asıl adı cemalettin seber'dir.1931'de erzincan'da doğmuş,1954'te a.ü.sbf. maliye bölümünü bitirmiştir.maliye bakanlığında müfettişlik yapmış,1982'ye kadar(6 yıl kadar ara verse de) bu görevi sürdürmüştür.1960 yılında yalnız 4 sayı olarak çıkardığı papirüs dergisini,haziran 66-mayıs 70 arasında 47 sayı,80-81 yıllarında da 2 sayı olmak üzere yayımlamıştır.
"ikinci yeni hareketi"nin önde gelen şair ve kuramcılarından olan süreya'nın ilk şiiri "şarkısı-beyaz" ,"mülkiye dergisi"nde yayınlanmıştır.9 ocak 1990'da vefat eden şairin;
üvercinka(yeditepe şiir armağanı,1958),göçebe(1965-1966 tdk şiir ödülü),beni öp sonra doğur beni(1973),sevda sözleri(1984),sıcak nal ve güz bitiği(behçet necatigil şiir ödülü 1988)...adlı şiir eserleri bulunmaktadır.
ayrıca;şapkam dolu çiçekle,günübirlik,onüç günün mektupları,99 yüz,999.gün/üstü kalsın,folklor şiire düşman,aydınlık yazıları/paçal...gibi düzyazıları da bulunur.
Posta arabalarindan soz et bana
Kan var butun kelimelerin altinda
Ezop'un su lanetli dilinden soz et
Kan var butun kelimelerin altinda
Umulmadik birgun olabilir buguun
Aslan kardesce uzanabilir kayaliklara
Bir cay soyle yagmurlarin kokusunda
Kan var butun kelimelerin altinda
Iste durup dururken surda
Bir yelpaze gibi acildi sesin
Guzun en gurultulu kanadinda
Gogun en ince dalinda
Kan var butun kelimelerin altinda
Umulmadik bir gun olabilir bugun
Bir cesme gibi akabilir cumartesi
Cigligindaki sesiz harfler
Dun gecenin agirligidir damarlarinda
Ne guzel konusur sokak saticilari
Fort sapkalariyla ne kalabaliktirlar
Ve cicekci kizlarin gogusleri
Daha sucsuzdur kirlangic yumurtasindan
Kan var butun kelimelerin altinda
Yapragini dokecek agac yok burda
Ama isik sokebilir olanca renklerini
Surekli isbasindadir bellegin
Tanik sairler arasinda
Oyuncu arkadaslar arasinda
Yolculuk bir kafiye arayabilir
Atinin kuyrugundaki dugumde
Olum bir kafiye arayabilir
Ak gomleginde
Yol bir kafiye arar ve bulur
Donemeclerin benzerliginde
Kan var butun kelimelerin altinda
Bir gul al eline sozgelimi
Kan var butun kelimelerin altinda
Bes dakka tut bir aynanin onunde
Kan var butun kelimelerin altinda
Sonra kes o aynadan bir tutam
Beyaz bir tulbent icinde
Koy ic cebine
Butun bir omur kokar o ayna
Kan var butun kelimelerin altinda
Iste o kandir senin gulusun
Sizmistir hayatin derinlerine
Siyahtir orda kirmizidir
Daldan dala atlar
Sever cocuklara anlatilan masallari
Ama is savunmaya gelince
Yalniz alevi savurur
Ve gunesin solmaz cekirdegini
Yalniz doruklarda
Umulmadik bir gun olabilir bugun
Kan var butun kelimelerin altinda
üvercinka
böylece bir kere daha boynunlayız sayılı yerlerinden
en uzun boynun bu senin dayanmaya ya da umudu
kesmemeye
laleli'den dünyaya doğru giden bir tramvaydayız
birden nasıl oluyor sen yüreğimi elliyorsun
ama nasıl oluyor sen yüreğimi eller ellemez
sevişmek bir kere daha yürürlüğe giriyor
bütün kara parçalarında
afrika dahil
aydınca düşünmeyi iyi biliyorsun eksik olma
yatakta yatmayı bildiğin kadar
sayın tanrıya kalırsa seninle yatmak günah, daha neler
boşunaymış gibi bunca uzaması saçlarının
ben böyle canlı saç görmedim ömrümde
her telinin içinde ayrı bir kalp çarpıyor
bütün kara parçaları için
afrika dahil
senin bir havan var beni asıl saran o
onunla daha bir değere biniyor soluk almak
sabahları acıktığı için haklı
gününü kazanıp kurtardı diye güzel
birçok çiçek adları gibi güzel
en tanınmış kırmızılarla açan
bütün kara parçalarında
afrika dahil
birlikte mısralar düşünüyoruz ama iyi ama kötü
boynun diyorum boynunu benim kadar kimse
değerlendiremez
bir mısra daha söylesek sanki her şey düzelecek
iki adım daha atmıyoruz bizi tutuyorlar
böylece bizi bir kere daha tutup kurşuna diziyorlar
zaten bizi her gün sabahtan akşama kadar kurşuna
diziyorlar
bütün kara parçalarında
afrika dahil
burda senin cesaretinden laf açmanın tam da sırası
kalabalık caddelerde hürlüğün şarkısına katılırkenki
padişah gibi cesaretti o, alımlı değme kadında yok
aklıma kadeh tutuşların geliyor
çiçek pasajında akşamüstleri
asıl yoksulluk ondan sonra başlıyor
bütün kara parçalarında
afrika hariç değil
Darphane müdürüyken zamanın Maliye Bakanı denetlemeye gelmiş. Belli ki Cemal Süreya'yı görevden almak için önyargılı davranmakta, Darphane'yi ekşimiş bir yüzle dolaşmaktadır.
-Burası çok pis, diye hoşnutsuzluğunu belli eder. Cemal Süreya'nın yanıtı ünlüdür:
-Siz geldikten sonra kirlendi Sayın Bakan! (Onaran)
Sizin hiç babanız öldü mü?
Benim bir kere öldü kör oldum
Yıkadılar aldılar götürdüler
Babamdan ummazdım bunu kör oldum
Siz hiç hamama gittiniz mi?
Ben gittim lambanın biri söndü
Gözümün biri söndü kör oldum
Tepede bir gökyüzü vardı yuvarlak
Şöylelemesine maviydi kör oldum
Taşlara gelince hamam taşlarına
Taşlar pırıl pırıldı ayna gibiydi
Taşlarda yüzümün yarısını gördüm
Bir şey gibiydi bir şey gibi kötü
Yüzümden ummazdım bunu kör oldum
Siz hiç sabunluyken ağladınız mı?
Cemal süreya 1938 yılında ailesiyle birlikte dersim'den zorunlu tehcir ile bilecik'e gönderilmiştir. Bunun acısını yaşar aile ömürleri boyunca. Sıkıntılar, maddi zorluklar, uyum sorunu ailenin peşini bir türlü bırakmaz. Artık kendi topraklarında değil gurbettedirler. Başkası olarak görüldükleri bir yerdedirler. Çocukken cemal süreya'nın annesi ve kısa bir müddet sonra babası vefat eder. Cemal zorluklar içinde bir çocukluk geçirir. Annesizliği ,gurbet acısını hiç unutamaz. Cemal süreya şiirlerinde erotizm,gurbet acısı ve özellikle annesine duyduğu özlem göze çarpar.
(bkz: dersim isyanı)
(bkz: beni op sonra dogur beni)
Türk edebiyatında imgeyi en başarılı kullanan şair. Attila ilhan şiirlerinden hazzetmediğini her fırsatta belirtmiş onu arabesk şiirler yazmakla suçlamıştır. Şiirinde nazım hikmetin etkisi ve marksist düşüncenin yansıması belirgindir. Anadolu kültürünü , yaşantısını sade bir dille ve zaman zaman halk edebiyatından beslenerek dizelere aktarmıştır. Çok sayıda siyasi makalesi vardır.
Seni bir kere öpsem ikinin hatırı kalıyordu
iki kere öpeyim desem üçün boynu bükük
Yüzünün bitip vücudunun başladığı yerde
Memelerin vardı memelerin kahramandı sonra
Sonrası iyilik güzellik.
bir çok şaire ilham veren usta..
Şimdi sen kalkıp gidiyorsun. Git
Gözlerin durur mu onlar da gidiyorlar. Gitsinler.
Oysa ben senin gözlerinsiz edemem bilirsin
ben bütün hüzünleri denemişim kendimde
canımla besliyorum şu hüznün kuşlarını
bir bir denemişim bütün kelimeleri
yeni sözler buldum seni görmeyeli
kuliste yarasını saran soytarı gibi
seni görmeyeli
kasketim eğip üstüne acılarımın
sen yüzüne sürgün olduğum kadın
kardeşim olan gözlerini unutmadım
çık gel bir kez daha beni bozguna uğrat
sen tutar kendini incecik sevdirirdin
bir umuttum bir misillemeydin yalnızlığa
şanssızım diyemem kendi payıma
hain bir aşk bu kökü dışarda
olur böyle şeyler ara sıra
olur ara sıra
