kronikleşmiş etnik ve/veya bölgesel meseleler nedeniyle şiddet ve belirsizliğe insan, para, zaman, kaynak harcayan, bugünü ve geleceği ablukaya alınmış memleketlerde uygulanabilecek siyasi bir çözüm modeli. herhangi bir kimliğe vurgu yapmadan idari bölgelere ayrılan bir ülke, yönetimi ve mesuliyeti paylaşır. isviçre, osmanlı imparatorluğu, birleşik devletler veya birleşik krallık bu modele birer örnek sayılabilir.
ortak bir vatandaşlık, pasaport, temel hak ve özgürlükler, dinin devletten ayrı tutulması, bilimin hakimiyeti, sağlık, ordu vs. gibi konularda birleşen; ancak yerel parlamento ve kültürel özerklik ile süregelen sorunları aşabilecek bölünmeden bir arada kalabilme yöntemidir. bu veya benzeri kapsayıcı bir yapılanma uygulamaya geçirilmezse sürekli iç huzursuzluk ile uğraşılır ve sonunda kaçınılmaz olarak -üstelik düşman kalarak- ayrılık gerçekleşir.
bunu uygulamaya geçirdikten sonra ayrılıp ayrılınmayacağının elbette garantisi yoktur, ama dünyada bunu garanti edebilecek bir düzen zaten yoktur, olamaz; tarih bir rejim çöplüğüdür. en azından ayrılmak söz konusu olduğunda kavga gürültü çıkmayacağı gibi, birliğe sonradan katılabilecek ülkelerin, coğrafyaların da önü açılır. denemesi beleştir.
