(lütfen dikkat !! : tolstoy´un kitap yazdığı kitaba başlık olarak seçtiği, aynı adlı sonatla, müzik tarihinin en önemli sonatlarından birisiyle ilgili bir entrydir)
ludwig van beethoven ın nam-ı değer "kreutzer" sonatı. opus numarası 47´dir. eser la majör tonundadır, zamanın ünlü keman virtozu rudolf kreutzer´e ithaf edilmiştir. müziğin, keman sanatının, sonat sanatının denek taşlarındandır. hem keman hem de piyano partileri son derece kazıktır(evet bu eser bir oda müzigi eseridir ve keman-piyano icindir).
karakter olarak son derece "acıklı" bir birinci bölümü vardır. bu bölüm içerdiği temalarla büyük rus yazarı tolstoi´un da kalbini burkmuş olmalı ki, yazdığı son derece acıklı bir romanını hem beethoven´a hem de kreutzer sonat"a atıf yaparak "kreutzer sonat" şeklinde isimlendirmiştir.
birçok enterasanlığı vardır bu sonatın. mesela girişi. bu sonat çok düşüncelere dalmış bir şekilde "solo keman"la başlayacaktır !!!....solistin eşliksiz "ceeee" diye esere başladığı daha önce nerede görülmüstür?..yiğidim ludwig, eşlik partisini yazmayı unuttun, diyesi gelir, insanın...bu neredeyse "mutlu, huzurlu" bir giriştir, eserin devamı hakkında dinleyene son derece yanlış bir izlenim bırakır. sonra bu seferde "solistsiz" olarak piyano aynı motife dalış (!) yapar. bu sayede beethoven´ın "eşlik partisini" yazmayı unutmadığını anlarız.
sadece bu birkaç nota hakkında bile bir şeylerden bahsedebiliriz. beethoven bu "tek enstrumanlı" girişin ilk notasının "fortessimo- çok gür", ama ikinci notasını "pianissimo- çok sessiz" olmasını istemiştir !!! daha ortada fol yok yumurta yokken beethoven´ın eserin daha en başında böyle aşırı bir kontrastı enstrumantalistten istemesi konusu tartışılır. birçoğu ,yazdığı eserlerin üstadın kafasında yazmaya başladığından çok daha önce başladığını, eserin bizim için ilk başı olan yerin üstadın kafasında belki de devam edegelen bir müzikten bir kesit, olabileceğini, söylerler.
evet...bu "arayış" içersindeki ilk ağır karakterli girişte, solo piyano- solo keman paslaşmaları vardır. eser-"birşeyleri" aramaktadır.sonra nedense çok anlamsız iki notayı tekrarlamaya başlar. hem keman hem de piyano aynı şeyi tekrar etmeye başlarlar. "ludwigciğim, bak ne kadar güzel yazarken niye böyle anlamsız nota tekrarları yaziyorsun, bunun şimdi ne özelliği var ?" düşüncesine kapılırız.
derken..o anlamsız iki notayı kullanarak sonradan schumannların, tolstoyların kalbini burkan "presto" ya dalış yapacaktır ludwig. ve o yüzden hiç alakasız biçimde ortaya çıkan nota tekrarlarına,"kafayı takmıştır"...
ve böylece presto´ya dalarız, ama öyle tam dalamayız. köpüklü başlar, ama ton değiştirir ve majör´de şöyle bir soluklanır (bu "soluklanma" bir boğanın matadorun üstüne atılmadan önceki burnundan soluma hareketine benzer) ve sonra presto ya bir heavy metal grubu acımasizlığıyla ,ikinci bir dalış yapar !!! ama bu sefer beethoven prestoyu lime lime edecek, kendisinin sonradan da söylediği gibi " müzik erkeğin kalbinden kan, kadının gözünden yaş" getirecektir !!!
ikinci tema, gene bir yavaşlamadan sonra ortaya çıkacak ve güzelliğiyle büyüleyecektir. kreutzer sonate´nin bu 2.teması kendi içinde yaptığı modulasyonlarla,acıklı anlatımıyla ,insanları yazildığından beri büyüleyegelmiştir.
ikinci bölüm thema con variazoni´dir. yani tema ve varyasyonlar. bu bölümde yer yer piyano partisinde "chopin" ezgileri duyarız.
entry çok uzadı...hersey bir yana, yazilacak çok sey var bu sonatla ilgili. dinleyiciye, leonid kogan, ya da itzhak perlman yorumlarını tavsiye ederim. çok iyi kayıtlardır her ikisi de. oistrach oborin kaydı da klasikler arasındadır.
resmen delilik. böyle bir acıyla, böyle bir düşle delirmeyi şimdinin yapaylığına tercih ederim. öyle güzel ki; doğduğun anda seni saran battaniye gibi, anne gibi. binlerce kez dinlesen de sana anlattığını, her sefer, pür dikkat dinleyip tatlı uykuna dalmak bu. sonra büyümek, istemeden. yavaş yavaş, bazen de son hız. isteksizce yapaylaşan dünyana katlanamamak. en sonunda delirmek. böyle güzel delirmek.
