ihraç edilen mallar; nohut, fındık, fıstık olduğu sürece hiçbir zaman azalmayacak açık. teknoloji yoğun üretime ne zaman geçtin aha işte o zaman bu açığı dindirebilirsin.
cari açığın olduğu bir ülkede bütün ekonomik rakamlar önemsizdir. cari açık vergilerle kapatılır. her sene 50 milyar dolar buhar gidiyor milletin cebinden. bazıları ise hala ekonomik gelişme var diyor.
değerli yazarımız arbutus unedo ısrarla soruyor. "dolar yükseldiğine göre ihracatın artması lazım. ama ihracat düşüyor! sebebi ne?"
konuya ilişkin bir haberi paylaşayım.
--- alıntı -----
(yazının başındaki sorunun cevaplarından biri!)
Büyüme hızı kadar hızın nereden kaynaklandığı, terim yerinde ise kalitesi de önemlidir. 2013 yılında büyümenin kaynağını üretim açısından bakıldığında inşaat, ticaret dahil bazı hizmetler oluşturuyor. GSYH oluşumunda imalat sanayisi ile tarımın, üretken kesimlerin payı giderek geriliyor. imalat sanayisinin GSYH içindeki payı 2000 yılı öncesi yüzde 24.0 düzeyinde iken, 2012 yılında yüzde 15.6'ya kadar düşmüş durumda. 2013 yılında da imalat sanayisi payının bu düzeyi aşması beklenmemektedir. Tarım, yine GSYH içindeki payı giderek gerileyen üretken bir alt sektör. Tarımın GSYH içindeki payı da yüzde 7-yüzde 8 düzeyine değin gerilemiş durumda.
-----yazının devamı-----
Büyüme hızına harcamalar yönünden bakıldığında, 2013 yılında büyümenin esas itibarıyla özel tüketim harcamaları ile kamu harcamalarından kaynaklandığı görülüyor. ihracat artışının ve özel sektör makine-teçhizat yatırımlarının büyümeye katkısı hemen hemen yok. 2013 yılında ihracat artışı çok sınırlı düzeyde kaldığı, belki artış olmadığı gibi özel sektörün makine ve teçhizat yatırımlarında azalma tahmin edilmektedir.
Tasarruf ve yatırımların GSYH içindeki payı düşük olup düşme eğilimi göstermektedir.
Türkiye 2000 öncesi, GSYHnin yaklaşık yüzde 20.0sini tasarruf edebilirken bu oran yüzde 13.0lere değin düşmüştür.
IMFnin Ekim 2013 tarihli revize Dünya Ekonomisine Bakış Raporunda 2013 yılı için dünya genelinde GSYH yüzdesi olarak tasarruflar yüzde 25.1 olarak tahmin edilmiştir. Bu oran Çinin de dahil olduğu gelişmekte olan Asya ülkelerinde yüzde 44.5e değin yükselmektedir.
Türkiye Yatırımlar/GSYH oranı da önemli boyutta dış borçlanmaya karşın yüzde 20.0 dolayındadır. Gayri safi yurtiçi hasıla yüzdesi olarak yatırımlar, IMFnin sözü edilen raporunda 2013 yılı için yüzde 24.7 olarak tahmin edilmiştir. Bu oran gelişen Asya ülkelerinde yüzde 43.5e yükselmektedir.
Türkiye büyüme hızı yavaş, tasarruf ve yatırım düzeyi düşük, gelecek için de ümit vermeyen ülke görünümündedir. Konu kapsamlı olduğundan diğer göstergelerle de sürdürülecektir.
ihracatın ithalatı karşılama oranı %60-65 seviyesinde kaldıkça ve tasarruf oranı artırılamadıkça türkiye'nin kaderi.
ithalatın yüksek olmasında ilk 2 sebep;
1- enerji
2- hammadde ve aramalında dışarıya bağımlılık. (bazı ürün gruplarında bağımlı olmasak bile yabancı marka tercihi)
--- alıntı ----
2012-2013 Temmuz ayları bazında yaklaşık 88,3 milyar dolarlık ihracat, 148,8 milyar dolar ithalât var. Bu ithalâtın 109,7 milyar doları ham madde ve ara mallarına ait. Stok vs. etkenler hesaba katılsa bile 88 milyar dolarlık ihracat için 109 milyar dolarlık ham madde ve ara malı ithalâtı sağlıklı bir dış ticaret yapısını işaret etmiyor.
--- alıntı ---- http://www.dunya.com/ihra...t-10-acik-22-153084yy.htm
türkiyenin ihracatta güçlü olduğu sektörlere bakalım. otomotiv, demirçelik, tekstil, makine.
otomotiv ve makine'de ihraç ettiğimizden çok ithal ettiğimiz, demir çelik'te hammadde için dışarı bağımlı olduğumuz düşünüldüğünde saniyimizin pek de katma değer yaratmadığı daha çok "montajcılık" alanında geliştiğimizi söyleyebiliriz.(elektrikli makinelerde ihraç edilen ürünü %80'i ithalat, aynı şekilde demir çelikte de öyle. katma değer %20 lerde.)
sonuç: 2013 beklenen rakamı 150 milyar usd ihracat, 175 milyar usd'lik kısmı aramalı olmak üzere toplam 250 milyar usd ithalat!
--------------
cari fazla veren ülkelere baktığımızda "türkiye'nin cari açık vermekten sonraki" 2. büyük sorununu görüyoruz.
----- alıntı ----
Türkiye'de tasarruf oranı %12 seviyelerine kadar çekildi. Bu oran dünyadaki genel duruma baktığımızda oldukça düşük. Gelişmiş ülkelerin tasarruf oranı ortalaması %19, gelişmekte olan ülkelerde %34, ortadoğuda ise tasarruf oranı %40'ları bulmaktadır.
----- alıntı ---- http://www.ekometre.com/8...misini-tehdit-ediyor.html
tabi ki bu resmi rakam. bir de yastık altı denilen tutar vardı. onu da "bankaların altın hesabı kampanyaları" ile ekonomiye kazandırdık!
yani!
cari açık vererek sıçıyoruz.
tasarruf oranımızın düşük olması nedeniyle sıvıyoruz.
çözüm: kredi kartları ve tüketici kredilerine getirilen kısıtlayıcı önlemler ile Bireysel Emeklilik Sistemindeki devlet teşvikinin amacı tasarrufları artırmak!
-------------
(Y) gelir= (C) tüketim+(I) yatırım+(X-M)cari denge
meşhur gelir formülüne bakalım. normalde ülkenin büyümesi için daha fazla yatırım yapılması, daha fazla ticaret fazlası elde edilmesi vs. gerek.
türkiye'nin büyümesi ise ranta dayalı inşaat sektörüne ve tüketim harcamalarına dayanıyor! yatırım harcamalarımız ise hak getire!
kullandığımız dış fonlar ile yatırım harcaması yapsak en azından "gelecek yıllarda bu yatırımların geri dönüşü olacak cari açık azalacak" derdik. ancak biz yatırım için değil daha fazla tüketmek için dış dünyadan borç aldık! onu da mirasyediler gibi satarak ödemeye çalışıyoruz!
bunca yıldır milli geliri artırma adına cari açığı; paralı askerlik, 2b arazileri, özelleştirme, kara para aklamak için vesile olan varlık barışı gibi bir seferlik kaynak bulma yöntemleri ile çözmeyi denedik! ama deniz bitti!
(varlık barışına ilişkin yazım için... (bkz: bunların bırakın da hani ekonomimiz çok iyiydi/#20746057)
baktılar ki vatandaş gelirinden fazlasını harcamaya başladı ve bu paralar yurt dışına gidiyor. şimdi taksit sınırlamaları, ev ve araba alımlarında peşinat sınırlamaları, tcmb zorunlu karşılık artışları gibi düzenlemelerle bunun hızını kesmeye çalışıyorlar!
yukarıdaki denklemde zarların düşeş gelmesi doğrudan yabancı yatırıma bağlı! yani cari açığı finanse edenler portföy yatırımı olarak değil de kalıcı (yatırım olarak) olarak gelecek.
örneğin apple türkiye'ye ihracat yapmayacak da (ya da türkiye'den kazandığı paralarla türkiye'de fon yatırımı yapmayacak da) üretimi türkiye'de yapacak!
olur mu? zor! senede gelse gelse 10 milyar usd'lik gelsin geri kalan 90 milyar usd nolacak?
-------------
daha önce değinmiştik ve dediklerimizin hepsi çıktı!
--- alıntı ---
eğer finansman sağlayamaz isek ülke açısından olacakları söyleyeyim.
döviz artışı,
özelleştirmelerin tam gaz devamı,
ithalatın azalması, belki ekonomik küçülme, işsizlik.
işten çıkarılan kişilerin bankalara ipotekli konutlarının satışı.
dibe vurmuş konut kredisi faizlerinin yükselmesi.
ya da ekonomik büyümeyi sağlamak adına kamu arazilerinin talanına devam edilmesi inşaat (ranta) dayalı ekonomik modelin bir süre daha sürdürülmesi.
--- alıntı ---
(bkz: bunların bırakın da hani ekonomimiz çok iyiydi/#20222128)
şimdi tekrar öngörüde bulunalım.
ak taifesinin savunduğu durum: "finansman sorunu olmadıkça bu cari açık sorun olmaz"
işte zurnanın zırt dediği yer burası. bir aralar ak'ların ağzında sakızdı bu söz! ne zamanki fed açıklamaları ile küresel likiditenin azalacağı açıklandı. ak'ların götü tutuştu! ondan sonra yukarıda saydığım tüketimi azaltıcı düzenlemeler ardı ardına gelmeye başladı!
öncelikle şu bilgiye bakın!
----- alıntı ----
2002'de cari açık 622 milyon dolar, bugün 47 milyar dolar. 2002'de her yüz dolarlık kısa vadeli borç ve cari açık için bir yıllık döviz gideri karşılığında merkez bankası'nda rezerv 166 dolar iken, bugün 78 dolara düştü.
----- alıntı ----
(bkz: bunların bırakın da hani ekonomimiz çok iyiydi/#20445994)
yani diyor ki! borç stoğun kendini döndüremez noktaya geliyor. önünde iki seçenek var!
ya borçluluğu azalt ya da tasarrufu arttır! zira dış finansman ani kesilirse kriz bu sefer teğet geçmez! deler de geçer!
türkiye için risk olmaktan çıkmış.
sabah gazetesi yazarı süleyman yaşar: "Harvard Kennedy School of Government'tan Jeffrey Frankel şu tespiti yapıyor: eğer bir ülkenin bütçe açığı yoksa %4'lük cari açık risk oluşturmaz. Buna göre türkiye bu yılın ilk 6 ayında bırakın cari açığı tam 3 milyar tl bütçe fazlası verdi." http://www.sabah.com.tr/Y...ik-risk-olmaktan-cikti-mi
büyümenin türkiyede ki karşılığı cari açıktır. ama dünya reel ekonomilerinde, cari açık ve büyüme ters orantılı. yani cari açık vermeden büyümek sürdürülebilir bir ekonomi için olmaz ise olmaz mantığına oturtulur.
her nasılsa kalkınmaya çalışan ülkelerde durum farklı gözükmekte cari açık artmakta ama ekonomi büyümektedir. bu durum ithalata dayalı ekonomilerde rastlanır. en güzel örnekte canım ülkemdir. bu durumla karşı karşıya olan ülkelerin en belirgin özellikleri gelir dağılımında ki dengesizlik.
peki nasıl oluyorda cari açık meydana geliyor ? ülkemde üretim için gerekli olan ara mal yada ham madde yada teknoloji ithal edildiğinden cari açık ortaya çıkıyor. buda bize toplumsal anlamda maliyet ve sürüdürülebilir bir ekonomik yapı ile karşı karşıya olmadığımızı gösterir. peki neden türkiye kendi aramalını yada ham maddesini üretemiyor.
1. neden teknoloji yetersizliği ve 1. nedene bağlı olarak 2. nedenimiz ise ithalat fiyatlarının uygunluğu. bu durumu karşılaştırmalı üstünlükler teorisi ile klasik ve keynesyen iktisatçılar açıklamışlardır.
Enerji sorunumuz devam ettikce cokca gundeme gelecektir.
fikra gibi olacak ama;iktidarin belediyesi x ilcesinde elektrik saglamak icin ruzgar turbini kurmus ve ruzgar umduklari gibi cikmayinca halka rezil olmamak icin elektrik vererek dondurmuslerdir.aci ama gercek .
iran'a yönelik külçe altın olarak yapılan petrol ve doğal gaz ödemesi de ihracat olarak geçtiği için açıklanan cari açık rakamları tam anlamıyla gerçeği yansıtmamaktadır. Bu yüzden ekonomi çevreleri o cari açık rakamına 12 milyar dolar daha eklenmesi gerektiğini söylerler. o halde gerçek rakam yaklaşık 53 milyar dolar değil 65 milyar dolar olmalıdır.
