Amerikaya yerleşen ikinci kolonidir. 1587'de North Carolina açıklarındaki Roanoke Adasına yerleşmişler ve 1590 yılında arkalarında hiçbir iz bırakmadan ortadan kaybolmuşlardır. Bu ortadan yokoluş hakkında çeşitli teoriler üretilmiş olsa da, bu kolonidekilere ne olduğu hakkında kesin bir bilgi yoktur.
1585 yılında, Sir Walter Raleigh tarafından gönderilen 100 kişi, Roaneke Adasında ilk ingiliz kolonisini kurmuşlardır. Raleigh bu adanın ispanyollarla savaşacak olan ingiliz savaş gemileri için mükemmel bir liman olduğunu düşünmüştü. Gemilerin onarımı burada yapılabilir, eksik cephane ve gıdaları tamamlanan gemiler savaşa tekrar dönebilirlerdi. Ama plan basarîli olamadı. Topraklar hem kolonileri, hem de civardaki Kızılderililerin ihtiyaçlarını karşılayacak kadar bereketli değildi, üstelik adanın etrafındaki suların sığlığı, gemilerin adaya yeterince yaklaşmasına engeldi. Böylelikle ertesi yıl kolonidekiler ingiltereye geri dönmeye karar verdiler. Bu sırada Raleigh ingiltereden bir grup kolonisi daha göndermişti. Yeni grup, ilk yerleşen kolonistlerin ayrılmasından birkaç gün sonra adaya ulaştıklarında, 15 kişi hariç herkesin ingiltereye geri dönmüş olduğunu öğrendiler.
1587 yılının ilkbaharında Raleigh yeni kıtaya bir grup kolonist daha gönderdi. Fakat gemiler daha kuzeydeki (şimdiki Virginia) Chesapeake körfezi yakınlarına doğru hareket ettiler. Gemiler temmuz ayında Outer Bankse ulaştılar ama donanma komutanı, kolonidekilerin Roanoke adası yerine, bu yeni limana yerleşme isteklerini kabul etmedi ve kolonistleri Roanoke Adasına bıraktı. Koloni lideri John White ki kendisi adaya ilk yerleşen ingiliz kolonisindendi, 1587'nin ağustos ayında, ingiltere malzeme tedariki için geri döndü. Fakat ingiltere ve ispanya arasında devam etmekte olan savaş, adaya geri dönmesini üç yıl kadar ertelemesine neden oldu. Ağustos 1590'da Roanoke Adasına geri dönen John White ailesi ve yüz kadar kolonist tarafından karşılanmayı beklerken, koloninin terk edilmiş olduğunu gördü.
John Whitein rastladığı tek ipucu bir ağacın üzerine kazılmış olan Croatoan kelimesi idi. Croatoan ya da Hatteralar, adanın güneyinde yaşayan ve kolonistlere dostane davranan kizilderililerdi. John White kolonositlerin Hatteralara katılıp katılmadıklarını öğrenmek için araştırmalara başladı ancak hava koşulları yüzünden araştırmasını tamamlayamadan ingiltereye geri dönmek zorunda kaldı.
Koloniye yerleşenlerin kaybolması ile ilgili iki teori üretildi. ilki, daha en basında Chesapeake Körfezine gitmek isteyen kolonistlerin, buraya hareket ettikleri ve Kızılderili direnişi ile karsılaşıp öldükleri. Diğer teori ise kuzey Carolinadaki diğer kızılderili kabilelerine entegre oldukları. Kolonistlere ne olduğu bilinmiyor, haklarında tek söylenebilecek şey bir daha Avrupalılar tarafından görülmedikleri.
16. yy'da bir koloninin yok olduğu adada yazılı bulunan sözcük.
croatoan island is the name used by 1585-1587 roanoke colony settlers for hatteras island or an island near cape hatteras, north carolina, usa. it is speculated that the roanoke colonists might have fled there. reasons given for this include the colonists' friendship with manteo, a native of croatoan island, and a carving of the word "c-r-o-a-t-o-a-n" into a post of the fort (and "c-r-o" into a nearby tree), ostensibly to let john white know where they had fled when he returned in 1590. white was unable to search croatoan island because a hurricane hit the outer banks of north carolina and blew his fleet to sea. after the storm abated, the fleet was low on provisions and their ship's anchor had been lost so they decided to return to england.
upon returning to england, white was never able to raise sufficient funds or provisions to return to america again. in 1709, english explorer john lawson visited the hatteras indians, descendants of the croatoan indian tribe. lawson had written a book where he described several of their ancestors were white people with light eyes and could "talk in a book as we do". in the 1880s, hamilton macmillan of north carolina suggested another theory; he lived near pembroke, home of the lumbee indians, who claimed their ancestors came from "roanoke in virginia". according to macmillan, the pembroke indians could speak english and many of them had the same last names of the initial colonists. macmillan's findings were published in an 1888 pamphlet.
many historians now lend credence to yet another theory: after white departed, the colonists split into two factions with one faction moving into chesapeake bay to live in the southern side of the bay with the friendly chesapeake indians. threatened by the presence of white men, chief powhatan (it is unclear whether or not powhatan was from a neighboring tribe of the chesapeake) claimed to have killed most of the colonists, offering proof to white in the form of objects the colonists possessed. some scholars believe the remaining faction was assimilated into the tribe of indians.
croatoan has become an emblem of an intentional return to a more primitive, or more free, way of life. in this sense, the phrase "gone to croatoan" has been used by hakim bey and, more generally, primitivists. a variation on this phrase, "gone to croatan," was the title of a collection of essays which explored the theme of "dropping out" of civilization and "returning to" the wilderness, which was edited by ron sakolsky and james koehnline.
