bir kelimede, ''a,ı,o,u'' harflerinden sonra ''a,ı,o,u''; ''e,i,ö,ü'' harflerinden sonra ''e,i,ö,ü'' gelmesi durumudur. aksi taktirde uygunsuzluk olur. tek heceli kelimelerde büyük ünlü uyumu aranmaz.
türkçedeki kelimelerde a, u, o, ı sesli harfli hecelerden sonra a, u, o, ı seslileri; e, ü, ö, i seslilerinden sonra e, ü, ö, i seslileriyle oluşan hecelerin gelmesidir.
bir kelimenin birinci hecesinde kalın bir ünlü (a, ı, o, u) bulunuyorsa, diğer hecelerdeki ünlüler de kalın; ince bir ünlü (e, i, ö, ü) bulunuyorsa diğer hecelerdeki ünlüler de ince olur: adım, ağız, ayak, boyun, boyunduruk, burun, dalga, dudak, duvak, kırlangıç; beşik, bilezik, gelincik, gözlük, üzengi, vergi, yüzük. buna büyük ünlü uyumu adı verilir.
büyük ünlü uyumuna aykırı bazı türkçe kelimeler de vardır: anne, dahi, elma, hangi, hani, inanmak, kardeş, şişman.
birleşik kelimelerde büyük ünlü uyumu aranmaz: açıkgöz, bilgisayar, çekyat, hanımeli.
-gil, -ken, -leyin, -mtırak, -yor ekleri büyük ünlü uyumuna uymaz: akşam-leyin, bakla-gil-ler, çalışır-ken, ekşi-mtırak, yürü-yor.
-daş (-taş) eki bazı kelimelerde büyük ünlü uyumuna uymaz: din-daş, gönül-daş, meslek-taş, ülkü-daş.
-ki aitlik eki büyük ünlü uyumuna uymaz: akşamki, yarınki, duvardaki, yoldaki, ondaki, yazıdaki, onunki.
büyük ünlü uyumuna girmeyen kelimelere gelen ekler, kalınlık incelik bakımından son hecenin ünlüsüne uyar: adalet-li, anne-si, kardeş-lik, meslektaş-ımız, şişman-lık.
son ünlüleri kalın sıradan olmasına karşın incelik özelliği gösteren bazı alıntı kelimeler ince ünlülü ekler alır: alkol / alkolü, hakikat / hakikati, helak / helakimiz, kabul / kabulü, kontrol / kontrolü, protokol / protokolü, saat / saate, sadakat / sadakatten.
Güzel Türkçemizin önündeki en büyük engellerden birisidir. Dil doğa gibidir, sürekli değişir. Onlem almazsaniz yok olursunuz. Buna ornek olarak 19. Yuzyilin turkcesine bakabilirsiniz, on sözcüğün icinden bir birim Türkçe bulabilirseniz öpüp basınıza koyun. isbu gerekce ile ya kendinizi gelistirirsiniz (büyük ulusların yaptigi gibi, ornek Türkiye) ya da yok olursunuz. Türkçenin gelişmek icin onundeki anlamsiz engelleri kaldirmak ve literatürünü genisletmesi gerekmektedir.
