Ben dokunduğum her şeyi lânetlerim. Kimse içtiğim tastan şu içmez. Acından ölse yediğim lokmayı paylaşmaz. Çarşıya çıktığım vakit, kabadayılar yere tükürür. Çocuklar kaçışır, anneler korkar.
Ben diğer kullarla aynı toprağa bile gömülmem, mezarlığımız ayrıdır. isimlerimiz bile yazmaz kara mezar taşlarımızda, lânetlenmesin o isimler diye.
Nalbur nasıl nal çakıyor, dülger nasıl çekiç sallıyorsa ben de öyle can alırım. Bir kere bile teklemem. Kimsenin gözünün yaşına bakmam, bilirim ki hayatta herkesin bir vazifesi vardır. Benimki de budur.
Ben cellat.
Bugüne dek yüzlerce kelle aldım.
Nicesinin boynuna kement doladım. Ağlayan, yalvaran gözler gördüm. Kimdir, ne suç işlemiştir, masum mudur yâhut günahkâr mı bilemem. Lâkin emir geldiğinde, can almaya yollandığımda tek bir şey için dua ederim.
türkiye cumhuriyeti döneminde gerçekleştirilmiş infazların hemen hemen tamamında devlet cellatlık görevini çingenelere yaptırmıştır.
devlette hiçbir zaman cellat kadrosu olmadı. infazlar gerçekleştireleceği zaman çingenlerden birine yapacağı infaz kaşılığında yevmiye verilirdi.
eli kanlı devlet adeta çingeneleri kiralık katil olarak kullanıyordu.
bu konuya nazım hikmet'de bir şiirinde yer vermiştir.
söz konusu şiirin söz konusu kısmı şöyledir:
...
ölüm
bir ipte sallanan ölü
bu ölüme bir türlü razı olmuyor gönlüm
fakat emin ol ki sevgilim
zavallı bir çingenenin
kıllı, siyah bir örümceğe benzeyen eli
geçirecekse eğer ipi boğazıma
mavi gözlerimde korkuyu görmek için
boşuna bakacaklar nazım'a!
umumiyetle hırvat dönmeleri veya çingenelerden seçilen cellatlar, 15. yy dan itibaren kullanılmaya başlanmıştı. 16. yy da padişahın özel koruması olan dilsizler, aynı zamanda cellat vazîfesini de ifa ederlerdi. dilsizler, padişahın en küçük bir işaretinin dahi ne anlama geldiğini çok iyi bilirlerdi. sağır ve dilsizlere bu vazifenin tevdî edilmesi, mahkumun son çığlıklarını duyup etkilenmemesi ya da kurbanın yalvarmasıyla merhamete gelmemesi içindi.
Osmanlı'da cellat mezarlarına, yazısız, düz, dikdörtgen taş konurdu. istanbul'da iki yerde cellat mezarlığı vardı ama artık ikisi de tamamen yok oldu.
Osmanlı'da adam asmak, boğmak ve kelle kesme cezasını dilsiz ve sağırlardan oluşan cellatlar yerine getirirdi. infaz şekilleri, yani öldürme şekilleri kişinin konumu, mevkii, rütbesine ve işlediği suça göre değişirdi. Osmanlı sultanları ve şehzadelerinin kanı dökülmez, yay kirişi, ip ve kementle boğularak öldürülürlerdi. Padişah ve diğer yüksek rütbeliler için her an hazır durumda sarayda kadrolu cellatlar bulunurdu. Ölüm cezalarını onlar uygulardı.
infazın Topkapı Sarayı Bahçesinde, Cellatlar Çeşmesi'nde yapıldığı ileri sürülüyor. infazdan sonra kanlı baltalarını ve ellerini yıkadıkları anlatılır. Çeşmenin etrafında ibret taşları vardı. Bunların üzerinde kesilen başlar sergilenirdi. Öldürülen kişinin üzerinden çıkan kıymetli eşyalar ve kıyafetleri celladın olurdu. Cellatların, cesetleri yakın akrabalarına sattığı da anlatılıyor.
Osmanlı'da cellatlar normal mezarlıklara alınmıyordu. Gece ve gizlice gömülüyorlardı. Mezar taşlarında, isim ve tarih yoktu. Dikdörtgen, düz taştan ibaret mezar taşlarında hiçbir işaret bulunmamasının sebebi, öldürülen kişinin geride kalan yakınlarının, bunları mezar taşlarından bulup tahrip etmemesi düşüncesiydi.
istanbul'da iki yerde cellat mezarlığı olduğu biliniyor. Haldun Hürel, "istanbul'u geziyorum gözlerim açık" adlı eserinde bunlardan birinin, Edirnekapı'dan Ayvansaray'a inen kara surlarının Eğrikapı civarında olduğunu yazar. Fakat bu mezarlıktan geriye hiçbir şey kalmamış denilebilir.
Diğeri de Eyüp Sultan Mezarlığı'ndaydı. Pier Loti yakınlarında, diğer mezarlıklardan uzakta kurulan cellat mezarlığı da tamamen yok olmuştur. Uzun aramalardan sonra tek tük cellat mezar taşı bulunmuştur. Dünyada bir başka örneği olmayan mezarlığın açık hava müzesi olan kullanılması bir dönem istense de bu gerçekleşmediği gibi mezar taşları da korunamamıştır.
Eyüp'te idristepe'de idrisi Bitlisi'nin mezarının bulunduğu bir kabristan vardır. Bu mezarlıkta yer yer yazısız, klasik Osmanlı mezar sanatına uymayan dört köşe mezar taşları bulunur.
Bu güvermiş, yosun bağlamış mezar taşları bu dünyada beni en çok hüzünlendiren şeydir.
istanbul'a ayağım düşerse Ortalıktan el ayak çekilince o dört köşe taşların dibine çöker asırlardır lanetlenmiş, küfredilmiş bir hayır dua bekleyen o biçarelere en içten en samimi duamı ederim.
osmanlı döneminde cellatlar genellikle hırvat ve çingeneler arasından seçilirmiş. bu seçilen cellatların arasında atılan çığlıkların duyulmaması ve celladın etkilenmemesi için sağır ve dilsiz olanları ön planda olurmuş. ün sahibi olan kişileri ise rütbeli cellatlar öldürürmüş. o dönemde yaşayan insanlar cellatları hiç sevmezmiş ve lanet okurlarmış. ayrıca cellat mezar taşında ise herhangi bir yazı bulunmaz. 1.5 metrelik yazısız düz taş görürseniz bilin ki cellat mezarıdır.
