Göktürk devleti'nin kurucusu (öl.552). Avarların Tukyu boyundandır. Tukyuların başına geçtikten sonra, Türk boylarını birleştirmeye çalıştı. 552'de Avarlar'ın egemenliğine son vererek Göktürk devleti'ni kurdu. Kardeşi istemi'ye Altay Dağları'ndan ili ırmağına kadar uzanan batı topraklarını verdi. Tahta çıktıktan kısa bir süre sonra öldü.
orhun yazıtlarında kül tigin atasından/atamızdan şöyle bahseder.
"Üstte mavi gök, altta yağız yer kılındıkta, ikisi arasında insan oğlu kılınmış. insan oğlunun üzerine ecdadım Bumin Kağan, istemi Kağan oturmuş. Oturarak Türk milletinin ilini töresini tutuvermiş, düzenleyi vermiş. Dört taraf hep düşman imiş. Ordu salarak dört taraftaki milleti hep almış, hep tâbi kılmış. Başlıya baş eğdirmiş, dizliye diz çöktürmüş. Doğuda Kadırkan ormanına kadar, batıda Demir Kapı'ya kadar kondurmuş. ikisi arasında pek teşkilâtsız Göktürk öylece oturuyormuş."
gokturklerin kurucusu olan dogu kaganıdır.fakat turklerde gunesin dogudan dogması nedeniyle dogunun batıdan daha ustun oldugu anlayısı olması nedeniyle buyuk kagandır.
Moğol olduğu düşünülen cücenlerin hanının kızıyla evlenmek istemiş ama cücen hanı bumin'i demirci bir köle olduğu için aşağılamıştır. Sonrasında Bumin akıllıca bir isyan başlatarak cücenlerin otoritesini yıkmış ve göktürk devletini kurmuştur.
439 yılında dönemin çin kağanı'nın büyük bir ordu ile türk otağına yürümesi sonucunda yüzbinlerce türk kılıçtan geçirilmiş, türk otağı dağıtılmıştır. yaklaşık 500 aileye denk gelen sayıda türk ise kendilerini altay dağlarına atarak kurtulmuşlardır. altay dağları eteklerinde ergenekon vadisinde 96 yıl kalan türkler bu sürede demiri eriterek silahlanmış ve sayı olarak çoğalmışlardır. artık esir gibi kaldıkları bu yerden çıkıp öz vatanları ötüken'e dönme arzusundadırlar.
buna öncülük eden ise mete han'ın soyundan gelen bilge şad'ın torunu bumin (bumun) kağan'dan başkası değildir. ergenekon vadisinden türkleri çıkartmış ve 535 yılında türkleri vatanlarına kavuşturarak kağanları olmuş büyük göktürk kağanlığını kurmuştur.
ergenekon vadisinden çıkarken dağ geçitlerine önceden girerek yol gösteren kurt ise bumin kağan'ın bozkurtudur. bumin kağan bunu unutmamış ve kurt başlı tuğ'umuzu yaptırmış ötüken de türk otağının üstünde dalgalandırmıştır.
ruhun şad olsun büyük kağan.
değil 1400 yıl, onbinlerce yıl da geçse torunların seni unutmayacak.
