hükümetinin, ülkeye gelen yabancı devlet başkanlarının hizmetinde kullanmak amacıyla 49 zırhlı lüks Mercedes otomobil alması, polisin tepkisine neden olduğu ülke.
son zamanlarda iki dillilik konusunda türkiye ile karşılaştırılıyor. ulusalcı zevat "bakın belçika'da iki dillilik bölünme taleplerini beraberinde getirdi" diyor, kendi tezlerini başka bir vakada örnek olarak göstermenin mutluluğuyla kendilerinden geçiyorlar. bunu koca koca üniversite hocaları falan da yapıyor, siyasi parti yetkilileri de.
bu karşılaştırma, kendi tezini geçerli gösterebilme amacı taşımıyor ise, cahillikten kaynaklanmaktadır. çünkü belçika tarihinin evrilişi, belçika devletinin ortaya çıkışı ve bugünkü durumu, türkiye'deki kürtler ve türklerin durumuyla alakası olan bir durum değil. elimizden geldiğince açıklayalım:
1) öncelikle, belçika bir federal devlettir. türkiye ise idari sistemi üniter devlet fetişizmi üzerine kurulmuş bir ülkedir. belçika üç federe bölgeden oluşmakta (brüksel coğrafi olarak flaman bölgesinde kalmasına rağmen, özel bir statüye sahiptir ve yerleşik nüfusunun çoğunun valon olmasına rağmen valon ve flaman bölgelerinden ayrı bir federe statüye sahiptir.) flaman bölgesi'nde resmi dil flamanca ve valon bölgesi'nde ise fransızcadır. sadece brüksel bölgesi'nde iki dil birden resmi dildir. bu nedenle, genellikle valonlar flamanca bilmez, hatta çoğu flaman da fransızca bilmez. iki halk sosyolojik olarak da çok fazla karışmış değildir. güney de flaman bulamazsınız, keza kuzeyde de valon pek yoktur. yani iki toplum, zaten birbirinden izole bir yaşam sürmektedir. pek çoğu birbiriyle anlaşamaz bile. (anlaşamazdan kastım, birbirlerinin dilini konuşamadıkları için anlaşamazlar) türkiye'deki durum ise farklı. öncelikle, türkler ve kürtler birbirinden izole yaşamlar sürmüyor. idari sistem federalizm değil. türkiye'deki iki dillilik bir gereksinim sonucu ortaya atılmış bir tartışma. (kürtçe savunma yapma hakkı gibi mesela) orada ise, yönetim sisteminin sonucu olarak gerçekleştirilmiş bir şey. karşılaştırılması imkansız.
2) politik tutum olarak da karşılaştırılamaz iki ayrı durum var. belçika'da ayrılmayı ateşli bir şekilde isteyen grup, çoğunluk olan flamanlardır. sokak ağzı ile anlatacak olursak, ana nüfus unsuru flamanlar "istemiyoruz lan biz bu fransızları, bıraksınlar biz kendi flamanyamızı kuralım" diyorlar. öyle ki, belçika'da genel seçimlerin galibi olan flaman partisi'nin seçim sloganı "kahrolsun birleşik belçika" idi. türkiye'de ise durum şu: ayrılıkçılık azınlık unsur tarafından ortaya atıldı ve daha sonra vazgeçildi. ana unsur ise hiçbir zaman politik olarak mobilize olmuş bir ayrılıkçılık talebi dillendirmedi.
3) coğrafi olarak iki ülkeyi çevreleyen ülkelere de bakmak lazım. belçika flamanları'nın hemen üzerinde aynı dilin çok az farklı bir ağızını konuşan hollanda, kendi ulus-devletini kurmuş ve dünyanın en zengin ülkelerinden biri olmuş. türkiye kürtleri'nin güneyinde ise ırak devleti içinde federe bir bölge olan kürdistan bölgesel yönetimi var. ırak'tan ayrılsa bile ortadoğulu otoriter eğilimleri ağır basma güdüsünde. bunun dışında, bağımsızlık için finansal kaynak olarak görülen kerkük, ırak anayasası'nın 140. maddesinin uygulanmasının belirsiz bir süre boyunca ertelenmesi ile kaybedilme noktasına gelinmiş. barzani de bağımsızlıktan vazgeçmiş gibi görünüyor. bu iki halkın (flaman ve kürt halkları) bağımsızlık motivasyonlarını alıp, aynı dinamiklere bağlayıp, analiz etmek gülünç.
4) sosyolojik olarak da durum bambaşka. belçika flamanları ve valonları genel olarak birbirleri ile iletişim halinde bile değiller. adamlar birbirlerinin dillerini konuşmuyor diyorum, daha ne olsun. ama türkiye'de türkçe bilmeyen kürt çok fazla yoktur. hatta birçoğu da iyi konuşur türkçeyi. belçika'da birbirlerinin dillerini hayatın hiçbir alanında kullanmıyorlar. flaman çocuk, flamanca eğitim görüyor, büyüdüğünde flamanca iletişim kurmasını gerektiren bir işte çalışıyor. yani fransızca öğrenmek tamamen kendi tercihi, istemezse öğrenmiyor. türkiye'de ise adamlara her sabah türküm, doğruyum, çalışkanım diye yemin ettiriliyor.
sonuç olarak, türkiye'nin kürt meselesi ile belçika'daki ayrılıkçılık meselesi birbirinden tamamen farklı durumlar. belçika'da ayrılıkçılığın politik söylem olarak iktidara gelecek kadar güçlenmesinin nedeni, iki dillilik uygulaması değildir. türkiye'de ortaya atılan iki dillilik durumu da belçika'daki uygulamayla alakası olan birşey değildir. o nedenle, iki dillilik karşıtlarını tezlerini desteklemek için daha alakalı örnekler bulmaya davet ediyorum.
2020 yılı ikinci Dünya Savaşı'ndan bu yana en fazla ölümün kaydedildiği yıl olmuş. Ülkede yeni tip koronavirüs (Covid-19) sebebiyle yaklaşık 18 bin kişi hayatını kaybetmiş.
osmanlı'nın son demlerinde osmanlı imparatorluğu'nun afrika'daki bazı topraklarını işgal etmiş olma olasılığı olan devlet. olasılığı diyorum, çünkü eldeki belgelerden mevzuyu çözmek o kadar zor ve mevzu da -en azından o zamanın şartlarına göre- o kadar karışık ki, konu üzerine yazan akademisyenler bile mevzuyu tam çözemeyip, yazışmalar üzerinden çıkarım yapmaya çalışmışlar.
dünyanın en güzel çikolatalarını yapan, dünyada en çok bira çeşidi olan ve muhtemelen en lezzetli biralarını üreten hollanda ve fransız kırması, hukukun üstünlüğünün bir hayli yüksek olduğu avrupa ülkesi.
iki tarafından da arkadaşım oldu. eski ev arkadaşım fransızca konuşanlardandı. kendisini fransız olarak tanıtırdı. laf aramızda sağlam çomardı. flemekçte konuşan da yıllar önce almanca sınıfından arkadaşımdı. o daha bir açıktı dünyaya. esasen birçok ulus devlet gibi belçika da popodan uydurma bir ülke. ingilizler hollanda'yı parçalamak istiyor diye ortaya yapay olarak ortaya çıkmış. ingiltere, almanya, fransa, hollanda arasında bir tampon bölge yapmışlar.
