantez şart: Ağrı’nın ilk ismi Bayazıt; Bilecik’in ilk ismi Ertuğrul. Öz kökümüzü hatırlattığı için Ertuğrul ismi kaldırılıyor!
BiNGÖL: 1926’ya kadarki ismi GENÇ.
BURSA: 1924’ten önceki ismi HÜDAVENDiGAR. Ki, 1. Murat’ın unvanıdır. Bu unvanı kullanan tek padişahtır. Diğerleri ya Han, ya Sultan, ya Bey gibi isimler kullanırdı.
ÇANKIRI: 1925’e kadar KÂNGIRI. (Kanguruyu çağrıştırdığı için değiştirilmiş olabilir!)
ÇANAKKALE: Çanakkale, önce BiGA sancağının merkezi. Sonra 1925’te Çanakkale il oluyor. Biga Çanakkale’ye bağlanıyor. Hatta 1926’ya kadar GELiBOLU isimli bir il de var. Bu il de lağvedilip Çanakkale’ye ilçe olarak bağlanıyor.
DiYARBAKIR: 1937’ye kadar olan ismi DiYARBEKiR.. (Bir harf için ne isimler değişiyor Ya Rab! Kaldı ki Bekir ismi hakaret unsuru mudur? Yani ilk ismi TUZSUZDELiBEKiR olsa anlardım!) Bu arada o bölgede ERGANi isimli bir il de var. Ergani, 1926’da lağvediliyor.
ELAZIĞ: 1937’ye kadarki ismi ELAZiZ. (Böylece bir padişah ismi daha gitmiş oluyor!)
OLTU: 1. Dünya Savaşı’na kadar Rus Çarlığı boyunduruğunda olan Oltu, 1. Dünya Savaşı’nda geri alınıyor. Hatta 1919’da orada Oltu Hükümeti bile kuruluyor. Bu hükümet 1926 yılında Erzurum’a ilçe olarak bağlanıyor. Bir hükümet ilk kez bir ilçe oluyor! Oltulular mütevazıdır.
GAZiANTEP: 1926 yılına kadarki ismi AYINTAP, o yıl GAZiAYINTAP oluyor.
KAHRAMANMARAŞ: 1973’te Kahraman sözcüğü ekleniyor.
ŞANLIURFA: 1984’te Şanlı oluyor. Ama ilk adı SiVEREK. Siverek, 1926’da il olmaktan çıkarılıp ilçe haline getiriliyor.)
GiRESUN: 1921’de il oluyor. 1925’te KARAHiSARIŞARKi isimli bir başka il, ŞEBiNKARAHiSAR ismini alıyor. 1933’te Şebinkarahisar il olmaktan çıkarılıp, Giresun’a ilçe olarak bağlanıyor.)
ÇATALCA: 1926’ya kadar il imiş.
KIRKLARELi: 1926’ya kadarki ismi KIRKKiLiSE.
KIRŞEHiR: Osman Bölükbaşı’ya oy verdiği için 1954’te ilçeye dönüştürülüyor, 1957’de tekrar il oluyor. Bunu, adında demokrat olan bir parti yapıyor!)
MANiSA: ilk ismi, Osmanlı’dan bir önceki beyliklerden birinin yerleşim yeri olması nedeniyle SARUHAN. 1926’da Manisa oluyor.
MUĞLA: 1926’ya kadarki ismi MENTEŞE.
RiZE: 1926’ya kadar LAZiSTAN sancağının merkez ilçesi.
SAMSUN: Yine 1926. O yıla kadarki ismi CANiK ili.
TUNCELi: 1926’ya kadarki ismi DERSiM. O yıl ilçe haline getiriliyor ve Elazığ (Elaziz) iline bağlanıyor.
