bizans dini mimarisi

entry1 galeri0
    1.
  1. Daha çok serbest bir mimari tarzı belirlemiştir. Anadolu bir çok tarihi ibadethanede görülmesi muhtemeldir.

    --spoiler--
    Bizans imparatorluğu içinde serbestçe yapılan, kullanımına ve gösterişli olmasına özen gösterilen ilk kiliseler "bazilika" plânındadır. Bazilika, Hellenistik ve Roma döneminde, açık pazarı ve mahkemesi bulunan büyük salonlara verilen addır.



    Hristiyan bazilikaları, boyu eninden uzun, geniş dik dörtgen salonlardır. Her iki yanda, orta bölmeden sütun dizileriyle ayrılan daha dar ve alçak bölmeler vardır. Topluluğun bir araya geldiği ortadaki önemli salona orta nef, daha alçak olan yan bölmelere de yan nef veya kanat adı verilir. Bazili­kaların çoğunda orta nef, ağaç kirişlerle yüksek biçimde; yan nefler ise basık biçimde örtülmüştür.



    Dipte toplantı ya da ayinin yöneticisinin durduğu (apsis) adı verilen ya­rım daireli boşluk vardır. Apsisin önünde ise koro alam bulunmaktadır. Yarım daire biçimli apsis boşluğunun üzeri, taştan yarım kubbe ile örtülüdür.

    italya, Anadolu, Yunanistan, Mısır, Filistin ve Suriye gibi, o günkü Bi­zans toprakları içinde olan ülkelerde pek çok sayıda bazilikalar yapılmış, birçoğu bu güne kadar gelebilmiştir.

    VI. yy.'da bazilikaların üzeri tahta çatılar yerine tonoz kemerler ya da kubbelerle örtülmüştür. Kubbeli bazilikaların en görkemli örneği istanbul'­daki "Ayasofya"dır. Bu eser dik dörtgen plân üzerine oturmuştur. Bunun batısına yerleştirilen narteks, yani giriş bölümü vardır. Narteksin önüne de bir atrium (iç avlu) gelmiştir.

    Ayasofya'nın dış yüzeyindeki tuğlaları sıvalıdır. Yine tuğla ile örülen kubbeler kurşunla kaplıdır. iç duvarlar, payandalar ve zemin çeşitli mer­merlerle; tonoz ve kubbeler ise mozaiklerle kaplanmıştır. 1453'den sonra cami olarak kullanılan Ayasofya, 1933Men sonra müze hâline getirilmiştir.

    Haç Plânlı Kiliseler: Ahşap örtülü ve kubbeli bazilika kiliselerden sonra, Bizans mimarlığımn ikinci kilise tipi "haç plânlı" olanlardır. VIII. yy.'dan başlayarak yapılan bu kiliseler kare plânlıdır. Karenin ortasında dört fılayağı üzerinde bir kubbe oturtulmaktadır. Kubbenin ağırlığı da dört taraftan, eksenleri birbirine dikey olan beşik kemer tarafından karşılanmaktadır. Bu kubbe ve kemer sistemi zemine yansıtıldığından, dört kolu birbirine eşit bir haç (Yunan haçı) oluşmaktadır. Ortada yer alan ana kubbe dışında, dört kol üzerine de kubbeler konarak sayı beşe çıkarılmıştır. Doğuda

    bir apsis, batıda ise narteks yer al­maktadır.
    Haç plânlı kiliseler, başta istanbul olmak üzere, Anadolu'nun birçok yerinde yapılmıştır.
    Ayasofya'nın yapımından başlayıp, Bizans'ın sona erişine kadarki (1453) zaman içinde yapılan kiliselerin plânında belli bir standartlaşma vardır. Ge­nellikle uzun kenarların boyu 10 m.'yi geçmeyen, kubbelerin de 4 m. civa­rında kaldığı haç plânlı kubbeli yapı tipi esas olmuştur. Bu standartlaşmaya gitmenin bir nedeni, kubbelerin yapımn beden duvarlarına kolaylıkla oturtulabilmesidir. Kubbenin yayılma gücü de, yapımn haç biçimi üzerine hem sağlam ve hem de kolaylıkla dağılabilmektedir.
    --spoiler--
    2 ...
© 2025 uludağ sözlük