Yalnızlıktan mustarip bir hayalperestin, st. petersburg sokaklarında genç bir kadınla geçirdiği dört eşsiz gecenin kısa öyküsüdür.
Hikayenin sonunda kahramanımız dostoyevski bu kadına hiç kızgın değil aksine minnet duyuyordur. Çünkü kitabın sonunda şöyle yazmıştır:
--spoiler--
Anlık mutluluklar değil mi hayatı yaşanabilir kılan?
--spoiler--
Dostoyevski'nin gerçekleri yüzümüze yüzümüze vururcasına yazdığı roman. Ben okurken şunu fark ettim, gerçekten dostoyevski bu olayları birebir olarak yaşamış. Kahramanı betimlemesi, ruh hali ve hareketleri tam olarak dostoyevski'yi anlatıyor ve çok ağır bir travma yaşadığı bu talihsiz olayı anlaşılmak için kitaplaştırıyor. iyi insanların kaderi gibi bir şey aslında bu. Kalbi temiz olup mutluluğa kolay ulaşabilen bir insan olduğunu görmedim.
Turgenyevin şu sözüyle başlıyor
“Yoksa o bir an için bile olsa,
Senin kalbinin yanı başında
Olmak için mi yaratılmış?”
Dostoyevski nin sürülmeden önceki eserlerinden, yalın bir anlatımı var. Okuyan herkesin hemen kavrayacağı bir kitap, sayfa sayısı kısa yenilip yutulacak cinsten. Genç yazarlar (ben) kendini bulabilir. Aşk acısı çekiliyorsa okunmamasını öneriyorum. Altı çizilecek bir kaç özlü söz de bulunmaktadır.
“Çünkü hayal dünyasında geçirdiğim gecelerin sarhoşluğundan ayrılmak pek acıklı oluyor.”
“Çünkü insanlar kendileri mutsuz olmadıkça, başkalarının mutsuzluğunu asla anlayamazlar.”
25. sayfadayım. pek hoşuma gitmedi yeraltından notlar'ın devamı gibi olması. ayrıca cok abartı bir geri çekilme var ve boğuyor bu. geri çekilmeden kastım, hayattan o ciddi manada vazgeçmek. kasvet cok, bakalım bitince neler hissedeceğim. şayet her kitabı böyleyse, kalsın yani okumayayım başka kitabını. ezikliğin edebiyatı da bir yere kadar, adam bundan zevk alıyor.
iç sıkıntılarımdan kurtulamadığım, kendimi çokca hırpalayıp bunalttığım bir dönemde okuyup kendimi unuttugum bir dostoyevski hikayesi.
Oldukça kısa ve okuması keyiflidir. kahramanların iç dünyaları hemen hepimizin duygu ve düşünceleriyle benzeşiyordur. Bu yönüyle insanı hikayenin içine çekiyor. Tabi bir takım gariplikler, eksiklikler de yok değil hikayede. Biraz çocuk kitaplarındaki gibi hızlı atlamalar ve olayın gerçeklikle bağdaştırılmasının güçleştiği geçişlerin olduğu söylenebilir. Ama yine de keyif verici.
Nastyenka'nın dönekliği daha doğrusu satıcılığı, sözünü çiğnemesi, kaypaklığı daha hikayenin en başındaki ikircikli hallerinden seziliyordur.
Yanında duran onun iyiliği adına elinden gelen her şeyi yapan adama en azından elini vermemeliydi. Söz vermemeliydi.
O nasıl bir dönüştü öyle...
Kısa izah; nastyenka bir zamanlar kendi evlerinde kiracı olan ve sonrasında moskovaya giden bir beye aşık olur, aşık olduğu adam giderken seneye tam bu zamanda şurda buluşalım der. Sözleşirler. Adam dört gece boyunca gelmez. Nastyenka aglarken bir vesileyle bir başka gençle karşılaşır bu gecelerin ilk gecesinde... ve dostlukları ilerler. Birbirlerine iç dünyalarını açarlar. En sonunda bu genç adam aşkını ilan eder. Tabi o zamana kadar duyguları aşkını ele verir. Ama kız biraz anlar biraz anlamazdan gelir velakin son gece kız artık beklediği adamdan umudunu kestiğini ilan edip gencimizle sevgili olur. Evliliklerini bile planlarlar. Ama son dakikada moskova yolcusu ile en nihayet karşılaşırlar gecenin karanlığında. kahpelik bu ya nastenya elini verdiği çocuğu göt gibi bırakır orta yerde.
Ve hemen moskofluya, günlerdir bekledigi, ugrunda göz yaşı döktüğü adama koşuverir ve gözden uzaklşırlar. Sonra dalga gecer gibi bir özür mektubu gonderir filan.
Bir dostoyevski eseri. Yine hatrımda pek bir şey kalmamış, sadece st. petersburg sokaklarının kafamda canlanışı çok güzeldi. Bankta oturup nastenka ile sohbet edişleri yaşamadığınız bir acıyı hissettirir gibiydi. Hüzünle karışık bir heyecan hissediyorum kitabı okuduğum zamanı düşününce.
Sadece kelimeler değil, bıraktığı hisler de önemlidir kitapların. Dosto maalesef karamsarlığı hatırlatıyor her seferinde bana. Bu da onlardan biri.
dosto dan çok daha önce arapların kullandığı bir grup gece.
şöyle ki; ay takvimine göre her ayın 13-14 ve 15 yani dolunay geceleri bu isimle anılırdı ve benim de hak verdiğim şekilde o günlerde insan davranışları daha bi üst düzeyde olur.
malum ayın su üzerindeki çekim etkisi bilimsel bir gerçek. e insanlarda vucütlarında bol miktarda su bulunurduğuna göre etkilenmeleri normal.
bunu yok saymak aymazlıktır.
--spoiler--
kitabın diline aşina olmakta zorlansam da gayet hoş bir kitaptı. özellikle st.petersburgu çok iyi tanıması evlerle konuşması(intak sanatı) vb şeyler insanı beyaz geceler'de şehri görmeye ve o duyguyu canlı yaşamaya bir hayli itiyor.
nastenka'ya gelirsek, klişe olucak ama kızları anlamak için sözlerine değil de davranışlarına, yaptıklarına bakmamız gerektiğini(istinaslar var elbet) günümüz dünyasında zaten biliyorsunuzdur. nastenka, diğer genci unutacağının sözünü defalarca veriyorken, sözü artık sen varsına getiriyorken kısacası nastenka'ya aşık olmuşken bir anda onu görüp ani karar değiştirmesi dostoyevskiyle beraber bizi de o acıyı yaşattırıyor.
okuduğum ilk dostoyevski roman'ını(kitabını) sevdim. özellikle karamsar erkekleri daha fazla etkileyebilen ve hayalperestliğe sürükleyebilecek olan bu kitap, anlık mutluluğu insana güzel tattırıyor..
--spoiler--
''Sevgili okuyucum, o öylesine güzel bir geceydi ki, böylesini ancak gençliğimizde görebiliriz! Gökyüzünün aydınlığında, yıldızların parlaklığına bakıp bakıp da, "Böyle bir göğün altında insan nasıl olur da öfke duyar, hırçınlaşabilir?" diye düşünürsünüz. Ama bu düşünce de gençler içindir, sevgili okuyucum, hem de çok gençler için. Dilerim, sizin de gönlünüz uzun süre genç kalsın...''
