kendisi gibi 10 tane fikir/düşün adamı olsa memleketin 60 yıldır çivisi çıkmış hali az buçuk kendine gelirdi.
ama bundan önce bu adamı anlayacak/irdeleyecek/ ve fikirlerinden doğru çıkarımlar yapabilecek ehil ve vatansaver insanlar lazım bu toprakların gelişimini, ilerlemesini ve bu topraklarda yaşayan insanların refahını sağlyabilmek için.
önyargısız, önkoşulsuz, naslarından sıyrılmış biçimdeki hayat görüşü her konuda kitaplarına danışabilme imkanını sunmuştur bizlere. tefekkür ehlidir, eserleri on yıllar boyunca okunacak ve yol gösterecektir.
seciyesine geldiğiniz zaman ise jurnal ini okuduğumuzda görürüz ki her fikir işçisinin kaderi olduğu üzere müthiş bir yalnızlık ve iç bunalımları içindedir. bu kadar kültürlü, bilgili ve nesillere ışık tutan birinin nasıl bu kadar yalnız ve içine kapanık olduğuna şaşabilirsiniz. ölüm yıldönümü vesilesiyle kendisini bugün hatırlamış bulunmaktayız. hatırlamak yetmez, örnek ve ders almak gerekir diyoruz ve kendisine allah tan rahmet diliyoruz bir kez daha. memleketin cemil meriç gibi fikir işçilerine olan ihtiyacını da bugün tekrar hatırlıyoruz.
"vücudumuzu aşmak, benin dar ve sevimsiz geometrisinin önüne geçmek, sonsuza yönelmek, bir insana sarılmak, hatıralarda yaşamak; işte aşkın, dinin ve kahramanlığın kaynakları."
Hayatını Türk irfanına adamış münzevi bir fikir işçiydi Meriç. Zamanındaki aydınların Şark'ı unutup bütün enerjileriyle Garp'a döndüğü vakit Şark'ın sesini haykıran kişi idi Cemil Meriç. Şark denince de sadece 'islam ' aklına gelmezdi Cemil Meriç'in , çünkü Şark'ta islam kültürü kadar köklü bir kültüre sahip ( hatta daha eski ) ve en az islam kültürü kadar büyük bir kültür vardı ; o da Hint'ti
Garp 19.asırdan beri Türk münevverinin fikir evine acımasız bir şekilde yerleşmişti. işte Meriç bu fikir evine Şark'ı tekrar konuk eden adam oldu.
Meriç , maalesef anlaşılamadı , ülkemizin sığ okur ve aydınları (!) kendisini bir gün sağcı bir gün solcu yaptı.
'Çağdaşlaşma' denilen kavrama ise Cemil Meriç her zaman bir şüpheyle baktı , çünkü Batı tarzı bir ' çağdaşlaşma ' ona göre yok olmakla eşdeğerdi. Cemile Meriç'e göre maddecilik , yani çağdaşlaşma akılları krize ve şaşkınlığa uğratmaktan başka bir şey değildi. Hatasıyla sevabıyla Cemil Meriç bize Şark'ı hatırlatan bir münevver oldu Türk Düşünce Tarihi'nde.
kendisini ne zaman okumaya calisip da hakkini veremedigimi dusunsem selimcigim isik'in tutunamayanlar'daki su satirlarini dusunmeden edemedigim muhtesem insan;
"insan beyninin böyle farklı güçte olması, birinin yazdığını, ötekinin okuyacak kadar bile bir zekâya sahip olmaması çok üzücü. Kelimeleri herkes biliyor. bilmedikleri de bildiklerinin yardımıyla öğretilebilir onlara. yalnız, bu masum kelimeler bir araya gelince, içinden çıkılmaz ağlar örüyorlar."
ciddi ciddi herkesin kendinden bir şeyler bulabileceği adamdır. Bunun nedeni ise aydınlığı, süper bilgisi falan değildir. Tamamen laf kalabalığı yapıp tribünlere oynamasıdır. Oysa ki fikir adamının idealleri olur, özgünlüğü olur, bir hayat görüşü olur ve bu hayat görüşünde herkes kendinden bir şey bulmaz, Herkese hitap eden tek şey seçim meydanında iktidara oynayan siyasilerin vaatleri olur ki bunların da yalan olduğunu ama halkın buna rağmen oy vermekten kendini alamadığı bilinir.
hayatını anlatan güzel bir kitaptan(tam hatırlayamıyorum);
fransızca ders verdiği dönemde ders için gelen kişi sayısı azdır. öğrencileriyle bu durumu hasbihal ederken şöyle latifeli, nükteli bir soru sorar: *
- ne yapsak derse gelmeleri için? derste hacıbekir lokumu mu dağıtsak?
göz ameliyatı için fransaya gittiğinde hasta odasında fransızca konuşurken oradan geçmekte olan kadın bir doktor bu kadar "mükemmel fransızca konuşan kimdir?" diye merak edip tanışır ve cemil meriç'le yakından ilgilenir (yanlış hatırlamıyorsam)
çok sevdiğim iki sözü vardır;
"sol, geniş kalabalıkların refahını, ışığa kavuşturulmasını, fizik ve moral kalkınmasını ister. sabırsızdır, gençtir. zafer uğrunda birçok fedakarlıkları göze alır. tecrübesizdir. devrimin ve büyük reformların bütün haksızlıklara son vereceğine inanır.
sağ, sayıya değil değere önem verir. daha önce kazanılmış hakların devamını ister. kalabalıkları yok sayar, vesayet bulundurulmalarına taraftardır. yerleşmiş kuvvetlerle oynanmasına razı olmaz, karamsardır. devrimlerin faydadan çok zarar getireceğine inanırlar. insan, bazı bahislerde sağdır, bazılarında sol. bu itibarla bu kelimeleri aşmak lazım."
"Sol ve sağ. çılgın sevgilerin ve şuursuz kinlerin emzirdiği iki ifrit".
insanları sadece islamcı, sosyalist, komünist,sağcı,solcu gibi kalıplarla tanımlayabilen 'insanlar' için zor insan, düşünce işçisi. ya insanları sadece kalıplarla tanımlayabiliyorlar ya da yürüdükleri ama emin olamadıkları 'o' yollarında kendi saflarına "değerli insanları" çekerek kendi vicdanlarını kandırmaya çalışıyorlar. ikisi de facia...
20. yüzyıl Türk entelektüellerinin en donanımlılarından biri olan yazar ve düşünür Cemil Meriç (1916-1987), 1955'te birkaç yıldan beri görme gücü azalmış gözlerini temelli kaybeder. Türkiye'deki muayene ve incelemelerden hiçbir sonuç alınamaz. Fransızca okutmanı olduğu istanbul Üniversitesi , kendisini son bir ümit olarak Fransa'ya gönderir. O yıllarda Fransa'nın göz hastalıkları dalında bir numaralı uzmanı olarak bilinen bir doktorun çalıştığı hastaneye yatırılır. Doktor, Cemil Meriç'e gerekli muayene ve inceleme için ancak bir hafta sonrasına gün verebilmiştir. Bu doktor, Meriç'e randevu verdiğinin ertesi günü hastanenin bir koridorundan geçerken kulağına, o güne kadar az duyduğu güzellikte ve düzgünlükte bir Fransızcayla konuşulan cümleler takılır. " Kimdir bu konuşan şahıs ? " diye sorar. ilgililer cevap verirler: " Efendim, sizin dün kendisine bir hafta sonrası için muayene randevusu verdiğiniz Cemil Meriç adlı Türk! " Doktor hemen karar değiştirir, " Ben, dilimi bu kadar mükemmel konuşan birini muayene etmek için bir hafta bekletemem, derhal getirin ! " der.
şuanki eğitim sisteminin fosluğu/ berbatlığına çıkış olabilecek büyük düşünür. aklıma ister istemez onun derinlikli değerlemeleri ve söylemleri geliyor. hani bu düşünsel sonsuz dehlizden hiçbir şekilde faydalanamıyoruz. salak-tekdüze müfredatı çöpe atıp onun gibilere kulak vermek bir çıkış olabilir.
otursak bir nietzsche'yi bir de cemil meriç'i sorgulasak eminim ki bu halde olmayız.daha alternatifli düşünürüz. fanatizme, kutuplaşmaya yelken açmayız. adam oluruz gibi.
çok önemli bir isim her yönden. kıymet bilelim.
--spoiler--
Bizde dinsizlik içtimaî bir sınıfın bayrağı değildir. Dinsizlik, burjuvazinin bize soktuğu bir kazıktır. Osmanlı dîne dayanır, yükselmemiz de din sâyesindedir. islamiyet akılla beraberdir, reddetmez aklı. Bizde devrilecek bir sınıf da yok. Batının anladığı mânâda rassyonalizm, akılcılık bizi yıkar. Batı burjuvazisi, kendisi mistisizme sarılırken bizi bizi rasyonalizmle başbaşa bıraktı.
--spoiler--
modernleşme, çağdaşlaşma. bstılılaşma kelimelerinin ortaya çıkışını ve bu kelimelerin nasıl bir yönlendirmeye sahip olduğunu çok güzel anlatan büyük düşünürdür.
--spoiler--
"Hoca öğretmen oldu, talebe öğrenci. Öğretmen ne demek? Ne soğuk, ne haysiyetsiz, ne çirkin kelime. Hoca öğretmez, yetiştirir, aydınlatır, yaratır. Öğrenci ne demek? Talebe isteyendir; isteyen, arayan, susayan."
--spoiler--
türkiye yerine ingiltere'de doğup büyümüş olsaydı ansiklopedilerin bertrand russell, comte, durkheim, max weber gibi düşünürleri uzun uzun anlattığı gibi onu da anlatacaktı.
maalesef..
--spoiler--
Her aydınlığı yangın sanıp söndürmeye koşan zavallı insanlarım: Karanlığa o kadar alışmışsınız ki yıldızlar bile rahatsız ediyor sizi! düşüncenin kuduz köpek gibi kovalandığı bu ülkede, düşünce adamı nasıl çıkar?
--spoiler--
