baktığı ayna yeni insanı ürkütmüyor, kuşkusunu artırıyor büsbütün. özgür düşüncenin ilk büyük yazarı montaigne şöyle seslenmektedir; bre zavallı insan, az mı derdin var ki kendine yeni dertler uyduruyorsun? az mı kötü haldesin ki bir de kendi kendini kötülemeye özeniyorsun? ne diye yeni çirkinlikler yaratmaya çalışıyorsun, içinde ve dışında o kadar çirkinlikler var ki... o kadar rahat mısın ki rahatının yarısı sana batıyor? doğanın seni zorladığı bütün yararlı işleri gördün bitirdin,işsiz güçsüz kaldın da kendine başka işler çıkarıyorsun kendine?...(denemeler,kitap 3 bölüm 5 aşk üstüne)
montaigne'e göre biz insanlar, kendimizi kötülemede gösterdiğimiz zekayı hiçbir yerde gösteremeyiz. insanı öldürmek için gün ışığında geniş meydanlar ararız, ama onu yaratmak için karanlık köşelere gizleniriz.
