iktisatta bir bütünün değil de "kısmi" değerlerin ele alınarak iktisadi tahminleri kolaylaştıran ve alfred marshall tarafından icad edilen iktisadi kavram. iktisatta doğru-yanlış çatışmasının yaşanmadığı, herkes tarafından faydası takdir edilen yegane kavramlardandır.
iktisat derslerinde hayali bir şekilde var olan piyasada, gerçekte var olmayan şartlardan birini incelerken diğerlerinin sabit olduğunu kabul etmeniz gereken varsayım.
"diğer tüm durumlar sabitken" anlamına gelmektir. ekonomi görüyorsanız hocanız ısrarlı bir şekilde bundan bahseder. hatta bunu bilmeyen dersimden kalır gibi tehditler bile savurur.
bir iktisat profesörünün dersinde;
+bir ampul takmak için kaç iktisatçıya gerek duyarsın?
-bilmiyorum hocam bir herhalde.
+bilemedin yedi.
-niye hocam?
-biri ampul takarken, diğerleri şartları sabit tutar.
çıldırtandır. iktisat zaten kusturur amma ve lakin ceteris paribus denildi mi tüyler diken diken olur. olmayan bi şeyi varsaymak mantığı zorlar ki insan küfürbaz olur.
terbiyesiz yazarın teki. peygamberimize sövünce bir halt ettiğini sanıyor. sonra bunlara hak ettikleri sözleri söyleyince de başlıyorlar ağlamaya. müslümanlar acımıyor da, şöyle de böyle de... oysa biz her görüşe saygılıyız, her seviyede konuşuruz da, dinimize sövülünce çok çirkin oluyoruz, onu da bilmekte fayda var.
neyse, her şeyin bir hesap vakti vardır. insan maymundan gelip davara gitmez bizim itikadımızca. her başlangıcın bir sonu olur...
iktisatçıların kendi idealarında yaptıkları seminerlerde işe yarayan sihirli sözcükler kümesindendir elindeki dökümanı sihirli deynek dokunuşuyla 'ceteris paribus' diyerek şeklini koyduğu anda bön bön bakanların 'bu ne boktan bir varsayım kuramıdır amk' dediği andır.
mutadis mutandis varsayımının zıttıdır.
iktisadi değişimleri ve varsayımları açıklamanın en kolay yoludur, fakat herşeyin yanlış yorumlanmasının sebebidir.
iktisatta hiç bir zaman birşeyin nedeni tek birşey değildir çünkü bu zaten iktisat doktrini çerçevesinde açıklanan homo economicus birey davranışlarına terstir.
