gazali'nin "cahille girdiğim hiçbir tartışmayı kazanamadım" sözünün nedeni olan durum.
en kötüsü de cahil olduğunu kabul etmeyene laf anlatmaktır. çünçü cahil, cahil olduğunu bilir ve bir yerden sonra bunu kabul edip, anlattığın şeyi anlamasa da, tartışmayı bitirmeye meyillidir.
ama cahil olduğunu kabul etmeyen cahil ise, bu reddedişi sonuna kadar sürdürmeye devam eder. cahil olmadığını düşündüğü için, karşısındakini cahil olarak itham etmeye çalışır ve kısırdöngü bir tartışmanın içine çeker. onun bu tartışmanın kısırdöngü olduğunu ve sonuca varamayacağınızı idrak etmesini beklersiniz.
Çileden çıkarır, bir nevi işkencedir. Meselâ doğru olan bir şeyi anlatırsın, hayır yalan derler. Oğlum doğru işte dersin, kaynak gösterirsin, hâlâ yalan der dururlar. En sonunda çileden çıkar, bağırıp-çağırırsın. En azından ben böyle yapıyorum, bağırıp-çağırıyorum. Çünkü bunun başka bir yolu yok. Gerçi bağırınca da, "tamam tamam inandım" derler. Ama öyle bir derler ki ve sana öyle bir bakarlar ki; gerçekte inanmadıklarını bilirsin ama yine de susarsın artık.
