Osmanlı Devleti, Rusya, Almanya, ingiltere, Avusturya-Macaristan imparatorluğu ve Fransa'nın katılımı ile gerçekleşen kongredir. Kongre sonunda 1887-1878 Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi) sonrası imzalanan Ayastefanos Andlaşması'nın yerine geçmek üzere bir andlaşma yapıldı. Ayastefanos ile kurulan Büyük Bulgaristan oldukça küçülerek Osmanlı'ya bağlı bir prenslik haline geldi. Doğu Rumeli eyaleti kuruldu ve Ayastefanos'ta Bulgaristan'a bırakılan Makedonya reform yapılması şartıyla Osmanlı Devleti'ne iade ediliyordu. Osmanlı Devleti açısından daha olumlu görülen bu andlaşma, bu kazançları Bosna-Hersek ve Kıbrıs'ta geçici yönetimler adı altında Avusturya-Macaristan ve ingiltere'nin yönetimine vermesi ile geri alıyordu. Berlin Kongresi her ne kadar Rumeli'nin Osmanlı Devleti'nin elinde kalmasını sağlamışsa da ilerde ortaya çıkacak bunalımlara da ortam yaratmış oldu.
13 haziran-13 temmuz 1878 arasında düzenlenen ve osmanlı devleti, rusya, ingiltere, almanya, avusturya-macaristan ve fransa'nın katılımıyla gerçekleşen kongredir. 1877-1878 osmanlı-rus savaşı sonunda yapılan ayastefanos antlaşması, rusya açısından son derece olumlu koşullar içeriyordu. ruslar, balkanlar'da ve doğu'da osmanlılar'dan kopardıkları topraklarla güç kazanmışlar ve yeni balkan devletleri üzerinde bariz bir üstünlük sağlamışlardı. ama bu durum, ortadoğu'daki konumu açısından ingiltere'yi ve balkanlar'da gözü olan avusturya-macaristan'ı rahatsız ediyordu. bu iki devlet almanya'yı da yanına aldı ve ayastefanos antlaşması'na karşı uluslararası bir konferans düzenlediler. yeni bir savaşı göze alamayan rusya da bu öneriyi kabul etmek zorunda kaldı. böylece ayastefanos antlaşması'nı değiştirmek üzere berlin'de otto von bismarck başkanlığında 13 haziran 1878'de bir kongre toplandı.
görüşmeler sonucunda berlin antlaşması imzalandı. alınan kararlardan bazıları ise şöyledir:
* ayastefanos antlaşması sonucu kurulan büyük bulgaristan üçe bölündü.
* makedonya, reformlar yapmak şartıyla osmanlı'ya bırakıldı.
* özerklik verilen doğu rumeli, osmanlı egemenliğinde kalacak, ama atanacak vali hıristiyan olacaktı.
* romanya, sırbistan ve karadağ tam bağımsız devletler olarak tanındılar.
* osmanlı'ya ait olan bosna-hersek'in yönetimi geçici olarak avusturya-macaristan'a verildi.
* kars, ardahan ve batum rusya'da kaldı.
* doğubeyazıt ve eleşkirt osmanlı'ya geri verildi.
* osmanlı, rusya'ya taksitle 60 milyon lira savaş tazminatı ödemeyi üstlendi.
bu antlaşma, rusya'nın balkanlar'da ayastefanos antlaşması ile sağladığı üstünlüğü en aza indirdi. ama ilerleyen zamanlarda ortaya büyük bir dengesizlik çıkardı. (bkz: balkan savaşları)
bu kongre, ingiltere'nin osmanlı'ya karşı tutumunu da değiştirdi. o tarihe kadar osmanlı'nın rus çarlığı tarafından yıkılmasını önlemeye çalışan ingiltere, osmanlı'nın yıkılmasının kaçınılmaz olduğunu anladı ve osmanlı'ya karşı tutumunu değiştirdi. bu yüzden de osmanlı topraklarını ele geçirmek veya bu topraklarda kendisine yakın küçük devletler kurdurmak amacıyla girişimlere başladı. amacı, rusya'nın akdeniz'e inmesini engellemekti.
avusturya-macaristan da kongre öncesinde osmanlı'nın yıkılmamasını istiyordu. fakat onlar da osmanlı devleti'nin yıkılmasının kaçınılmaz olduğunu görünce tutum değiştirdiler. bu da balkanlar'da avusturya-rusya rekabetinin başlamasına zemin hazırladı.
rusya ise kongreden istediğini alamayarak ayrıldı. almanya'dan istediği desteği alamayınca da almanya-avusturya,rusya ittifakından ayrıldı.
konferansa ingiltere, Fransa, Avusturya, Almanya, italya, Rusya, Portekiz, ispanya, ABD, isveç, Norveç, Danimarka, Belçika ve Osmanlı imparatorluğu katılmıştır. konferans, sömürgecilik tarihinin önemli kilometre taşlarından biridir.
