Şili'deki Avrupa Güney Gözlemevinin (ESO) yaptığı duyuruda, ana aynası 39 metre olan aşırı büyük teleskop inşaatına başlanacağını duyurmasıdır. Değişik isminin de ima ettiği gibi, ELT (Extremely Large Telescope), bugüne kadar dünyada yapılmış olan görünür ışık/yakın kızılötesi teleskoplarının en büyüğü olacak, buna ek olarak ise sahip olacağı bir diğer unvan ise ışık yılları uzaklıktaki yıldızların yörüngesindeki kayalıksı, Dünya benzeri gezegenleri yakalayabilecek olması.
Şili'de Santiago şehrinin 595 km kuzeyindeki Atacama çölünde ESOnun yönettiği birçok büyük teleskop bulunuyor. Atacama astronomik gözlemler için dünyadaki en iyi yerlerden biri, bunu yüksek rakımı (bu ince atmosfer demek) ve düşük miktardaki ışık kirliliğine borçlu. ESOnun teleskopları bugüne kadar Samanyolu'nun ve evrenin çok sayıda ilgi çekici görüntüsünü yakalamıştı, bunlara en son eklenen yeni bir yıldız sisteminin doğuşunun görüntüsü ve 9-gigapiksellik Samanyolu görüntülerini örnekler arasında sayabiliriz. Şuan ESOnun sahip olduğu en büyük görünür ışık teleskobu olma ünvanına 8 metrelik dört ayrı aynaya sahip olan Çok Büyük Teleskop (VLT) sahip. Yeni yapılacak olan Avrupa Aşırı Büyük Teleskobu (E-ELT) 39 metre çapında bir ana aynaya sahip olacak, böylece 978 metre karelik ışık yakalama alanına sahip olacak (bu yaklaşık 2 basketbol sahası demek). Hale hazırda, Dünyanın en büyük tek aynalı teleskobunun sahip olduğu ışık yakalama alanı yaklaşık 70 metre kare civarında.
Kısacası verilen rahatsız edici ismine rağmen, E-ELT gerçekten de aşırı büyük ve harika olma özelliğine sahip. Böylesine üstün ışık yakalama kapasitesiyle, E-ELT uzayın derinliklerine daha dikkatli bir bakış atabilecek ve yüksek çözünürlükte resimler ile gezegen oluşumlarını yakalayabilecek, buna ek olarak bu uzak gezegen ve proto-gezegenlerin sahip olduğu su ve diğer organik molekülleri belirleyebilecek. Kepler gibi uzay teleskopları bu uzak gezegenleri belirlerken, diğer taraftan ihtiyaç duyduğumuz şey ise ELT gibi yüksek çözünürlükte görüntülemeler yapıp bu gezegenlerin yaşanabilir habitat sağlayabildiğini doğrulayabilecek teleskoplar; böylece uzun dönemde evrende ne kadar gezegenin potansiyel olarak hayat barındırabileceğini bulabileceğiz. Ana ayna büyüklerine göre yapılan kıyaslamalar. Görüldüğü gibi planlanan TMT ve E-ELT daha önce var olanlar arasında en büyükleri.
Yeterince gülünç olan şu ki E-ELTnin duyurusunun Hawaiide yapımına başlanan Otuz Metre Teleskobu'ndan (TMT) birkaç ay sonra yapılmış olması. TMT birçok açıdan E-ELTye çok benziyor, ama ana aynası yalnızca 30 metre çapında (bu da sonuç olarak daha az ışık toplama alanı demek, 655 metre kare). Her iki teleskopta görünür/yakın-kızılötesi spektrumlarında çalışacak, ama TMT başlıca ABD, Çin ve Japonya tarafından geliştirilmesine karşın E-ELT tamamıyla Avrupalı.
E-ELT inşaatı başlamış durumda, tüm gerekli parçaların tamamlanmasının 2022 ve 2024 arasında biteceği planlanıyor. Binanın kendisi bütünüyle devasa olacak, teleskobun ana yapısının sadece kendisi (ana aynayı tutan ve ayarlayan yapı) 2.800 ton ağırlığına sahip olacak.
