en kısa ve öz açıklamasını wiki yapmıştır, ben de kendi cümlelerimi kullanmak yerine onu yapıştırmak istiyorum;
"Güneş benzeri bir yıldız, nükleer yakıtını tükettikten sonra kırmızı dev olur. Kırmızı dev aşamasında çok genişleyen yıldız, beyaz cüce olurken içe doğru çökümü, yıldızın çekirdeğinin etrafında bulunan helyumun daha çok sıkışmasına ve belli bir aşamadan sonrada patlamasına yol açar daha sonra dış katmanlarını uzaya püskürtür ve geriye kalan parçası beyaz cücedir. Yıldızın savurduğu maddeler, gezegenimsi bulutsu halini alır. Kütlesi bunun üzerindeki bir değere sahip olan yıldızlar da Nötron yıldızına dönüşürler."
bizim güneşin kütlesine 3m diyelim. varsayalım ki evrende bir güneş söndü(yokoldu). eğer kütlesi 3m den büyük ise kütlesi inanılmaz bir biçimde büzülür ve yoğunluğu sonsuza gider ve kara delikler oluşur. şayet küçük ise beyaz cüce (white dwarf) denen ve radyoaktif ışımalar yapan bir kütleye dönüşür. işte buu beyaz cücedir.
anakol yıldızları denilen ve aralarında güneşimizin de bulunduğu hidrojeni helyuma dönüştürerek enerji üreten yıldızlar hidrojen stoklarını tüketmeleri sonucu helyumu yakmaya başlarlar ve önce genişleyerek kızıl dev aşamasına geçerler, daha sonra ise kendi üzerlerine çökerek büzülürler, yoğunlaşırlar ve beyaz cüce haline gelirler.
güneş sistemimize en yakın yıldız sistemi olan üç yıldızlı sirius sistemindeki sirius-b beyaz bir cücedir. güneşimizin de yaklaşık beş milyar yıl sonra beyaz cüce bir yıldıza dönüşeceği tahmin edilmektedir.
bu tahmin, 1935'de Subrahmanyan Chandrasekhar Beyaz cüce çöküşü kütle limitini gözlemlerle hesaplamasına dayanmaktadır. chandrasekhar limiti denilen bu limit güneşin 1,44 katı kütle sınırının üzerinde kütleye sahip yıldızların beyaz cücelerden çok daha yoğun olan ve bir tatlı kaşığı kadarı 5 milyar ton ağırlığında olabilen nötron yıldızlarına dönüşeceğini öngörür.
bir beyaz cücenin yaklaşık çapı 12 bin km kadardır, yani dünyanın çapı kadardır. Tipik bir nötron yıldızının çapı ise 30-35 kilometredir. bu iki ölçünün kıyaslanması bile, nötron yıldızları ve beyaz cücelerin yoğunluk farklarını gösterir.
Bilinen en yakın beyaz cüce Dünya’ya 8,5 ışık yılı uzaklıkta yer alan Sirius B’dir. Teorik olarak beyaz cüceler ömürlerinin son aşamasında (150-200 milyon yıl) tüm yakıtlarını demir elementine çevirip ısı ve ışık yayamaz hale gelir bir sonraki aşamada da soğuyup siya cücelere dönüşürler. Yıldızların ölüm evrelerinden alakasız (pulsar ya da karadelik) olan bu gök cisimlerinin teorik olmasının sebebi bir beyaz cücenin siyah cüceye dönüşmesi için gerekli sürenin evrenin yaşından (13,8 milyar yıl) fazla olmasıdır, dolayısıyla evrende henüz bir kara cüce oluşamamıştır.
Kütlesi güneşten küçük olan yıldızların ölüm şeklidir. yıldızın tüm dış tabakaları koparak uzaya fırlar ve yıldız tek bir merkez çekirdeği olarak kalır. Beyazımsı mavimsi bir renkte ışık saçar. Yıldız yanmaya devam eder. Karbon ve oksijen yakılarak daha ağır metaller üretilir bu durum beyaz cüce olarak adlandırılır.
Not:sayısalcı olmak da bazen işe yarıyormuş
ölmüş yıldızların cesetleridir. aşırı derecede yoğundur. 1 çay kaşığını dolduracak büyüklükteki beyaz cüce kütlesi bir araba kadar ağırdır. yerçekimi dünyadakinden 100 bin kat daha fazladır. eğer üzerine ayak basarsanız basınçla anında buharı tüten bir su birikintisine dönüşürsünüz. çok çok sıcaktır. bizim güneşimizden 40 kat daha fazla sıcaklıklara ulaşabilirler. bu onları evrendeki en sıcak maddeler arasına sokar. bazı hesaplamalara göre 100 milyar-milyar yıl boyunca ışımaya devam edebilirler, evrenin şu anki varolma süresinin 10 milyar katı kadar.
genellikle güneş ve benzeri küçük ya da orta kütleli yıldızlardan geriye kalan bir cisimdir. normal bir yıldızda çekirdeği ayakta tutan şey, orada (bkz: füzyon)la üretilen enerji iken, bunları ayakta tutan şey "dejenere elektron basıncı" denen olaydır.
