izmit'in Orhan Câmii yanında bulunan çeşmenin kitâbesinden ve çeşitli kaynaklardan öğrenildiğine göre, Canfedâ Hâtun tarafından yaptırılmış, zamanla harâb olmaya yüz tutmuş olduğundan Sultan II. Mahmud sarayının hazinedar ustası Su`âda Usta tarafından 1242 (1826) yılında suyun kaynağından itibaren tamamen tamir ettirilmiştir.
Üst kısmındaki Sultan II. Mahmud'un tuğrası 1928' de kazıtılmış bulunan çeşmenin kitâbesi:
ORHAN (CANFEDÂ KETHÜDA KADIN) ÇEŞMESi
Sahibetül-hayr Canfedâ Kethüda Kadın merhûmenin iznikmid derûnunda inşâ ve icrâsına muvaffaka oldukları
Çeşmeleri su yollarının murûr-i zaman ile mecrâları müşrif-i harâb ve muattal olmağla
Muahharen menba`ından külliyen tamir ve çeşmelere icrâya muvaffak olan hâlâ ser levha-i
Rütbe-i celilesiyle şerefyâb olan aliyyetüş-şân Su`âda usta hazretlerinin imârına muvaffak oldukları hayrâtdır. Sene 1242
Yaptığı hayır eserleri ile tarihimizin unutulmaz simalarından biri olan Canfedâ Hâtun, Sultan III. Murad'ın annesi Nurbânu validenin en makbul cariyesi idi ve ölürken hareme nâzır olması için oğluna vasiyet edilmişti. Bunun üzerine harem kethüdası olduktan sonra sarayda çok şöhret kazanmış ve Sultan III. Mehmed zamanında çok yüksek bir maaşla Saray-ı Atik'de inzivaya çekilmişti. Burada saraylıların evlenmelerine memur edilmiş ve maaşı bir misli daha yükseltilerek muazzezen 1014 (1605) irtihâl eylemiştir. Eyüpsultanda medfundur. Deli ibrahim Paşa kardeşidir.
izmit Orhan mahallesinde bulunan çeşmesinden başka istanbul Karagümrük'de Kethüda Kadın ismiyle şöhret bulmuş bir câmii ve mektebi; Beykoz Akbaba'da diğer bir câmii ve tek hamamı; Saraçhane yakınında bir sebili ve yanında çeşmesi vardır. Ayrıca izmit Kilez deresi üstünde bulunan ve Kız Köprüsü denilen köprü Canfedâ Hâtun'un hayır eseridir.
muhteşem yüzyıl'daki gerçek kişilerden esinlenmiş karakterler arasında olan canfeda hatun'un gerçek hayatta hayırsever bir insan olduğunun göstergesidir.
