(bkz: futility thesis) A. O. Hirschman tarafından geliştirilen ve değişime karşı çıkanların söylemlerini kategorize eden üç tezden biridir. toplumun dönüşümüne yönelik olarak yapılan girişimler, önceleri amaçlanan sonuca ulaştıracakları izlenimi verseler de, sonuçta hiçbir işe yaramazlar. mesela Devletin ekonomiye müdahalesi uzun dönemde hiçbir işe yaramaz, etkisizdir. Demokratik reformlar yönetici elitin niteliğini değil, sadece biçimini değiştirir gibi tezleri savunur.
