genellikle gazilerden, engellilerden oluşan bazı şirket veya devlete ait fabrikaların böyle insanların çalıştırması gerektiği zamanlarda bürokrasinin işe yaramasıdır.
Öğretici olması açısından biraz geniş anlatacağım. Bürokrasi bir toplumda tabandan yukarıya çıktıkça daralan bir yapı içinde temelde topluma hizmet maksadıyla örgütlenmiş olan, kişisel olmayan genel kurallar ve işleyiş ilkelerine göre çalışan sistem ve kurallar grubudur. bürokrasi yönetseldir ve hiyerarşik bir emir komuta zincirinde işler. Bu işleyiş normalde kanunlarca düzenlenir kontrol edilir. Fakat bürokratların takdir yetkileri ve kanunun işleyişe sokulma mekanizmaları çoğu zaman şunların etkisinde ya nispeten ya tamamen kalır. Somutlaştırırsak; silahlı kuvvetler(k.kore, çin -Xi Jinping li dönem hariç-), üst düzeydeki/kraliyetteki aileler(ingiltere, ispanya), okullar (Budist Güneydoğu Asya bölgeleri, kısmen israil), devlet gelenekleri(Japonya, Fransa, ) ve en büyük etki sahibi de büyük şirketlerdir Türkiye, Amerika ve diğer dünya ülkelerinin büyük çoğunluğunda bu saydıklarım bürokrasiyi etkiler, nüfuz eder. Türkiye'de büyük şirketlerin son yıllara kadar bürokrasi de daha fazla güç etki sahibiydi. 2007'den sonra Akp ile bu gücün el değiştirmeye başlayacağı, çıkar gruplarının menfaatlerinin ortadan kalkacağı veya el değiştireceği, bürokraside hakim gücün yeni bir oligarşik bir siyasi oluşumun olacağı uzaktan uzağa fark edildi ki büyük şirketler bu durumu engellemek için bazı çalışmalar yaptılar(gezi olayları mesela). Oligarşik yapının cüzleri, ya onlardan habersiz veya haberleri olduğu halde bürokratik ağ ve istihbaratın kulak tıkamasını kullanarak kanun dışı uygulamalar yapıp ve yüklü paraları ne için kullanılacağı ve ispatı muğlak bir halde ellerinde bulundurdular. Burada "menfaat" eksenli olan güç dengelerinin kimin eline geçtiğinin halka fayda açısından çok az önemi var. Her iki yapı da suistimale açık. Burada çözümün ne olduğu sorusu ortaya çıkıyor. Çözüm büyük vakıflar veya vakıflar şuralarının bürokrasinin takdir yetkisine etki etmesindedir. Zira vakıflar çıkar gruplarının erişemeyeceği bir sistemle ilerlerlerse, "vakıf" anlayışını tam yaşarlarsa halkın menfaatine olmayacak olan kararlar, taktirler ve işleyişleri halkın menfaatine çevirebileceklerdir. Böylece halk; "acaba haklı olan hangi taraf ? haklı olan kim ki onu desteklesem ?" ikileminden kurtulmuş olacak... Vakıf ekonomisi, vakıf bürokrasisi ve vakıf eksenli bir toplum düzeninde halk feraha erer ve dünya toplumlarına da örnek oluruz sanıyorum. Yoksa her güç el değişikliğinde bu karmaşaları çeker dururuz.
Büyük kuruluşları yönetmek için görevli kişileri içeren, kendine özgü yönetim yapıları ve açıkça belirlenmiş kural ve yönetmelikleri bulunan sistem. Devlet, şirketler, kiliseler, siyasal partiler, vb. her büyük resmî örgütte bulunabilen bürokrasi, çağlar boyunca kırtasiyeciliğe, kararsızlıklara, gereksiz yazışmalara yol açtığı gerekçesiyle eleştirilmiş, buna karşılık yandaşları, büyük hizmetlerin düzenli, rahat ve ekonomik biçimde gerçekleştirilmesi için gerekli olduğunu ileri sürmüşlerdir. Bürokrasi kuramları. Bürokrasinin tarihsel gelişmesine, Alman toplumbilimcisi Max Weber bir açıklama getirmiştir. VVebere göre bürokrasi, modern toplumlarda akılcı toplumsal örgütlenmelere yönelmenin niteleyici özelliklerinden biridir. Bu toplumlar, devletin hukuk düzenine dayanması, önderlerin görevlerine belirli nitelikleri gözönünde tutularak getirilmiş olmaları, yöneticilere bireysel niteliklerine göre değil, daha çok, bulundukları görevlere göre yetki verilmesi açısından, öbür toplumiardan farklıdırlar. Bürokrasi yeni bir yönetim sistemi değil, modern sanayi toplumlarına özgü kapsamlı bir modeldir. Weber, Bürokrasi örgütlerinin öbür örgüt biçimlerine oranla teknik bakımdan daha üstün oluşu, bu örgütlerin gelişmesinin belirgin niteliğidir demiştir.
Weber incelemesinde devlet bürokrasisini konu almıştır. Başka yazarlarsa, bürokrasiyi, genelde büyük ölçekli hizmetleri başarmak için kurulmuş örgüt biçimi olarak ele almışlardır. Bu hizmetler vergi toplama, çalışanların ücretlerini ödeme, banka çalıştırma, okulların yönetimi, büyük bir şirketin yönetimi ya da karayolları yapımı olabilir.
Bürokrasinin bir yönetim sistemi olarak ortaya çıkışının nedeninin toplumun karmaşıklığının giderek artması olduğu da ileri sürülmüş, Fransıztoplumbilimcisi Emile Durkheim, toplumları iş bölümüne göre sınıflandırmıştır. ilkel toplumlarda göreceli olarak, daha az iş bölümü vardır. Toplumlar aşama aşama daha karmaşık duruma gelince, toplumun üyeleri artık aynı deneyimleri, eğitimi paylaşamazlar; çeşitli alanlarda uzmanlaşırlar. Toplumun bireylerini birbirine yakınlaştıracak, bütünleştirecek bir temel aranır. Bireylerin farklı eylemlerini bağdaştıracak, aralarında uyum sağlayacak bir toplumsal örgüt biçimi ortaya çıkar.
Modem yaşamda bürokrasi. Modern yaşamın her ala-nında büyük örgüt biçimleri etkili olduğu için, bürokrasiyle ve nitelikleriyle ilgili pek çok kitap yayınlanmış, bazı yazarlar büyük örgütlerin bireylerin özgürlüğünü tehdit ettiğini, bu belirsiz sistemin giderek sanayi ve siyaseti denetimi altına aldığını ileri sürmüşlerdir. William H. Whyte Jr., The Organization Man (Örgüt insanı, 1956) adlı kitabında, yöneticilerin yaşamlarına çalıştıkları örgütlerin gereksinmelerinin yön verdiğini yazmıştır. C. Wright Mills, Sociological imagination (Toplumbilimsel Düşgücü, 1956) adlı yapıtında, örgütlerinin bir parçası durumuna gelen ve örgüt tarafından denetlenen çalışanların birer neşeli robota dönüştüklerini belirtmiştir.
Robert Merton, Social Theory and Social Structure (Toplumsal Kuram ve Toplumsal Yapı, 1968) adlı kitabında, bir bürokraside amaca varılması için kabul edilen kuralların, yönetmeliklerin, giderek bir araç olmaktan çıkıp amaca dönüştüklerine dikkati çekmiş,, bürokrasiye dönük eğitimin, alıştıkları yöntemlere saplanan, belli kurallar dışına çıkamayan kişileryetiştirmesini eleştirmiştir
hayatımda hiçbir şeyimi kaybetmedim. ama kaybediş dünyasına dana gibi cüzdanımı kaybederek adeta bir usain bolt olarak giriş yaptım. kaybetmesi çok kolay da ulan allah belanızı versin sizin tamam? gerginim, cüzdanımı kaybettiğimden beri ağlıyorum. şişli halkına salya sümük ağlayarak rezil oldum ahahaşkişlkjiş. hatta ararken durakta telefonunu kaybetmiş bir kadınla sarılıp ağlaştık dert ortağı olduk. bir de şimdi bu kunel hatta hibinoların milyonlarca aşamadan oluşan bürokratik işlemleriyle uğraşacağım. yemin ederim kredi kartlarından değil, nüfus cüzdanıyla uğraşmak beni öldürüyor. bu mu lan sizin sosyal devlet anlayışınız? böyle mi halkı refaha ulaştıracaksınız, böyle mi hayatları kolaylaştıracaksınız? ben zaten sinir krizleri geçiriyorum, azcık yardımcı olun ölür müsünüz?
allahtan fakir fukarayım, cüzdanımda para yoktu, yoksa yemin ederim şişli etfal hastanesinde sakinleştiricilerle duruyordum. sana ne? belki ben para taşımayı seviyorum, belki kredi kartı sevmiyorum, ya da manyağım paraya dokunmayı seviyorum. sen işini yapsana, hesap sormasana. bir de bunlara 50 küsür para verecekmişim ben. ulan mallar, ben zevkine mi kaybettim o cüzdanı? alacağın o para haram zıkkım olsun inşallah. etmiyorum hakkımı helal. geberin inşallah.
sen haklısın weber ruhun şad olsun. ve tüm bürokrasi yalakalarına benden gelsin hacılar
bir yere telefon açtığınızda karşınıza çıkan ilk kişi işinizi halledemiyorsa bu bürokrasidir, eğer o ilk kişi işinizi hallediyorsa bu mucizedir. kim söylemişse çok haklı.
--spoiler--
bir devletin gelişmişliğini gösteren en önemli göstergedir.
--spoiler--
devlet geleneği olan ülkeler için o kadar vazgeçilmezdir ki aşağıda bunun en güzel örneğini görebilirsiniz. abd den aya giden neil armstrong için düzenlenmiş sınır geçme bildirgesi ve gümrük muhabiri kağıdı.
not; gerçektir.
bürokrasi kelimesi ilk kez 1745 de fransız iktisatçı vincent de gournay tarafından kullanılmıştır.
gournay bu kelime ile eski yunan da kullanılan siyasal sistemler tipolojisine bir katkıda bulunmuştur.
eski yunan da krasi eki, iktidar anlamına gelir.
örneğin, demos-halk, krasi-iktidar, demokrasi-halkın iktidarıdır.
benzer şekilde gournay, bürolarda çalışanların iktidarı anlamına gelen büro-krasi kelimelerinden meydana gelen, bürokrasi terimini iktisat bilimine kazandırmıştır.
bürolarda çalışanlar, kamu bürokratları olarak adlandırılmış ve kamu yararına çalıştıkları kurgulanmıştır.
bu kurguyu kabul etmeyerek, kamu yararı tabirinin, bürokratlar yararına geliştirildiğini iddia eden iktisatçılarda yok değildir.
1798 fransız akademisi sözlüğünde bürokrasi, güç ve hükümet dairelerindeki müdürlerin ve diğer işgörenlerin etkileme gücüdür.
1813 de alman yabancı terimler sözlüğünde ise, çeşitli hükümet dairelerinin ve onların şubelerinin halkın zararına yetke ya da gücü ellerinde toplamaları olarak tarif edilir.
bürokrasinin en gelişmiş olduğu antik toplumlar eski çin ve roma dır.
bürokrasinin bu medeniyetlerdeki ayak izleri incelendiğinde de, kralın ya da erk sahibinin gücünü pekiştirdiği unsurlar olarak tezahür ettiği ve zamanla ek e ve güce ortak olduğu görülür.
kamu yararı savı antik kültürlerce de dile getirilse de gelişme evreleri takip edildiğinde, bürokrasinin kral ve çevresini korumak amaçlı bir nitelik taşır şekilde vücut bulduğu, bu çerçevede önce halkla alakası olmayan bürokratik yapılanmalara gidildiği, halk ı destekleyen bürokrasi oluşumlarının ise ya hiç olmadığı ya da güdük kaldığı görülmektedir.
bürokrasi 9. yy da karolenj imparatorluğu nun ortadan kalkması ile devlet ve kamu görevi kavramları ile birlikte tarih olmuş.
feodalitenin çöküşü ve krallıkların güç kazanması ile beraber tarih olduğu kavramlarla birlikte tekrar hortlamıştır.
weber in bürokrasi hakkındaki kanaati, kesin olarak yerleşmiş bir bürokrasinin yok edilmesi en güç toplumsal yapı olduğu yönlüdür.
krallıkla beraber, birinci aşama egemenliğin kral da toplanması olmuştur.
ikinci safhada, kralın gelirlerinin artmasını sağlayacak yapılanmalara hız vermesidir.
üçüncü aşama merkantilist ekonomik sistemin devlet siyasası olarak benimsenmesidir.
yani aşama aşama kral, orta sınıfın zenginliğini korumayı üstlenmiştir.
bu orta sınıf zamanla ticaret hayatının zenginleşmesi gibi faktörlerinde etkisi ile bürokrasi üstü bir konuma yükselmiş fakat bürokrasiyi de destekleyen unsur olmayı sürdürmüştür.
bugünkü dünya düzeninin özeti de bu noktada hayat buluyor.
bürokrasi, ticaret işbirliği sonucu tahtından edilen krallar ve kurulan sözde demokrasiler.
demokrasi adı altında pazarlanan dipsiz kuyu ise bürokrasi yani büro iktidarı.
resmi ve özel büroların elele dünyayı yönetmesi.
bürokrasinin özeti işte budur.
kısacası bakanlık anlamına gelir. bakanlıklar, bakan müsteşar, yardımcıları ve genel müdürlükler olmak üzere konumlanırken, gitgide aşağıya indikçe iner ve en sonu basit, vasıfsız devlet memurları ortaya çıkar. mesela polis memuruna inen bürokrasi, iç işleri bakanlığı ile başlar, emniyet genel müdürlüğü, il ve ilçe emniyet müdürlükleri, karakollardaki komiser ve amirler derken, vasıfsız polis memurlarına iner. aynı şekilde askeri bürokrasi de bundan ayrı olarak, genel kurmay başkanlığından başlar, kuvvet komutanlıklarına, oradan en basit teğmene ve astsubaylara iner. asteğmen ve erlerse dışardan devşirilir.
iki öğrenci eve doğalgaz alacaktır. ancak doğalgaz almak için ikametgah isterler. öğrenci oldukları içinde ikametgah bursa'da olmadığı için, bir şekilde ikametgah kayıtlarını bursa'ya aldırmaya çalışırlar.
ilk önce bu ikili mahallenin muhtarına gider:
+merhaba ikametgah almak istiyoruz biz. öğrenciyiz. kaydımız burda yok ama adımıza ve adresimize ikametgah verebilirseniz...
-yok kardeşim. nüfus dairesine gidin ikametgahınızı aldırın.
+tamam abi sağol.
nufüs dairesine gidilir:
+merhaba ikametgahımızı biz bursa'ya aldırmak istiyorduk.
-adınıza kesilmiş fatura var mı?
+hayır yok
-o zaman tedaş'a gidip konuşun.
tedaş'a gidilir
+abi biz elektriği kendi üzerimize aldırmak istiyorduk...
-ikametgah kağıdınızı getirin
+??!!
yönetimde uzmanlaşmış bazen sınıflaşmış hiyerarşik grup. olağan üstü yetkilerle donatılmıştır. şeçim kaygısı olmadığı için devletin bütün pis işlerini burası halleder bir nevi derin devlet.
