tarihi liderlere baktığımızda ilk girişimlerinde genellikle başarısız olmuşlar. cengiz, hitler ve çok zorluklar yaşamışlar. sonra umut dağıtma ve işbirliğini keşfetmişler. keşfedene kadar genellikle bencillermiş.
tabi gittiği yolda aldığı ufak başarıları halka iyi anlatmışlar, büyütmüşler. ufak bir sermaye biriktirdiklerinde ya da sermaye sahipleri kendilerini dinler olduğunda onların yıllardı karşılanamayan bazı ihtyaclarını karşılamışlar. tabi bunları yaparken büyük bir sabır ve çalışma göstermişler.
işbirliği meselesinde vefakar olmamışlar. işi biteni kesip doğramışlar.
ayrıca bazıları çok daha büyük bir gücü kullanmış yani tanrı kavramını.
mesela sümerlerde çok belirgin bu.
çoğu yasak veya iyi iş tanrı emiymiş gibi anlatılmış ama direk hükümdara faydası var.
misal. hükümdar vergi toplayacak ya. ülkede bira üretiliyor ama millet bira içmiyor. onun yerine komşu ülkeden gelen tatlı bi içeçeği tercih ediyorlar.
hükümdar uygun bi şekilde o içeceğin içilmesinin tanrıları kızdıracağını açıklıyor, tabi rahipleri vasıtasıyla falan. hemen tutmasa da bi sure sonra tutuyor, bu ve sonra gelsin vergiler.
örnekti. günümüz birasıyla ya da sümerlerle ilgisi yok.
