milattan önce 1350 de mısır fravunu olan dördüncü Amenofis (Amenophis), Çok tanrısı olan bir evrende kargaşalık olur inancı ile tanrı sayısını bire indirdi.
güneş te ifade bulan aton u, çok tanrılı mısır inancının yerine inşa etmek için, adını akhenaton olarak değiştirdi.
akhenaton, aton a hizmet eden demektir.
mısır ın büyük tanrısı amon ra yı da içine alan bir tanrı imha faaliyetiyle mısırdaki tüm tanrıların adlarını tapınaklardan sildirdi ve amarnayı inşa ederek, mısırın yeni başkenti ilan etti. amarna güneşin ufku anlamına gelen akhetaton olarak da bilinir.
güneşe tapınmak olarak ifade edilen bu bilinen ilk tek tanrılı din(semavi demiyorum) aton dini ya da atenizm olarak bilinir.
akhenaton un tanrı atona yazdığı şiir şu dizelerden oluşur.
Tanrı uludur, birdir, tektir
ondan başkası yoktur.
Bir tanedir,
o'dur her varlığı yaratan,
bir ruhtur tanrı, görünmeyen bir ruh,
ta başlangıçta vardı tanrı,
tek varlıktı o.
Hiç birşey yokken o vardı.
Herşeyi o yarattı,
ezelden beri süregelen varlığı,
ebediyete kadar sürecek,
gizlidir tanrı, kimse görmemiştir onu.
insanlara ve yarattıklarına sır kalır her zaman.
teb rahiplerinin büyük tepkisini çeken bu yeni din, mısır inancının ve devletinin başkenti olan karnak a yüz çeviren akhenaton un canına mal olmuştur.
teb rahipleri tarafından öldürülen dördüncü akhenaton la birlikte aton tanrısı da yasaklanmıştır.
ilginçtirki nasıl olduğu bilinmemekle birlikte güneş tanrı inancı yüzyıllar içinde hindistan da filizlenmiş ve vedacılık olarak bilinen ve semavi dinlere kaynaklık ettiği düşünülen güneş merkezli din olarak tekrar dirilmiştir.
vedacılık, budizme yenilirken, ölüp ölüp dirilen güneş tanrı dini benzer ritüel ve inanışlarla ortadoğu da tekrar dirilmiştir.
aslında teb rahiplerinin yasakladığı aton hiç ölmemiştir.
bu ilk tek tanrı kıvılcımı gizlice amon ra nın gölgesine sığınmış ve zamanla amon ra inancını tek tanrılı bir mertebeye taşımıştır.
amon ra nın vücuduna parazit gibi yerleşen güneş tanrısı ve evrenin yaratıcısı aton, hızla bütün dünyaya yayılmış ve uzakdoğudan, güney amerikaya kadar tüm dünya din kültlerine adını ve imgelemini kazımıştır.
amon-amen-amin çıkmazında, paganda olsanız, kafirde, inançlı da farketmez.
sonuçta aynı tanrının farklı farklı tezahürlerine tapınmaktasınız.
